کبد چرب یا استئاتوز هپاتیت به تجمع بی‌رویه چربی در کبد گفته می‌شود. وجود اندکی چربی در کبد طبیعی است اما در صورتیکه سلول‌های دارای چربی بیش از 5 درصد باشد کبد چرب نامیده می‌شود و تهدیدی برای سلامتی خواهد بود.
کبد 1 تا 1/5 کیلوگرم وزن دارد و دومین عضو بزرگ بدن است. وظایف اساسی در بدن به عهده کبد است .فرآیند‌های بیوشیمیایی موثر در هضم غذا‌ها و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنیم، دفع سموم، ساخت پروتئین‌ها، تنظیم مصرف قند خون، سوخت و ساز چربی و ساخت بعضی هورمون‌های ضروری از عملکرد‌های حیاتی این غده داخلی به شمار می‌رود.
تجمع چربی در کبد می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر از جمله سیروز شود. کبد با بازسازی سلول‌ها می‌تواند خود را ترمیم کند اما در صورت بروز آسیب‌های مکرر این قابلیت را از دست داده و زخم‌های دائم ایجاد می‌شود که به این حالت سیروز می‌گویند.
تشخیص کبد چرب
زمانی که بدن چربی زیاد دریافت کند یا کبد قادر نباشد آن‌ها را به درستی تجزیه کند چربی اضافه در کبد جمع شده و منجر به بیماری کبد چرب می‌شود که در صورت تشخیص به موقع با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی، کاهش وزن و افزایش فعالیت های فیزیکی می‌تواند بهبود پیدا کند.
در ادامه به توضیح روش‌های معمول در تشخیص این بیماری می‌پردازیم.
آزمایش خون
پزشک آنزیم‌های کبدی شما را از طریق آزمایش خون بررسی می‌کند درصورتیکه میزان آنزیم‌ها از حد معمول بالا‌تر باشد نشانه‌ی التهاب در کبد است که لزوما کبد چرب نیست، به همین دلیل بررسی‌های بیشتری نیاز خواهد بود.
تصویربرداری‌های پزشکی
پزشک با انجام سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI قادر است بیماری را تشخیص دهد. فیبرو اسکن نوع دیگری از تصویربرداری مشابه سونو گرافی است که با استفاده از امواج اولتراسوند میزان سختی کبد را اندازه گیری کرده و به دستور پزشک می‌تواند جایگزین بیوبپسی باشد.
بیوپسی
بیوپسی بهترین راه برای تشخیص شدت بیماری است، در این روش پزشک معالج با استفاده از سوزن‌های مخصوص بخش کوچکی از بافت کبد را برای بررسی زیر میکروسکوپ جدا می‌کند، برای کاهش درد از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. بیوپسی همچنین به پزشک در تشخیص دلیل اصلی ابتلا به بیماری کمک کند.
امروزه کبد چرب تبدیل به بیماری شایع شده است، به طوریکه 25 تا30 درصد افراد در اروپا و ایالات متحده امریکا را درگیر کرده است. کبد چرب در صورت پیشرفت، تهدیدی جدی برای سلامتی محسوب می‌شود. التهاب کبد (استئاتوهپاتیت) می‌تواند منجر به ایجاد زخم و سرطان کبد شود.
علائم کبد چرب چیست؟
کبد چرب عموما علائم مشخصی ندارد، به همین دلیل اغلب التهاب کبد چرب در حدود 20٪ افراد مبتلا پیشرفت می‌کند و در این صورت، خستگی مفرط و درد‌ٌهای شکمی را تجربه می‌کنند. اندازه کبد در این حالت ممکن است کمی بزرگ شود که با معاینه توسط پزشک قابل تشخیص است.
گفته می‌شود تجمع چربی در کبد باعث افزایش التهاب شده و علائم زیر پدیدار می‌شود:
- درد شکمی
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- ضعف فیزیکی
- خستگی
- گیجی
در صورتیکه این بیماری پیشرفت کند و به سیروز یا از کار افتادن کبد منجر شود، ممکن است بیمار علائمی از جمله بزرگ شدن شکم و پر شدن آن از مایع، زردی پوست و چشم‌ها، خونریزی‌های غیرطبیعی و گیجی را تجربه کند.
دلایل ابتلا به کبد چرب چیست؟
دلیل اصلی شناخته شده در بیشتر موارد مصرف بیش از حد الکل بوده است. در بسیاری از موارد و در افرادی که مشکل مصرف الکل نداشتند، دلیل اصلی کاملا واضح نیست اما می‌توان آن را به چاقی، رژیم غذایی سرشار از قند‌های فرآوری شده، تری‌گلیسیرید بالا، دیابت، فعالیت کم بدنی، کاهش وزن ناگهانی، عوارض مصرف بعضی از دارو‌ها و عوامل ژنتیکی ربط داد.
بیشتر بخوانید: ورزش هوازی چیست؟
پیشگیری از ابتلا به کبد چرب
محافظت از کبد بهترین کاری است که می‌توانید در جهت پیشگیری از ابتلا به کبد چرب انجام دهید. در این راستا تغییر سبک زندگی و ترک رژیم غذایی ناسالم به بهبود عملکرد و تقویت کبد کمک می‌کند. در ادامه به راه‌هایی که می‌تواند در این راستا موثر باشد اشاره می‌کنیم.
عدم مصرف مشروبات الکلی
همانطور که قبلا اشاره شد مصرف مشروبات الکلی می‌تواند احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد. با مصرف زیاد الکل، کبد آسیب دیده و قادر نیست چربی‌ها را تجزیه کند. در صورتی که در مرحله‌ای که کبد چرب تشخیص داده شده است مصرف الکل قطع گردد احتمال بهبودی زیاد است اما در صورت ادامه به سیروز یا از کار افتادگی کبد منجر خواهد شد.
رژیم غذایی سالم
با پیروی از یک رژیم سالم غذایی، سرشار از میوه ، سبزیجات و غلات کامل و با پرهیز از مصرف غذا‌های چرب وسرخ‌کرده، نخوردن قند‌های فرآوری شده و کنترل دیابت به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کنید.
ورزش
ورزش روزانه می‌تواند در درمان کبد چرب موثر باشد. ورزش سوخت و ساز بدن را افزایش داده و از اضافه وزن پیشگیری می‌کند. سعی کنید فعالیت بدنی خود را بالا برده و حداقل 30 دقیقه در روز را به پیاده‌روی سریع، ایروبیک و سایر ورزش‌ها اختصاص دهید.
