سفر کردن یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های زندگی است. اما گاهی ممکن است در طول سفر دچار بیماری یا حال ناخوشایندی شویم و این تجربه‌ی شیرین به خاطره‌ای تلخ تبدیل شود. حالت تهوع در سفر یکی از این حالات ناخوشایند است. اگر شما هم جزو کسانی هستید که به حالت تهوع در سفر دچار می‌شوید باید بدانید که تنها نیستید. در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با علت و راههای درمان تهوع در سفر آشنا کنیم.
علت حالت تهوع در سفر چیست؟
حالت تهوع بارداری، حالت تهوع به دلیل مسمومیت غذایی و … تا حدی برای همه‌ی ما شناخته شده هستند. اما علت حالت تهوع در سفر چیست؟ وقتی میان حس‌های مختلف تضاد وجود داشته باشد، فرد دچار حالت تهوع می‌شود. مثلا وقتی سوار بر چرخ‌وفلک هستید، شما سوار بر وسیله‌ای هستید که در جهتی وارونه می‌چرخد. پس چشمان شما، ماهیچه‌ها، و گوش داخلی‌تان در هماهنگی با یکدیگر نیستند و درک متفاوتی از شرایط دارند. در چنین وضعیتی، مغز بینوا نمی‌داند که دقیقا باید چه واکنشی داشته باشد. به‌همین‌خاطر دچار سرگیجه و حالت تهوع می‌شوید.
نقش گوش‌ها چیست؟
گوش‌ها به‌ویژه گوش داخلی نقش مهمی در ایجاد تعادل حس‌های مختلف ایفا می‌کند. گوش‌ها بخشی از سیستم تعادلی بدن موسوم به وستیبولار هستند. این سیستم شامل 3 جفت کانال نیم‌دایره و 2 کیسه است که ساکول و اوتریکول نامیده می‌شوند. این بخش‌ها، اطلاعاتی را که از دور و اطراف کسب می‌کنید، به مغز ارسال می‌کنند.
کانال‌های نیم‌دایره، مایعی را نگه می‌دارند که با حرکت کردن سر، حرکت می‌کند. ساکول و اوتریکول نسبت به نیروی جاذبه حساس هستند. آنها مغز را از وضعیت نشستن یا ایستادن شما باخبر می‌کنند.
نقش مغز چیست؟
مغز عضوی از بدن است که تمام داده‌ها را دریافت می‌کند و با جمع‌آوری و تحلیل آنها به نتیجه می‌رسد. اما گاهی‌اوقات نشانه‌ها و سیگنال‌هایی گیج‌کننده به مغز می‌رسد. در یک هواپیمای درحال حرکت، شما احساس می‌کنید که درحال حرکت هستید، اما چشمان‌تان چنین حسی ندارند و حالتی از در حرکت بودن را تجربه نمی‌کنند. درنتیجه، چنین تضاد حسی در شما شکل می‌گیرد و بعد از یک سفر دریایی طولانی نیز اوضاع به همین صورت است. وقتی که روی خشکی قرار می‌گیرید همچنان احساس می‌کنید که در حرکت هستید. نتیجه‌ی همه‌ی اینها یک چیز است: حالت تهوع در سفر و حرکت.
چه کسانی دچار حالت تهوع در سفر می‌شوند؟
احتمال دارد همه‌ی افراد دچار حالت تهوع در سفر بشوند، اما کودکان، و زنان باردار بیشتر با این مشکل روبه‌رو می‌شوند. علاوه‌بر زنان باردار، زنانی که دوره‌ی عادت ماهیانه را می‌گذرانند یا درحال هورمون‌درمانی هستند نیز دچار این حالت می‌شوند. کودکان 2 تا 12 ساله، افراد مبتلا به میگرن و کسانی که داروهایی مانند آنتی بیوتیک، نارکوتیک، داروهای آسم و داروهای ضدافسردگی و حتی برخی داروهای متداول‌تری چون ایبوپروفن و ناپروکسین مصرف می‌کنند نیز احتمال دچار شدن به حالت تهوع در سفر را دارند.
این مشکل مسری نیست. از نشانه‌های آن می‌توان به سرد شدن ناگهانی بدن، عرق سرد و احساس بالا آوردن اشاره کرد. از سایر علائم نیز می‌توان این موارد را نام برد:
علاوه‌براین موارد، برخی از افراد نیز دچار سردرد، احساس خستگی و نفس‌نفس زدن می‌شوند. برخی از افراد نیز تحریک‌پذیرتر می‌شوند.
برای رفع این حالت چه راهکارهایی وجو دارد؟
در بیشتر افراد معمولا علائم حالت تهوع در سفر مدت زیادی به طول نمی‌انجامد. فرقی نمی‌کند که تکان‌های قایق آزارتان می‌دهد یا حرکت قطار، در هر صورت وقتی به این شرایط عادت می‌کنید، علائم از بین خواهند رفت. اما اگر علائم حالت تهوع به‌خودی‌خود رفع نشدند، بهتر است از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- آرام باشید. چیزی بیابید و سعی کنید بر آن تمرکز کنید. مثلا از 100 شروع به برعکس شمردن کنید، نفس عمیق بکشید و چشمان‌تان را ببندید.
- به یک شیء ثابت نگاه کنید. اگر در قایق هستید به افق خیره بشوید. اگر در خودرو هستید هم از شیشه جلو بیرون را نگاه کنید.
- قبل از سفر معده‌تان را پر نکنید. البته خالی بودن آن هم اصلا توصیه نمی‌شود. ضمن اینکه به هیچ‌وجه الکل مصرف نکنید.
- هوای تازه را نفس بکشید و سیگار نکشید.
- از خواندن و مطالعه در این حالت پرهیز کنید.
- اگر با هواپیما سفر می‌کنید، بهتر است در قسمت بال دستگاه بنشینید. در کشتی هم کابین بالای عرشه را انتخاب کنید. در اتومبیل هم صندلی جلو بهترین مکان برای نشستن است.
- دست‌بندهایی نیز وجود دارد که با فشار بر ناحیه‌ای روی مچ باعث ارسال سیگنال‌های الکتریکی می‌شوند و این حالت را ازبین می‌برند، اما هنوز مفید بودن این دست‌بندها کاملا مشخص نشده است.
راهکارهای طبیعی درمان حالت تهوع در سفر چیست؟
برخی از افراد هم برای درمان حالت تهوع روش‌های زیر را به‌کار می‌برند:
1. زنجبیل خام
زنجبیل ازنظر علمی نیز بررسی شده است و به‌نظر می‌رسد که خواصی برای ازبین بردن تهوع دارد، اما ازآنجاکه یک رقیق کننده خون هم هست، برای مصرف آن حتما باید با پزشک مشورت کنید.
2. نعناع
استفاده از نعناع و نعنای تند موسوم به نعناع فلفلی نیز می‌تواند به بدن آرامش بدهد. بوی این ماده تسکین‌دهنده و آرامش‌بخش است.
3. طب سوزنی و فشاری
برخی افراد استفاده از طب سوزنی و فشاری در نقطه‌ای زیر مچ را در رفع حالت تهوع مفید می‌دانند.
4. داروهای پزشکی
برخی داروها نیز برای ازبین بردن این حالت ناخوشایند استفاده می‌شود. برای مصرف موارد زیر باید حتما با پزشک مشورت کنید:
- دیمن هیدرینات (درامامین): این دارو از خانواده آنتی‌هیستامین‌هاست و می‌شود بدون نسخه آن را خرید. این دارو به درمان حساسیت و حفظ تعادل بدن کمک می‌کند. اولین دُز آن باید 1 ساعت قبل از شروع سفر مصرف بشود. دُزهای بعدی نیز هر 4 تا 6 ساعت مصرف می‌شوند.
- اسکوپولامین (مالدیمار): این دارو باید با نسخه دریافت شود. مصرف آن در قالب یک پَچ پزشکی است که پشت گوش قرار می‌گیرد. باید 4 ساعت قبل از شروع سفر از آن استفاده بشود. تأثیرگذاری هر دُز آن 3 روز در بدن طول می‌کشد. سایر داروها از این قرار هستند:
- سیکلیزین؛
- مکلیزین؛
- پرومتازین.
تمام این داروها دارای برخی از عوارض جانبی مانند خشکی دهان و خواب‌آلودگی هستند. حالت تهوع در سفر معمولا خودبه‌خود خوب می‌شود، اما اگر نشانه‌هایی مانند سرگیجه، سردرد، استفراغ، کاهش شنوایی و درد قفسه سینه ادامه داشت، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. کودکان نباید از آنتی‌هیستامین یا اسکوپولامین استفاده کنند. اگر کودک بین 2 تا 12 سال دارند، دیمن‌هیدرینات یا دیفن‌هیدرامین و بنادریل هم می‌تواند مفید باشد. البته قبل از مصرف حتما باید با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است برخی از کودکان به این داروها حساسیت داشته باشند. پس آزمایش حساسیت قبل از مصرف ضروری است.