برلیانت بزرگمهر؛ مسئول روابط عمومی انجمن تغذیه ایران
یکی از عوارض مهمی که مشکل جوامع مختلف از جمله جامعه ما می‌باشد، عارضه شایعی است بنام پرخوری.
جالب آنکه این عارضه در جوامع پیشرفته صنعتی شیوع خیلی بیشتری دارد، بدین معنا که با پیشرفت علم، توسعه صنعت و گسترش ارتباطات جمعی، مسئله پرخوری رواج بیشتری یافته است.
در حالی‌که انتظار می‌رود با افزایش آگاهی جمعی در زمینه علوم مختلف از جمله علم تغذیه بهبود قابل توجهی در الگوی غذائی و شیوه تغذیه افرد حاصل شود اما عملاً عکس این قضیه در اجتماعات پیشرفته صادق است.
حال ببینیم پرخوری به چه معنا است. آیا کسانی‌که تمایل زیادی به خوردن غذا دارند و بیش از دیگران غذا میل میکنند نشانه‌ای از نیاز بیشتر آنان به مواد غذائی نیست؟
آیا بدن آنان احتیاج بیشتر به مواد مغذی (در مقایسه با دیگران) ندارد؟ آیا اینامر بعلت پدیده‌ای به نام نیاز بدن نیست که آنان را بسوی زیاد غذا خوردن و پرخوری می‌کشاند؟
ابتدا بهتر است به تعریف پرخوری بپردازیم و سپس به این سوال مهم پاسخ دهیم.
پرخوری عبارت است از دریافت مواد غذائی بیش از نیاز بدن، انباشتن معده از غذا و غذا خوردن بدون لذت و یا با لذت کاذب.
در پاسخ به سوالی که در این مبحث مطرح شد لازم به ذکر است که بجز در 3 مورد که شرح آن خواهد رفت در سایر موارد تمایل زیاده از حد به مصرف برخی مواد غذائی به هیچ وجه نشانه نیاز بدن به آن ماده غذائی نیست بلکه صرفاً نشأت گرفته از عادات غذائی اکتسابی از خانواده و محیط است.
به عنوان مثال، تمایل زیاد هموطنانمان به مصرف شیرینی بعلت دادن مثلا قنداق در دوران طفولیت و نوزادی، به طفل است که عادت به مصرف مواد شیرین را در او برقرار می‌کند و یا استفاده زیاد از شیرینی، شربت و سایر مواد شیرین در خانواده، کودک را از بدو طفولیت، به مصرف مواد شیرین عادت می‌دهد.
گفته شد که در 3 مورد تمایل به مصرف بعضی مواد غذائی بعلت نیاز بدن به آن مواد است.
مورد 1: زمانی که مقدار آب میان بافتی در داخل بدن کاهش پیدا می‌کند و نیاز سلول‌ها به آب افزایش می‌یابد، به عبارت دیگر وقتی که فشار اسمزی مایعات داخلی بالا می‌رود شخص احساس تشنگی کرده و با مصرف آب، نیاز سلول‌های بدنش را نسبت به آب تأمین می‌کند.
مورد 2: در افراد دیابتی بعلت آنکه انسولین به میزان کافی ترشح نمی‌شود، متابولیسم کربوهیدرات‌ها (مواد قندی – نشاستهای) به خوبی انجام نشده و قند به میزان کافی به مصرف سلول‌ها نمی‌رسد،
بدین جهت شخص دیابتی تمایل زیادی به مصرف مواد قندی دارد. اما برای چاره این مشکل راه حل آن است که افراد دیابتی مواد نشاستهای را جانشین مواد قندی بنمایند (البته به میزان متعادل) زیرا مواد نشاستهای قند خود را به تدریج وارد خون میکنند در نتیجه قندخون به حالت ثابت باقی می‌ماند و نیاز شدید به مصرف شیرینی و مواد شیرین کاهش پیدا می‌کند.
ضمناً مصرف مواد حاوی فیبر همراه غذا، مانند سبزی خوردن یا سالاد و نیز نان‌های سبوس‌دار، موجب ورود تدریجی قند به داخل خون می‌شود.
مورد 3: زمانی که شخص در معرض گرسنگی طولانی قرار می‌گیرد، مثلا در افرادی که از رژیم‌های بسیار کم کالری و سخت پیروی میکنند و مدت طولانی مواد مغذی بخصوص انرژی به بدنشان نمی‌رسد و یا افرادی که بدون سحری روزه می‌گیرند و مدت زیادی غذا مصرف نمی‌کنند.
از آنجائیکه بدن انسان نمی‌‌تواند قند را به مدت طولانی در خون ذخیره کند و سلول‌های عصبی انرژی مورد نیاز خود را صرفا از کربوهیدرات‌ها تأمین می‌نمایند.
لذا گرسنگی طولانی موجب تمایل زیاد نسبت به مصرف مواد شیرین می‌شود.
با توجه به نکات فوق، تاثیر عادات غذائی که از کودکی در طفل شکل می‌گیرد و نشأت گرفته از الگویی غذائی خانواده می‌باشد در تمایلات شخص نسبت به برخی مواد غذائی هر چه بیشتر شفاف می‌شود...
برای خواندن بخش دوم -پرخوری و تبعات آن- اینجا کلیک کنید.
