دکتر زهرا عبدی؛ متخصص بیماری‌های عفونی
شانکروئید یا شانکر نرم یک بیماری خاص مناطق گرمسیری است که باکتری هموفیلویی دوکره‌ای (Hemoph: lus- Ducreyi) عامل ایجادکننده آن می‌باشد و مخزن این عفونت انسان است. شانکروئید از آن دسته بیماری‌هایی است که شیوع فراوانی ندارد و از راه جنسی به و‌سیله میکروب هموفیلوس دوکره‌ای ایجاد می‌شود.
زخم دردناک در ناحیه تناسلی و بزرگی غدد لنفاوی در کشاله ران از نشانه‌های این بیماری هستند. شانکروئید در مردانی که با جنس مخالف ارتباط جنسی دارند، بیشتر دیده می‌شود و از شریک جنسی که معمولاً یک حامل بی‌علامت است، انتقال می‌یابد. این بیماری در کشورهای خاوردور و مناطق گرمسیر شیوع بسیاری دارد، ولی در بعضی کشورها حتی از سیفیلیس یا سوزاک نیز شایع‌تر است.
علائم بالینی
در دستگاه تناسلی ابتدا یک پاپول(ضایعه جلدی) قرمز دردناک ظاهر شده و با پیشرفت بیماری به یک پوسچول(جوش چرک‌دار) تبدیل می‌شود که در صورت پاره شدن، یک زخم حلقوی با قاعده قرمز درخشان را تشکیل می‌دهد. اغلب یک زخم یا دو زخم دیده می‌شود، اما تا ده زخم مجزا نیز گزارش شده است.
خیارک شانکروئید (chancroidal buba) اختصاصی است و ممکن است یک کلید تشخیصی باشد. معمولا یکطرفه، دردناک، یک‌حفره‌ای و کروی‌شکل است و پوست آن قرمز می‌باشد. بزرگی غدد لنفاوی معمولاً در عرض 7 تا 10 روز از ضایعه اولیه پدیدار می‌شود.
غدد گرفتار ممکن است خودبه‌خود بهبود یابند و یا در 50 درصد موارد نرم شده تموج پیدا کرده و به خارج سرباز کنند. این بیماری ممکن است با تبخال دستگاه تناسلی اشتباه شود، ولی ضایعات تبخالی سطحی‌تر با تعداد بیشتر و یک‌اندازه بوده و حاشیه قرمز دور آنها باریک‌تر است. بزرگی غدد لنفاوی همراه ضایعات تبخالی معمولاً دوطرفه و حساس است.
بیماران مبتلا به شانکروئید ممکن است به سیفیلیس اولیه یا لنفوگرانولوم و نروم و یا گرانولوم – انگوئینال که از بیماری‌های مقاربتی دیگر می‌باشند، تواماً گرفتار شوند. تشخیص بیماری براساس آزمایش و بررسی غدد لنفاوی و کشت مثبت عامل میکروبی صورت می‌گیرد. راه انتقال این بیماری از طریق رابطه جنسی است.
پیشگیری
عدم تماس جنسی با افراد مشکوک به بیماری و همچنین افراد دارای شرکای جنسی زیاد، بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری است. استفاده از کاندوم در هنگام برقراری تماس‌های جنسی مطمئن‌ترین راه پیشگیری می‌باشد. در بسیاری از کشورها گزارش موارد بیماری به مقامات بهداشتی اجباری است. رعایت اصول بهداشت فردی باید به بیمار گوشزد گردد.
تمام کسانی که از دو هفته قبل و پس از بروز نشانه‌های بیماری با شخص بیمار تماس جنسی داشته‌اند، باید معاینه شوند. در مواردی که بیمار با تعداد زیادی از افراد پرخطر گروه‌های اجتماعی در ارتباط باشد، درمان‌های گروهی در افرادی که با آنها تماس داشته است، باید به عمل آید.
درمان
تقریباً آخرین توصیه در درمان شانکروئید شامل آنتی‌بیوتیک آرزیتروماسین 1 گرم تک‌دوز و یا آمپول سفتریاکسون 250 میلی‌گرم تک‌دوز عضلانی و یا سیپروفلوکساسین 500 میلی‌گرم روزانه دو بار و به مدت 3 روز می‌باشد. درمان بیماری ساده و کوتاه‌مدت است، ولی باید توجه داشت که گروه‌های پرخطر جنسی نیز همزمان باید درمان شوند و حتماً با ابتلا به هر نوع بیماری‌های مقاربتی سایر علل مثل HIV، هپاتیت C,B و سیفیلیس هم بررسی شود.
