حمایت از پلنگ‌ها و یوزپلنگ‌های در خطر انقراض و حفاظت از حیات وحش در ایران، برای برخی از محیط بانان به قیمت جانشان تمام می‌شود. هر از چند گاهی خبر مجروح یا کشته شدن محیط بانی بر تارنمای رسانه‌ها قرار می‌گیرد. آخرین آن «تاج محمد باشقره» محیط بان جنگل‌های گلستان بود که هفته گذشته به دست شکارچیان غیرمجاز شهید شد.
به گزارش به نقل از همدلی، البته این تمام ماجرا نیست و محیط بانان همیشه در نقش مقتول قربانی نمی‌شوند، بلکه گاهی در لباس دیگری قربانی می‌شوند. محیط بانان با توجه به شرایط شغلشان با افراد مسلحی به‌نام شکارچی روبرو هستند که گاهی این تقابل به درگیری بین محیطبانان و شکارچیان غیر مجاز منجر می‌شود که به دلایل مختلفی باعث کشته یا زخمی شدن شکارچی نیز می‌شود. در صورت بروز این وضعیت محیط بانان به دلیل نبود قوانین حمایتی از آنها با خطر قصاص یا اعدام مواجه می‌شوند. بنابراین به نظر می‌رسد محیط بانان مانند مرغ عروسی و عزا در هر شرایطی احتمال قربانی شدنشان وجود دارد.
«وطن نوروزی» محیط‌بانی که طی درگیری با یک شکارچی، ناخواسته باعث مرگ او شده بود، مثال روشنی از این ماجراست. وی که با حکم سنگین اعدام مواجه بود با پادرمیانی کنشگران زیست محیطی حکم‌اش از اعدام به پرداخت دیه تقلیل یافت و با جمع آوری کمک‌های مردمی چند ماه پیش از مرگ نجات یافت.
تاکنون بیش از 120 محیط بان در کل کشور در اثر عوامل مختلفی همچون شلیک مستقیم از سوی شکارچیان، سقوط از پرتگاه، سوانح رانندگی در حین خدمت کشته شده‌اند که سازمان حفاظت محیط زیست کشور همگی آنان را شهید می‌نامد، ولی بنیاد شهید و امور ایثارگران نه به همه، بلکه فقط به چند مورد گواهی شهادت اعطا کرده‌است.
آمار قربانیان مردان حافظ طبیعت نشان می دهد حمایت از محیطبانان به آن سادگی ها که تصور می شود نیست. شاید تصویب لایحه حمایت از محیط بانان و جنگلبانان چاره کار باشد و شاید افزایش سطح آگاهی های جامعه بتواند خشونتی را که علیه حافظان طبیعت ایران شکل گرفته کمتر کند. اما آنچه مسلم است امروز در این زمینه در نقطه مطلوبی قرار نداریم.
یک نماینده مجلس چند وقت پیش با اشاره به مسکوت ماندن لایحه حمایت از محیط بانان در کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی، لایحه حمایت از محیطبانان را دارای کیفیت لازم ندانست. «احمدعلی کیخا» با اشاره به تهدید جانی محیط بانان توسط شکارچیان غیر مجازبه رسانه‌ها گفت: انتظار بر این است که وقتی ما ماموریتی را برای یک فرد در نظر می‌گیریم و قرار است؛ حافظ حیات‌وحش و عرصه‌های طبیعی کشور باشد، باید حمایت‌های قضایی و قانونی لازم از این فرد انجام شود تا در مواقعی که آسیب دید یا منجر به حادثه‌ای چه برای محیطبان و چه برای شخص متجاوز شد، قانون پشتیبان او باشد و رها نشده و با مشکلات عدیده‌ای روبرو نشود. این ضعفی است که از نظر بنده وجود دارد و امیدوارم در لایحه دولت با توجه به تغییراتی که مجلس روی اعمال می‌کند و در نهایت تصویب می‌شود، این نقیصه برطرف شده و به صورت شفاف و واضح حمایت‌های لازم از محیطبانان
صورت بگیرد.
اسطوره‌های بی‌ادعا
یک محیط بان با بیان این که محیط بانان اسطوره‌های بی‌ادعا و مظلومی هستند که عشق به طبیعت و حیات وحش آنان را بر آن داشته تا با صلابت و قدرت در مقابل تروریست‌های زیست محیطی قد علم کنند. گفت: تنها عشق به طبیعت باعث می‌شود محیط بان جانش را کف دستش بگیرد و در مقابل شکارچیان مسلح از خودش و حیات‌وحشی که پشت او پناه گرفته‌اند دفاع کند.
«حاتم مرادی» با اشاره به آموزش مردم در زمینه محیط زیست افزود: اگرچه آموزش و افزایش سطح آگاهی در بهبود شرایط محیط بانان بی تاثیر نیست، اما وجود قانون مناسب برای حمایت از محیط بانان را هم نباید از نظر دور داشت. وی به خاک خوردن لایحه حمایت از محیط بانان اشاره کرد و به همدلی گفت: چند محیط بان دیگر باید قربانی فقدان قوانین ابتدایی، نبود امکانات کافی و محدودیت منابع حفاظتی و آموزشی شوند تا دولت و مجلس به خود بیایند و تصویب لایحه حمایتی محیط بانان را سرعت ببخشند.
وی افزود: اگر مسئولان یک روز، فقط یک روز خود را با محیطبانان بگذرانند بدون شک از سختی و چالش‌های کار محیط بانان دچار حیرت می‌شوند. اما متاسفانه اغلب آنها حتی اولویت این موضوع را درک نمی‌کنند. متاسفانه قانون حمایتی از ما قرار است توسط کسانی تصویب شود که برخی از آنان حتی حاضر به بلند شدن از پشت میز و صندلی خود نیستند چه برسد به طبیعت گردی و دغدغه حیوانات وجانورانی که ما را مادر و حافظ خود می‌دانند.وی افزود: باید بپذیریم که محیط زیست اولویت مسئولان ما نیست.اگر محیط زیست اولویت بود حافظان آن که محیط بانان هستند در آخر لیست مسئولان قرار نداشتند. شرایط اقتصادی و مالی محیط بانان قابل قیاس با ساعت‌های کاری آنان نیست. هم‌اکنون تعداد محیطبانان کشته شده، سه رقمی شده‌است که این تعداد، به غیر از محیط بانانی است که در حین انجام ماموریت از صخره پرتاب شده‌اند یا در تعقیب و گریز با متخلفان تصادف کرده و جان باخته‌اند. همه اینها حاکی از در اولویت نبودن محیط زیست از نگاه مسئولان است.
تفاوت استاندارد ایران با استاندارد جهانی
وی تصریح کرد: شیفت کاری محیط بانان هیچ همخوانی با فیش حقوقی آنها ندارد. طبق قانون محیطبان 18 شبانه‌روز کار می‌کند و تنها 12 شبانه‌روز در خانه استراحت می‌کند که گاهی 20 به 10 هم می‌شود. این نوع نوبت با همه ارگان‌ها متفاوت است. طبق قانون کار همه‌جا هر 24 ساعت کار، 48 ساعت استراحت دارد. ولی در محیط‌بانی کاملاً برعکس است. 48 ساعت کار و 24 ساعت استراحت است.
مرادی افزود: اگر از شرایط حقوقی که مناسب با ساعات کاری ما نیست چشم پوشی کنیم، در دنیا هر هزار هکتار یک محیطبان دارد. اما در کشور ما هر شش هزار هکتار یک محیطبان دارد. حالا شما بگویید چطور می‌شود از محیط‌زیست خوب نگهداری کرد؟ آن‌هم در کشوری که آموزش محیط‌زیست به مردم داده نشده است.
لایحه در کمیسیون خاک می خورد
«جلال محمودزاده»، نایب رئیس اول کمیسیون کشاورزی چندی پیش درباره دلایل مطرح نشدن لایحه حمایت از محیط بانان و جنگلبانان در صحن علنی مجلس به جام جم گفت: ما سال گذشته لایحه را در کمیسیون کشاورزی تصویب کردیم، اما کمیسیون تخصصی بررسی نهایی این لایحه، کمیسیون قضایی است. متاسفانه این کمیسیون، لایحه را در نوبت بررسی قرار داده است، در حالی که با توجه به اهمیت موضوع، باید این لایحه را در اولویت قرار می داد. او ادامه می دهد: با توجه به وضعیت حاد پرسنل محیط زیست و منابع طبیعی و با توجه به این که در حال حاضر تعداد پرسنل منابع طبیعی و محیط زیست اندک است و بیشتر پست های سازمانی در این دو مجموعه خالی است، همچنین تعداد نیروهای موجود جوابگوی حفاظت از عرصه گسترده محیط زیست و منابع طبیعی کشور نیست، در لایحه حمایت از محیط بانان و جنگلبانان علاوه بر فراهم کردن شرایط جذب نیروی جدید، بحث تامین جانی این نیروها نیز مد نظر قرار گرفت. به گفته محمودزاده افزایش حقوق، بهبود حق ماموریت همچنین بحث جانباز و شهید محسوب شدن محیط بانان و جنگلبانان در این لایحه دیده شده است.
آن طور که او می گوید باید کمیسیون قضایی مجلس، موضوع تصویب این لایحه را پیگیری کند تا پس از تصویب در صحن علنی مجلس، لایحه به سراسر کشور ابلاغ شود.
شکارچیان هار شده‌اند
سه روز پیش رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این که شکارچیان هار شده‌اند به تاخیر اجرای لایحه حمایت از محیط بانان واکنش نشان داد. عیسی کلانتری گفت: در شرایط عادی یا محیطبان باید مستقیم این افراد را بزنند که محکوم به قصاص می‌شوند اگر نزنند خودشان کشته می‌شوند و همین هم باعث شده که شکارچی‌ها هار شده‌اند و در اولین فرصت محیطبانان را می‌زنند مگر اینکه محیطبان به پا شلیک کند و ثابت کند در دفاع از خودش این کار را کرده است.
وی در زمینه لایحه حمایت از محیطبانان گفت: خوشبختانه در کمیسیون قضایی مجلس حمایت از محیطبانان تصویب شد و مقرر شد که مثل نیروهای انتظامی و نظامی شوند. اما هنوز این طرح به صحن مجلس نیامده است.وی در خصوص مصوبه کمیسیون حقوقی گفت: با رییس مجلس صحبت کردیم ایشان هم هم دستور دادند با این طرح اولویت در صحن مطرح و قبل از تصویب بودجه تصویب شود.کلانتری در خصوص تمهیدات صورت گرفته برای دریافت بودجه جهت تامین زیرساخت‌ها برای جلوگیری از این اتفاقات گفت: ما در سال جاری نزدیک 100 میلیارد تومان بودجه تخصیص دادیم و از منابع محیط زیست برای آینده قرض کردیم تا امکانات بگیریم که بعضی از این امکانات وارداتی است مثل موتورسیکلت که الان امکان واردات آن را نداریم و دنبال راه هستیم. جلیقه ضدگلوله هم همه دارند و بخشی از تجهیزات تامین شده است. یعنی اینها را از وزرات دفاع خریدیم اما اصل این مساله مربوط به قانون است که تا زمان تصویب نشدن آن این عزیزان باید از مزایای نیروهای نظامی برخوردار شوند چراکه از ترس قصاص نمی‌توانند از خود دفاع کنند.
