علی علی یاری؛ کارشناس ارشد تغذیه، زیر نظر دکتر نازلی نمازی
امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و گسترده شدن سایه‌ی زندگی ماشینی بر زندگی افراد جامعه، شاهد وقایعی هستیم که به مرور برخی از ابعاد زندگی از جمله سلامتی را تحت تأثیر قرار داده و شاهد اثرات نامطلوب آن هستیم.
دستاورد زندگی ماشینی در خصوص سلامت افراد جامعه، کاهش فعالیت فیزیکی، شیوع اضافه وزن، چاقی و افزایش خطر بسیاری از بیمارهای مزمن است که به کرات در مقالات و برنامه‌های مختلف مورد توجه و بحث قرار گرفته است.
اما یکی دیگر از اثرات مضر غرق شدن در گرداب تکنولوژی و ماشین‌های هوشمند، کاهش کیفیت وعده‌های غذایی است.
غذای خانگی رقیب ندارد!
امروزه شاهد هستیم که تهیه‌ی وعده غذایی در آشپزخانه منازل کمتر شده و در عوض آشپزخانه‌های رستوران‌ها و تهیه غذاهای بیرون بر رونق بیشتری گرفته‌اند.
با کمی دقت به خیابان‌ها و کوچه‌های محل زندگی می‌توان این موضوع را به سادگی درک کرد که تعداد فست فودها و مراکز تهیه غذا نسبت به گذشته افزایش چشمگیری داشته‌اند.
استفاده از غذاهای حاضری به حدی رسیده که امروزه سرمایه گذاری در این زمینه را یک امر مطمئن و سود آور می‌دانند، چرا که می‌دانند تقاضای مردم در این زمینه رو به افزایش است.
اما اگر از دیدگاه بهداشت جسمی و روانی به این موضوع نگاه کنیم متوجه می‌شویم که این امر می‌تواند مضرات زیادی را به همراه داشته باشد.
از دیدگاه روانی، کارشناسان به اهمیت طبخ وعده غذایی در منزل و تأثیر آن بر سلامت روحی خانواده تاکید فراوان کرده‌اند.
همچنین از نظر سلامت جسمی نیز مصرف زیاد غذاهای حاضری می‌تواند اثرات مخربی به همراه داشته باشد.
کیفیت بهداشتی غذاهای بیرون
بهداشت و سلامت مواد اولیه استفاده شده موضوعی است که برای مصرف کننده پوشیده است و اگر مواد اولیه حداقل‌های لازم را نداشته باشند و از نظر شست و شو و کیفیت نگه داری در انبار دارای شرایط مناسبی نباشند، بی شک عوارضی نظیر مسمومیت گریبان گیر مصرف کننده خواهد شد.
کیفیت مواد اولیه استفاده شده، عموماً به دلیل مسائل اقتصادی، سطح پایینی دارند و ارزش غذایی وعده مصرف شده را پایین می‌آورند و چه بسا در دراز مدت زمینه ساز بیماریهای مزمن می‌شوند.
به عنوان مثال روغن‌های مصرفی در طبخ غذاهای بیرون، عمدتاً از نوع جامد می‌باشد. حال آنکه امروزه مصرف روغن‌های مایع در منازل رو به افزایش است و خانواده‌ها کمتر تحت تأثیر اثرات مخرب روغن‌های جامد قرار می‌گیرند.
همچنین در برخی اماکن تهیه غذا از یک روغن چندین بار استفاده می‌شود که نتیجه آن چیزی به جز افزایش خطر ابتلا به بیماریهای مختلف از جمله سرطان نیست.
اهمیت آموزش خانواده ها
بنابراین با توجه به اهمیت طبخ وعده غذایی در منزل و کاهش استفاده از غذاهای حاضری، باید شرایطی را مهیا کرد که این امر همانند سال‌های نه چندان دور، مجدداً مهم و با ارزش تلقی شود.
یکی از راه‌های تاثیرگذار برای این مهم، آموزش مناسب به کودکان و نوجوانان در خانواده و محیط تحصیل است.
قاعدتاً خانواده به عنوان اولین محیط تأثیر گذار بر کودکان و نوجوانان می‌تواند مهم‌ترین نقش آموزشی را در فرآیند شکل گیری اخلاق و ارزش‌ها در فرزندان ایجاد کند.
خانواده‌ای که غالب غذای مصرفی خود را از بیرون تهیه می‌کند، بدیهی است که فرزندان آن‌ها هم در آینده تمایل به چنین سبکی از زندگی خواهند داشت. از طرفی چنانچه در محیط خانواده مصرف غذاهای خانگی و فرهنگ سفره و دور هم غذا خوردن بیشتر رایج باشد، فرزندان نیز با چنین ارزشی در آینده زندگی خواهند کرد.
محیط آموزش نیز به عنوان یکی از تأثیر گذارترین محیط‌های زندگی کودکان و نوجوانان است.
مطالبی که در این محیط به کودک یا نوجوان منتقل می‌شود تاثیرگذاری بسزایی خواهد داشت چرا که نفس این محیط آموزش و یادگیری است و مطالب منتقل شده به کودک و نوجوان از دیدگاه آن‌ها بسیار صحیح و لازم الاجراست.
در مطالعه‌ای گزارش شده است که افرادی که تحت آموزش‌های لازم برای طبخ غذاهای خانگی و همچنین عوارض ناشی از مصرف زیاد غذاهای بیرون از منزل قرار می‌گیرند، طی زندگی خود از نظر سلامت تغذیه‌ای و همچنین سلامت جسمی شرایط بهتری دارند.
بنابراین آموزش روش‌های صحیح پخت و پز غذا و تأثیر مصرف غذاهای خانگی در روند زندگی آینده فرزندان چه در خانواده و چه در مدرسه و محیط آموزش باید به عنوان یک امر مهم تلقی شود، چرا که طبخ غذا در منزل و فرهنگ صرف وعده غذایی در محیط خانواده، ضمن ایجاد سلامتی جسمی بهتر و افزایش طول عمر، اثرات روانی و روحی قابل ملاحظه‌ای در زندگی افراد خواهد داشت.
