علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب که در هفته‌ی گذشته به دعوت جشنواره‌ی ادبی ملی سارایوو و انتشارات بای بوک به سارایوو سفر کرده بود با بیان این مطلب درباره‌ی دستاوردهای این سفر گفت: بوکستان در سال 2016 به همت موسسه‌ی انتشاراتی بای بوک سارایوو و با همکاری الکساندر همون، نویسنده‌ی بوسنیایی در بوسنی و هرزگوین تاسیس شد و در سال‌های 2016 و 2017 شاهد برگزاری دو جشنواره بود. در این دو جشنواره نزدیک به صد نویسنده، منتقد و شاعر از جمله ربع الامدین، راوی هیچ، کامیلا شمسی، مونا التاهاوی، جان فریمن، امیلا بوکوروویچ، اجه تملکورن، ایلیا تروجانف، حنیف قریشی، فاروق شهیج، ولادیمیر پیستالو، دامیر کارکاش و نلیا ورمچ حضور داشتند.
او افزود: در جشنواره‌ی امسال که از روز چهارشنبه چهارم جولای تا یکشنبه هفتم جولای (13 تا 17 تیر) در شهر سارایوو برگزار شد، حدود 70 نویسنده، منتقد و شاعر از بوسنی و کشورهایی چون آمریکا، هلند، آلمان، اتریش، کروواسی، صربستان، سومالی، سوئد، مونته‌نگرو و فرانسه شرکت کردند و از ایران نیز مصطفی مستور حضور داشت که ترجمه‌ی بوسنیایی رمان «استخوان خوک و دست‌های جذامی» او در این جشنواره رونمایی شد.
معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب گفت: موسسه‌ی بای بوک مشابه موسسه‌ی شهر کتاب است؛ هم ناشر است هم فروشگاه‌های کتاب دارد و در طول سال نیز نشست‌ها و سمینارهای مختلف برگزار می‌کند. در همایش امسال بوکستان، درباره‌ی افرادی که در سیاست‌های شرق و غرب گرفتار شده‌اند و تاریخ و دوره‌ای که در آن صدای آن‌ها شنیده نمی‌شد، گفت‌وگو شد. امسال درباره‌ی آزادی و تشخص بشر به عنوان ارزشی مهم که سازنده‌ی نقطه‌نظر ماست گفت‌وگو و بر این نکته تاکید شد که مسائلی همچون اخلاق در رفتار انسان، شناختن جوانب ثابت و متغیر هویت و مساله‌ی خود و دیگری از موضوعاتی است که باید نویسندگان بیشتر به آن توجه کنند و باید آن‌ها را در جریان دنیای نئولیبرال وارد کرد. همایش امسال به مناسبت سالگرد اتمام جنگ جهانی اول بود که از سال 1914 در سارایوو آغاز شد و تا سال 1918 ادامه داشت و امسال نشان‌دهنده‌ی پایان یک قرن جنگ در بوسنی و اروپا بود. اگرچه در دهه‌های گذشته این اختلافات و کشمکش‌ها در منطقه‌ی بالکان جریان داشته است و فاجعه‌ی بشری در دهه‌ی 90 میان صربستان و بوسنی و کشتار جمعی مردم بوسنی از سهمگین‌ترین فجایع بشری در قرن بیستم بوده است. این مساله مطرح شد که ادبیات چگونه می‌تواند صلح و دوستی در میان انسان‌ها ایجاد کند و در بهبود آلام بشری موثر شود.
محمدخانی گفت: امسال نویسنده‌ی هلندی، گرت ماک، مهمان ویژه‌ی جشنواره بود و در طول چهار روز جشنواره هر روزه شاهد گفت‌وگوی نویسندگان با یکدیگر و با مخاطبان بودیم که در این گفت‌وگوها نقش مرزها در سیاست و ادبیات، هویت و اخلاق در دنیای جدید، پناهندگان و تلاش نویسندگان برای نوشتن ورای مرزهای سیاسی و فرهنگی مطرح شد.
محمدخانی به برنامه‌هایی که هیات ایرانی در این جشنواره داشت اشاره کرد و گفت: در روز اول جشنواره با حضور مصطفی مستور، معمر کودریچ و علی‌اصغر محمدخانی پل ادبی ایران و بوسنی تشکیل شد و در روز آخر جشنواره نیز میزگردی با مدیریت دامیر اوزونوویچ، مدیر بوکستان و میلنکا بولویچ از کرواسی، ویلمن لپ از هلند، اولریخ شریبر از آلمان و علی‌اصغر محمدخانی از ایران برگزار شد که درباره‌ی نقش و تاثیر جشنواره‌ها و جایزه‌های ادبی در معرفی ادبیات کشورها و تعاملات ادبی میان ملت‌ها بحث و گفت‌وگو شد.
او به برنامه‌ی جانبی دیگری که هیات ایرانی در کنار جشنواره داشت اشاره کرد و گفت: ظهر سه‌شنبه 3 جولای با حاجم حیدروویچ رئیس انجمن نویسندگان بوسنی و هرزگوین و نناد تانوویچ، رئیس شورای این انجمن در محل ساختمان رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سارایوو دیدار و گفت‌وگو کردیم. حاجم حیدروویچ ضمن ابراز خرسندی از فرصت به وجود آمده برای شرکت در این نشست، تصریح کرد که بوسنی و هرزگوین علیرغم آنکه به ظاهر و از لحاظ وسعت کشور کوچکی به نظر می‌رسد، اما پیچیدگی‌هایی دارد که حتی قابل قیاس با کشورهای بزرگ جهان نیست. وی قطعنامه صلح دیتون را دلیل اصلی جدایی اقوام و گروه‌های مختلف جامعه‌ی بوسنی و هرزگوین از یکدیگر دانست و گفت این تقسیم‌بندی‌ها خسارت‌های فراوانی به کشور بوسنی و هرزگوین در بخش‌های مختلف ازجمله حوزه فرهنگ و ادبیات وارد کرده است. با این حال نویسندگان و شعرای بوسنیایی علیرغم وجود مشکلات فراوان، راه خود را ادامه می‌دهند و تلاش می‌کنند تا با خلق آثار جدید و پرمعنا، بر این مشکلات فائق آیند. ما هرساله یک همایش ادبی تحت عنوان روزهای شعر بوسنی و هرزگوین برگزار می‌کنیم و امیدوار هستیم امسال شاهد حضور حداقل یک شاعر ایرانی در این مراسم باشیم.
محمدخانی افزود: همچنین دکتر تانوویچ در خصوص آثار فارسی که به دست مترجمان و ایران‌شناسان بوسنیایی رسیده است گفت بسیاری از این آثار ابتدا به زبان خارجی دیگر ازجمله عربی، انگلیسی و ترکی ترجمه شده و بعد در اختیار ما قرار گرفته است و بر همین اساس بعضی از کلمات، عبارات و معانی ممکن است به‌طور کامل و صحیح منتقل نشده باشد. به همین دلیل امیدوار هستیم بتوانیم آثار داستانی و یا اشعار فارسی را بدون واسطه در اختیار داشته باشیم تا بتوان نزدیک‌ترین ترجمه را برای آن‌ها انجام داد. دکتر تانوویچ در ادامه با اشاره به تعدد زبان در دوره عثمانی‌ها گفت زبان عربی مخصوص عبادت و راز نیاز با پروردگار بود، زبان ترکی عثمانی برای امور دولتی و اداری استفاده می‌شد و زبان فارسی، زبان ادبیات و شعر بود که مورد استفاده نویسندگان و شاعران قرار می‌گرفت. از این رو زبان فارسی ریشه عمیقی در فرهنگ و ادبیات بوسنی و هرزگوین دارد.
معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب در ادامه سه اقدام را برای برقراری پل ادبی میان ایران و بوسنی و هرزگوین لازم دانست و گفت: برگزاری سمینارهای مشترک، ترجمه آثار به زبان‌های یکدیگر و دعوت از نویسندگان، شاعران و محققان برای سفر به کشورهای یکدیگر از اقداماتی است که برای برقراری پل ادبی میان دو کشور لازم و ضروری است. وی سپس توضیحاتی را در خصوص میزان حضور ادبیات بوسنی و هرزگوین در ایران و شناخت نویسندگان و شاعران ایرانی با آثار بوسنیایی بیان کرد و در ادامه پیشنهادهای خود را برای تقویت همکاری‌ها و روابط فرهنگی و ادبی بیان کرد. وی معرفی یک کتاب از سوی انجمن نویسندگان بوسنی و هرزگوین در خصوص ادبیات کلاسیک و ادبیات معاصر این کشور و همچنین ارائه یک کتاب در معرفی آثار کلاسیک و معاصر ادبیات فارسی را اولین گام برای برقراری پل ادبی میان دو کشور دانست. ارائه یک مجموعه گزیده اشعار از شاعران مختلف بوسنیایی به همراه شرح کوتاهی از زندگی آنان و همچنین یک گزیده از مجموعه داستان‌های کوتاه بوسنیایی برای ترجمه به زبان فارسی از دیگر پیشنهادهایی بود که برای گسترش همکاری‌های ادبی مطرح شد و مورد استقبال طرف مقابل قرار گرفت.
محمدخانی در پایان به تلاش‌ها و برنامه‌های رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بوسنی اشاره کرد و گفت: علی‌اصغر عامری، رایزن فرهنگی ایران در بوسنی تلاش‌های خالصانه و فراوانی برای معرفی فرهنگ و ادب ایران اسلامی کرده است و باید این تلاش‌ها تداوم یابد. رایزن فرهنگی ایران ساختمان بسیار مناسبی در مرکز شهر موستار دارد که به علت کمبود بودجه فعالیت چندانی در آن دیده نمی‌شود و بایسته است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایران‌شناسی، بنیاد سعدی و نهادهای مسئول حمایت لازم و شایسته را از فعالیت‌های فرهنگی در بوسنی انجام دهند و مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب به عنوان یک موسسه‌ی خصوصی و با کمترین امکانات، تلاش می‌کند که در پنج سال آینده، برنامه‌های جدیدی را برای معرفی ادبیات معاصر دو کشور در ایران و بوسنی انجام دهد.
