بسیاری از افراد مبتلا به بیماری دیابت برای حفظ سلامت خود نیازمند دریافت انسولین هستند. با این وجود، انسولین درمانی می تواند موجب برخی عوارض جانبی شود.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، انسولین هورمونی است که به تنظیم مقدار قند در خون کمک می کند.
زمانی که فرد غذا می خورد، دستگاه گوارش غذا را به قندی ساده به نام گلوکز تجزیه می کند که سطوح قند خون را افزایش می دهد. پانکراس با ترشح انسولین به این شرایط واکنش نشان می دهد، که قند را از جریان خون به سمت سلول های بدن هدایت می کند، تا به عنوان منبع انرژی استفاده شود. همچنین، بدن مقداری از قند اضافه را نیز در کبد ذخیره می کند.
انسولین دارای همتایی به نام گلوکاگون است که این هورمون که به روش مخالف انسولین کار می کند. زمانی که قند خون بیش از حد پایین است، پانکراس گلوکاگون ترشح می کند که موجب ترشح گلوکز در جریان خون توسط کبد می شود.
بدن از انسولین و گلوکاگون برای حصول اطمینان از سطوح متناسب قند خون و تامین گلوکز کافی برای فعالیت سلول ها استفاده می کند.
دانشمندان می توانند انسولین مصنوعی تولید کنند که پزشکان از آن برای درمان برخی بیماران مبتلا به دیابت استفاده می کنند.
چه افرادی به دریافت انسولین نیاز دارند؟
دیابت بیماری است که موجب سطوح بالای قند خون می شود. سه نوع اصلی از دیابت وجود دارند:
- دیابت نوع 1 به طور معمول در کودکی آغاز می شود و افراد مبتلا به این بیماری قادر به تولید انسولین کافی نیستند. این نوع از دیابت به طور معمول در نتیجه حمله اشتباه دستگاه ایمنی به پانکراس، مکان تولید انسولین، رخ می دهد.
- دیابت نوع 2 بیشتر افرادی که بیش از 45 سال سن دارند را تحت تاثیر قرار می دهد. در این نوع از دیابت، یا پانکراس انسولین کافی تولید نمی کند یا سلول های بدن واکنش درستی به این هورمون نشان نمی دهند.
- دیابت بارداری طی دوران بارداری رخ می دهد و واکنش بدن زن به انسولین را دشوارتر می سازد. اگرچه این نوع از دیابت پس از تولد نوزاد به طور معمول از بین می رود، اما خطر ابتلای مادر به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.
دیابت های نوع 1 و 2 به طور معمول بیماری هایی مادام العمر هستند و در این میان بیشتر موارد شامل دیابت نوع 2 می شوند.
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای حفظ سلامت خود نیازمند انسولین درمانی هستند، اما رژیم درمان از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. برخی افراد ممکن است به تزریق دو تا چهار انسولین در روز نیاز داشته باشند. دیگران ممکن است نیازمند استفاده از یک پمپ انسولین باشند که دستگاهی پوشیدنی است و به طور خودکار در طول روز انسولین مورد نیاز فرد را تامین می کند.
انواع مختلفی از انسولین وجود دارند که افراد ممکن است به طور جداگانه یا به صورت ترکیبی استفاده کنند. آنها شامل موارد زیر می شوند:
- انسولین های سریع الاثر که فعالیت خود را طی 15 دقیقه آغاز کرده و می توانند حدود سه تا پنج ساعت دوام بیاورند.
- انسولین های کوتاه اثر که 30 تا 60 دقیقه طول می کشد تا فعالیت خود را آغاز کرده و حدود 5 تا 8 ساعت دوام می آورند.
- انسولین های متوسط اثر که یک تا سه ساعت طول می کشد تا فعالیت خود را آغاز کنند، اما 12 تا 16 ساعت دوام می آورند.
- انسولین های طولانی اثر که طی حدود یک ساعت فعالیت خود را آغاز کرده و می توانند 20 تا 26 ساعت دوام بیاورند.
- انسولین های پیش مخلوط که به طور معمول انسولین های سریع یا کوتاه اثر را با یک انسولین با اثری طولانی‌تر ترکیب می کنند.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 می توانند اغلب شرایط خود را بدون انسولین درمانی مدیریت کنند. گزینه های درمانی جایگزین شامل تغییرات سبک زندگی و داروهای غیر انسولین مانند «متفورمین» می شوند. با این وجود، اگر فردی قادر به کنترل سطوح قند خون خود نباشید، پزشک ممکن است انسولین درمانی را تجویز کند.
زنان مبتلا به دیابت بارداری به طور معمول انسولین دریافت می کنند، اما آنها می توانند شرایط خود را با مصرف متفورمین نیز مدیریت کنند.
عوارض جانبی و خطرات انسولین درمانی
انواع مختلف برندهای انسولین برای استفاده در بازار موجود هستند. عوارض جانبی که فرد ممکن است تجربه کند به نوع انسولین دریافتی بستگی خواهد داشت.
با این وجود، برخی عوارض جانبی رایج شامل موارد زیر می شوند:
- افزایش وزن اولیه زیرا بدن سازگاری با درمان را آغاز می کند
- قند خون بیش از حد پایین که به نام هیپوگلیسمی شناخته می شود
- بروز راش های پوستی، جوش ها یا تورم در اطراف محل تزریق
- سردرد
- عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی و گلو درد
- اضطراب یا افسردگی
- سرفه
اگر سطوح قند خون فرد بیش از حد کاهش یابد، ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- سرگیجه
- دشواری در صحبت
- خستگی
- سردرگمی
- پوست رنگ پریده
- تعریق
- گرفتگی های ماهیچه ای
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
همچنین، امکان مواجهه با عوارض جانبی شدیدتر به واسطه دریافت انسولین وجود دارد، اگرچه آنها کمتر شایع هستند.
یک بررسی در سال 2013، درمان با متفورین و درمان با انسولین را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 مقایسه کرد. پژوهشگران دریافتند گروهی که از انسولین استفاده می کردند با افزایش خطر عوارضی شامل موارد زیر مواجه بودند:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- عوارض چشمی
- مشکلات کلیوی
بررسی دیگری این گونه نتیجه گیری کرد که خطرات انسولین درمانی برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است بیشتر از فواید آن باشد. مولفان به عوارض زیر اشاره داشتند:
- نیاز به افزایش دوز و پیچیدگی طرح درمان با گذشت زمان
- افزایش خطر هیپوگلیسمی شدید
- خطر بالقوه بیشتر برای مرگ
- افزایش خطر احتمالی ابتلا به برخی انواع سرطان
باورهای اشتباه درباره انسولین درمانی
به گفته انجمن دیابت آمریکا، برخی باورهای اشتباه درباره استفاده از انسولین درمانی برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 وجود دارند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نیاز به انسولین به معنای آن است که فرد در مدیریت شرایط خود به صورت درست شکست خورده است.
انسولین به طور قابل توجهی خطر عوارض جانبی یا مرگ را افزایش می دهد.
انسولین موجب افزایش وزن پایدار می شود.
انسولین درمانی کارایی ندارد.
تزریق انسولین دردناک است.
انسولین اعتیادآور است.
نکاتی برای استفاده بی خطر از انسولین
انسولین یک داروی تجویزی است. فرد باید درباره موارد زیر با پزشک خود صحبت کند:
کدام نوع انسولین برای وی مناسب است.
عوارض جانبی احتمالی چه چیزهایی هستند.
چگونه به شیوه ای کارآمد و بی خطر از انسولین استفاده کند.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و دیابت بارداری باید با پزشک خود درباره این که انسولین درمانی بهترین گزینه برای آنها محسوب می شود یا خیر صحبت کنند. آنها ممکن است قادر به استفاده از گزینه های درمانی دیگر مانند داروهای غیر انسولین و تغییرات غذایی و سبک زندگی برای کنترل سطوح قند خون باشند.
افرادی که انسولین دریافت می کنند باید سطوح قند خون را به طور مرتب کنترل کنند. مصرف بیش از حد زیاد یا کم انسولین می تواند به بروز عوارض جانبی منجر شود. همچنین، فرد باید برنامه درمانی خود را بر اساس دستور پزشک دنبال کند.
هر فردی که عوارض جانبی ناشی از انسولین درمانی را تجربه می کند باید با پزشک خود صحبت کند. ممکن است امکان ارائه طرح درمانی دیگر یا تغییر نوع انسولین که مناسب نیازها و سبک زندگی وی باشد، وجود داشته باشد. پزشک می تواند توصیه های لازم برای پیشگیری و کاهش عوارض جانبی را ارائه کند.
