رئیس لیلا، او را به خاطر عملکردش سرزنش کرده است. لیلا هم همین‌طور که مثل ابر بهار گریه می‌کند، به دوستش می‌گوید رئیس معتقد است که او حواسش به آسانی پرت می‌شود، بی‌نظم است و به اندازه‌ی کافی هم از خودگذشتگی نشان نمی‌دهد. لیلا ابتدا فکر می‌کند این انتقادها غیرمنصفانه‌اند، اما بعد، به چند ماه گذشته می‌اندیشد و شروع به تأمل می‌کند.

کم کم مهلت‌های مقرری که رعایت نکرده، شکایات، زمان‌هایی که دیر می‌رسیده، و پچ پچ‌های همکاران در مورد وضعیت میزش را به خاطر می‌آورد. و ناگهان نظرات آقای رئیس برایش معنی پیدا می‌کنند.

لیلا می‌فهمد که اگر بخواهد اعتبار خود را برگرداند، باید بیشتر کار کند و منظم‌تر باشد، اما همه‌ی این کارها مبهم به نظر می‌رسند. بعد با رئیسش صحبت می‌کند. آقای رئیس به او می‌گوید اگر فقط وظیفه‌شناس‌تر باشد، بی تردید، شادتر و سالم‌تر خواهد بود و پول بیشتری هم به دست خواهد آورد. لیلا علاقه‌مند می‌شود و دوباره شروع به فکر کردن می‌کند.

حتی متعهدترین افراد هم ممکن است گاهی اوقات استانداردهای خود را رها کنند و از خودگذشتگی‌شان دچار لغزش شود. با این حال، وظیفه شناس بودن ویژگی‌ای است که می‌توان آن را تقویت کرد. این مقاله به شما نشان می‌دهد که چگونه این کار را انجام بدهید.

وظیفه شناس بودن یعنی چه؟

مطالعه‌ای که در سال 2007 در «Journal of Personality and Social Psychology» منتشر شد، به این مسئله پرداخت که وجدان کاری دارای دو بخش مجزاست. همه‌ی ما این دو بخش را داریم. (البته در اندازه‌های مختلف)

سخت کوشی از تمایل ما برای موفقیت و کامیابی نشأت می‌گیرد. محرک‌های معمول، فرصتی برای کار باکیفیت، نشان دادن مهارت و افزایش دانش ایجاد می‌کنند. اگر شما «وظیفه‌شناسِ سخت‌کوشی» باشید، در ایجاد طرح‌ها و تعیین اهداف، بهتر عمل می‌کنید. این طرح‌ها و اهداف را حتی اگر با شکست هم روبه‌رو شوند، سرسختانه دنبال می‌کنید و خودانضباطی و کنترل و اراده از خودتان نشان می‌دهید.

نظم، کمتر ریشه در بلندپروازی دارد و بیشتر ناشی از احساس وظیفه نسبت به گروه و سازمان‌تان است. شما به عنوان فرد «وظیفه‌شناسِ منظم»، در پیروی از قوانین و هنجارها و کوشا بودن و قابل اعتماد و مسئول بودن مهارت دارید. مرتب، مدبر و وقت‌شناس هستید. قبل از آنکه عمل کنید، فکر می‌کنید و برای انجام کار خوب اهمیت قائل هستید.

اگر فرد وظیفه‌شناسی باشید، در مقابل رفتارهایی که ممکن است به توانایی یا اعتبارتان آسیب برسانند مقاومت می‌کنید. ممکن است یکی از همکاران‌تان به خاطر کندی در شروع کار معروف باشد، اما شما باید از تعویق ‌کارها اجتناب کنید و بدون تأخیر و با اشتیاق، کار خود را شروع کنید.

مزایای وظیفه شناس بودن

اگر احساس می‌کنید که مانند لیلای داستان ما هستید و فکر می‌کنید وظیفه شناس بودن امر خسته‌کننده‌ای است، چرا زحمت تلاش کردن را به خود می‌دهید؟

شواهد بسیاری وجود دارند مبنی بر اینکه وظیفه‌شناس بودن می‌تواند مزایای زیادی برای بسیاری از بخش‌های زندگی داشته باشد. پژوهشگران، وظیفه‌شناس بودن را بهترین و قابل اطمینان‌ترین ویژگی برای یافتن شغلی مناسب و عملکرد کاری موفقیت‌آمیز می‌دانند. وظیفه‌شناس بودن احتمال کسب درآمد بالاتر و رضایت شغلی بیشتر در زندگی را هم فراهم می‌کند.

داشتن نگرشی وظیفه‌شناسانه، به بیشتر شدن اعتبار شما هم کمک می‌کند. قابل اعتماد و سخت‌کوش و منظم به چشم آمدن، می‌تواند اعتبار بیشتری نسبت به افرادی که تنبل یا نامنظم به شمار می‌آیند برای شما به بار آورد. با این روش، شما در انجام کارها از راه دور، پیشرفت در حرفه‌تان و کار بر روی پروژه‌های حساس مورد اعتماد قرار خواهید گرفت. اگر هم مدیر وظیفه‌شناسی باشید، اعضای گروه‌تان می‌دانند که همیشه بر سر قول‌تان خواهید ماند.

مهم‌تر از همه اینکه بیشترین مزیت وظیفه‌شناسی برای سلامت شماست. مطالعات زیادی ثابت کرده‌اند که افراد بسیار وظیفه شناس، توجه بیشتری به تغذیه سالم و ورزش می‌کنند و در نتیجه عمر طولانی‌تری داشته و در سال‌های کهولت هم کمتر دچار اختلالات شناختی می‌شوند.

معایب وظیفه شناس بودن

متأسفانه این رویکرد مسئولیت‌پذیرانه به کار، جنبه‌ی تاریکی نیز دارد. اگر می‌ترسید که از مسئولیت‌های خود غافل شوید و نتوانید آنها را انجام دهید، وظیفه‌شناسی‌تان می‌تواند به کمال گرایی و اعتیاد به کار تبدیل شود. احتمالا از شکست، آسیب بسیاری می‌خورید و مدام نگران هستید که دیگران چه فکری درباره‌ی شما می‌کنند. به گفته‌ی روان‌شناس معروف گریگوری فیست (Gregory Feist) خلاق بودن، خودجوش بودن و منعطف بودن برای‌تان سخت خواهد بود.

راهبردهایی برای وظیفه‌شناسی بیشتر

وظیفه‌شناسی زیاد، تفاوت مثبتی در زندگی‌تان به وجود خواهد آورد؛ پس باید آن را توسعه داده و بعد هم حفظش کنید. در این بخش هفت راهبرد برای انجام این کار معرفی می‌شوند:

1. وظیفه شناسی خود را ارزیابی کنید

چقدر وظیفه‌شناس هستید؟ آیا قبل از وبگردی، کار خود را تمام می‌کنید یا در طول روز مدام وب‌سایت‌های مختلف را زیر و رو می‌کنید؟ آیا از قبل برنامه ریزی می‌کنید، یا کار خود را روزانه پیش می‌برید؟ آیا قبل از اتمام پروژه، جزئیات آن را بررسی می‌کنید یا مستقیما به سراغ پروژه‌ی بعدی‌تان می‌روید؟

به خودآگاهی‌تان توجه کنید و تمرکز داشته باشید. چقدر حضور ذهن دارید؟ چقدر پاک کردن ذهن خود و تمرکز بر وظیفه‌تان را آسان می‌بینید؟ می‌توانید بدون اطلاع از وضعیت فعلی خود بهبود پیدا کنید؛ پس پرسش‌هایی از این قبیل را برای شناسایی حوزه‌هایی که باید بر آن تمرکز کنید در نظر بگیرید.

2. از سرعت خود بکاهید

زندگی ما پر از درخواست است؛ همکارانی که نیازمند توجه‌مان هستند، صدای زنگ تلفن، پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی که مدام توسط دوستان و آشنایان‌مان به روز می‌شوند. در میان این همه خواسته و فارغ از میزان تلاشی که می‌کنیم، وظیفه‌شناس بودن به رویایی غیرممکن تبدیل شده است.

در این حوزه، حرف‌های زیادی درباره‌ی کاهش سرعت عمل و سعی نکردن برای انجام همه‌ی کارها وجود دارد. به طور ویژه‌ای مراقب درخواست‌های غیرمنطقی باشید و در ارتباط با آنها کاملا قاطعیت داشته باشید. حتی اگر فهرست کارهایی که باید انجام بدهید بسیار طولانی است، از انجام چند کار به طور هم‌زمان بپرهیزید. در عوض، بر یک چالش متمرکز شوید تا بهتر بیندیشید، بهره‌وری‌تان را افزایش بدهید تا کمتر صدمه ببینید. به این ترتیب کیفیت کار شما افزایش خواهد یافت و فرصتی برای استراحت پیدا خواهید کرد.

3. منظم باشید

نظم برای وظیفه‌شناسی امری حیاتی است؛ به ویژه اگر حجم کاری‌ِ سنگینی داشته باشیم و آدم‌های مختلف هم تقاضاهای زیادی مطرح کنند. بدون نظم، به آسانی دچار سردرگمی و تعلل می‌شویم.

شما می‌توانید با استفاده از ابزارهای مهم مدیریت زمان، مانند تهیه برنامه‌ی عملی و فهرست کارهایی که باید انجام شوند، نظم بیشتری در زندگی‌تان به وجود بیاورید. با پیدا کردن پربازده‌ترین زمان‌تان در طول روز و زمان بندی برای انجام مهم‌ترین فعالیت‌ها، با حداکثر قدرت‌تان کار کنید. هر آنچه که کارتان را دشوارتر می‌سازد یا موجب تأخیر می‌شود؛ حذف کنید. زمان آن رسیده که پرونده‌های خود را مدیریت کنید و از داده‌هایتان پشتیبان تهیه کنید تا در صورت نیاز، بتوانید آنچه را که می‌خواهید پیدا کنید.

4. عادات وظیفه‌شناسانه را پرورش دهید

به وجود آوردن عادات خوب می‌تواند زندگی شما را تا حد زیادی بهبود دهد چرا که برای انجام مسئولیت‌های مهم، به فکر و تلاش کمتری نیاز خواهید داشت. توجه کنید که چه رفتارهایی بیش از همه به سود شماست و آنها را به اعمال همیشگی و عادت تبدیل کنید؛ رفتارهایی مانند وقت‌شناسی و رعایت اصول.

5. تمرکز خود را تقویت کنید

حواس پرتی ها فقط بهره‌وری‌تان را کاهش نمی‌دهند، بلکه سطح استرس را نیز افزایش می‌دهند چرا که موجب می‌شوند مدام توجه خود را به چیزهای دیگری معطوف کنید و دست‌یابی به اهداف را برای‌تان دشوارتر می‌سازند. از طریق بهبود توانایی تمرکز، می‌توانید استاندارد کارتان را بالا برده و با شفافیت بیشتری بر مسئولیت‌هایتان تمرکز کنید. سعی کنید از طریق مراقبه و ذهن آگاهی و با بهبود محیط، تغذیه و ساختار فکری‌تان، توجه خود را تقویت کنید.

6. به بیرون نگاه کنید

وظیفه‌شناس بودن، فراتر از صرفا نگاه به درون است. وظیفه‌شناسی درباره مسئولیت‌های شما نسبت به دیگران و روش تعامل‌تان با آنها نیز هست. بنابراین به خودتان فرصت دهید تا نیازهای سایر افراد را درک کنید و در مورد چگونگی ارتباط خود با دیگران هم بیشتر تأمل کنید. احتمالا این نگرش مثبت و باز اعتبار شما را افزایش می‌دهد و می‌تواند در برابر انزوا و اعتیاد به کار، از شما محافظت کند.

7. روی اراده‌ی خود کار کنید

وظیفه‌شناس‌تر شدن چالش دشواری است؛ به ویژه اگر تعلل یا تنبلی جزو رفتارهای معمول‌تان باشند. از سرکوفت زدن به خود بپرهیزید. به دنبال پشتیبانی و حمایت باشید. نگذارید ترس از شکست، شما را از دور خارج کند. پیشرفت‌تان را با همراهی یک مربی و مرشد، تحت نظر داشته باشید.