روزنامه جام جم - پونه شیرازی: دوران تحصیل در زندگی هر کس از دبستان گرفته تا متوسطه و دانشگاه به دلیل اثرات شخصیتی و رشد جسمانی تکرار نشدنی است. به همین دلیل توجه به الگوهای رفتاری طی این دوران تاثیر غیرقابل انکاری در آینده شخص خواهد گذاشت.
در این میان، نقش تغذیه و خو گرفتن به الگوی خوراکی مغذی، متعادل و متنوع که شامل تمام املاح و ویتامین‌ها و موادمغذی باشد برای بهره‌گیری دانش‌آموز از حداکثر ظرفیت ذهنی و جسمی‌اش بسیار اهمیت دارد. گفت‌وگوی ما را با دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن سینا برای در نظر گرفتن برنامه غذایی سالم برای فرزندتان بخوانید .
وقتی صحبت از سوءتغذیه در دانش‌آموزان می‌شود باید در نظر داشت که هر کدام از گروه‌های سنی (کودکی و نوجوانی) نیازهای تغذیه‌ای خاصی دارند. بعلاوه سوءتغذیه، الگویی یکسان برای کل کشور ندارد. کما این‌که ما در مناطق شرقی و جنوبی کشور، مشکل دسترسی به مواد غذایی را بیشتر داریم. به همین دلیل دانش‌آموزان در این مناطق بیشتر با کمبود ویتامین و املاح روبه‌رو هستند، اما در مناطق شمالی کشور دسترسی به مواد غذایی بیشتر بوده و فقر فرهنگی بیشتر آسیب‌رسان است .
کودکان چاقی که همیشه گرسنه‌اند!
سوءتغذیه به دو شکل بروز می‌کند؛ از سویی به لاغری مفرط و کمبود مواد مغذی منجر می‌شود و از سوی دیگر به شکل چاقی و اضافه وزن بروز می‌یابد که هر دو آسیب‌رسان است، اما آنچه امروزه در کشور ما بیشتر در طیف سنی کودکان و نوجوانان شیوع دارد، افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی است.
جالب است بدانید بچه‌هایی که مبتلا به چاقی هستند، به‌‌رغم پرخوری به گرسنگی سلولی دچار هستند. این کودکان از راندمان ذهنی و عملکرد تحصیلی پایین‌تری نیز برخوردارند.
غذای سالم؛ هدیه خانواده به کودک
الگوی غذایی خانواده‌ها از بدو تولد تا دو سالگی و عمدتا تا قبل از پنج سالگی شکل می‌گیرد. اگر خانواده‌ای الگوی غذایی ناسالم داشته باشد، وقت کافی را برای تهیه غذای سالم اختصاص ندهد یا این‌که در فضای خانه آرامش کافی وجود نداشته باشد، سوءتغذیه در فرزندان خانواده بروز می‌کند.
پس والدین برای این‌که فرزندشان تغذیه سالم داشته باشد باید برای تهیه غذای سالم و نیز آشپزی زمانی را اختصاص دهند. پس مدیریت زمان برای داشتن الگوی غذایی سالم بچه‌ها بسیار مهم است.
همچنین اگر در سبد غذایی کودک از سبزیجات، میوه‌جات، غلات کامل جوانه‌ها و حبوبات استفاده نشود، فرزندان به سمت گرسنگی سلولی می‌روند.
کودکانی که سوءتغذیه نمی‌گیرند
کودکی که صبحانه نخورد راندمان فکری و تحصیلی خوبی ندارد. بعلاوه صرف شامی سبک و مقوی در ساعات ابتدایی شب و خواب بموقع برای حفظ قوای فکری و جسمی کودکان بسیار مهم است.
برای پیشگیری از سوءتغذیه در مدارس (در بوفه مدارس) نیز باید برنامه تغذیه سالم رعایت شود. برای رفع سوءتغذیه برنامه ویژه مکمل یاری پیشنهاد نمی‌شود، اما از آنجا که کمبود ویتامین D در کشورمان بیشتر شیوع دارد، برای کودکان زیر هشت تا 9 سال هر دو ماه یکبار، مصرف یک قرص 50000 واحد و از 9 تا 19 سال مصرف ماهانه یک عدد قرص ویتامین D توصیه می‌شود.
مساله کمبود آهن نیز در کودکان بویژه دختران جدی‌تر است تا جایی که دریافت مکمل آهن بویژه در دختران ضروری است .
فرهنگ تغذیه سالم از کودکی
خواندن لیبل (برچسب ارزش غذایی روی محصولات)باید از کودکی آموزش داده شود که مدارس نیز می‌توانند در این زمینه نقش موثری داشته باشند. در واقع باید به بچه‌ها یاد داده شود انتخاب‌هایشان به سمت غذاهای سالم برود .
در هر خانواده‌ای باید داشتن فعالیت فیزیکی پایه سلامت تلقی شود. همچنین استفاده از سبزیجات، میوه و مصرف کم لبنیات خامه‌ای و چرب و گوشت‌های پر چرب یک الگوی تایید شده
دانسته شود.
دریافت منابع کافی کلسیم (مصرف سه وعده در روز لبنیات برای تامین کلسیم مورد نیاز بدن ضروری است)، کاهش مصرف مواد سدیمی (پرنمک) و نیز نوشابه‌ها در دوران کودکی و نوجوانی بسیار اهمیت دارد. هیچ وعده اصلی غذایی نباید حذف شود و والدین باید وقت کافی برای تهیه و آماده کردن غذای سالم اختصاص بدهند. از سوی دیگر نباید بچه‌ها را از کودکی به پرخوری عادت داد، یعنی از کودکی باید رعایت حجم و زمان مناسب برای صرف هر وعده غذایی آموزش داده شود.
باید‌های غذایی دانش‌آموزی
- تشویق به خوردن آب به‌جای نوشیدنی‌های شیرین مثل ساندیس و آبمیوه‌های مصنوعی.
- برای تامین فسفر مورد نیاز فعالیت‌های مغزی هنگام درس خواندن از خشکبار، مغز بادام، پنیر، شیر و زرده تخم‌مرغ استفاده شود.
- مصرف سبزیجات، صیفی‌جات و میوه‌ها به‌عنوان میان‌وعده یا همراه وعده‌های اصلی
- تامین گلوکز مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های ذهنی و فیزیکی با مصرف عسل، نان و غلات
- تامین پتاسیم مورد نیاز برای بهبود عملکرد مغز و تقویت ماهیچه‌ها با مصرف موز، مرکبات و حبوبات.
