داستان رضوانشهر از کجا شروع می‌شود؟
تقریبا حوالی دی ماه سال گذشته بود که خبری در رسانه‌ها پیچید، فرد کلاهبردار توانسته بود 132 واحد را به 1400 نفر پیش‌فروش و حدود 100 میلیارد تومان نیز به جیب بزند اما این فرد کار خود را چگونه آغاز و با چه ابزاری توانسته بود این ثروت عظیم را بدست بیاورد و 1400 نفر را آواره کند؟!
طبق گفته‌ی مالباختگان، داستان از این قرار است که کلاهبردار در سال 90 شروع به تبلیغات گسترده جهت پیش‌فروش در شهر قم می‌کند؛ مردم نیز برای رسیدن به آرزوی خود، یعنی صاحب خانه شدن، تمام سرمایه یک عمر زندگی خود را برای شرکت در این پروژه پرداخت می‌کنند.
راه تامین این پول برای متقاضیان راه دردآوری بود زیرا اکثر کسانی که در پروژه مذکور، سرمایه‌گذاری کردند از افراد متوسط و ضعیف جامعه محسوب می‌شدند؛ برای مثال یکی از مالباختگان، برای پیش خرید خانه، طلا و هدایای مراسم عروسی خود را به فروش رساند، وی در اینباره می‌گوید: «زمانی که این پروژه را پیش‌خرید کردیم، تازه ازدواج کرده بودم؛ به امید خانه‌دار شدن، تمام طلاهای خود را فروختم؛ هر آنچه در مراسم عروسی و پاتختی از دوستان و آشنایان دریافت کرده بودم را نیز برای تامین هزینه مربوطه به فروش رساندم؛ حتی از رفتن به ماه عسل نیز صرف نظر کردم؛ با این حال بعد از گذشت چندین سال، بچه‌ام به دنیا آمده و در حال بزرگ شدن است اما من صاحب هیچ خانه‌ای نشدم!»
یکی دیگر از مالباختگان از سال‌ها کارگری برای تامین هزینه‌های زندگی و جمع کردن پول‌های خود به امید خانه‌دار شدن چنین می‌گوید: «در ابتدا که تبلیغات این پروژه را دیدم، امیدوار شدم که پس از مدت‌ها می‌توانم خانه‌دار شوم، بنابراین تمام دارایی و دار و ندار خود را برای سرمایه‌گذاری در این پروژه جمع آوری کردم اما بعد از مدتی که خبر کلاهبرداری این پروژه به گوش بنده رسید، تمام آرزوهایم نقش بر آب شد».
شیوه کلاهبرداران چگونه بود؟
با این که کلاهبرداران توانستند به راحتی 1400 نفر را آواره کنند اما چگونه بی‌سر‌و‌صدا و بدون آنکه کسی متوجه شود، این فعالیت را به سرانجام رساندند؟
در پاسخ به این سؤال نماینده مالباختگان می‌گوید: «آن‌ها به دو روش فیش‌ها را به مردم می‌فروختند؛ اول از همه اینکه در دفاتر خودشان یکسری فیش آماده تهیه کرده بودند و زمانی که داوطلبان پیش‌خرید خانه، تمام هزینه‌های مربوط را که چیزی حدود 70 میلیون تومان بود را پرداخت می‌کردند، در ازای آن یک برگ فیش که اسم و مشخصات آن‌ها در آن درج شده بود را دریافت می‌کردند».
این فرد در ادامه به شیوه دوم کلاهبرداری و پیش‌فروش این املاک اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «راه دومی که این کلاهبرداران از آن استفاده می‌کردند به این طریق بود که تعدادی فیش را به مشاورین املاک واگذار می‌کردند و پس از اینکه متقاضیان خرید مسکن به آن‌ها مراجعه می‌کردند، این خانه‌ها را به آن‌ها پیشنهاد می‌دادند؛ زمانی که افراد به خرید آن خانه‌ها تمایل پیدا می‌کردند، آن‌ها نیز با درج اسامی افراد در داخل فیش‌ها در ازای دریافت وجه کامل پول، یک فیش به خریداران می‌دادند».
نماینده مردم مالباخته اظهار می‌کند: «متاسفانه این شیوه رایج پیش‌خرید خانه در سراسر کشور است و ما نیز به اعتمادی که به دستگاه قضا و قوانین داخلی کشور داشتیم، برای خرید این خانه‌ها اقدام کردیم!»
چرا به راحتی می‌توان یک ملک را به چندین نفر پیش‌فروش کرد؟
یک کارشناس حقوقی، علت فروش یک ملک به چندین نفر را باید در "اعتبار معاملات غیررسمی" جستجو کرد، در همین راستا سجاد طاهری، کارشناس حقوقی معتقد است که «معاملات غیررسمی به علت ثبت نشدن در دفاتر ثبت اسناد رسمی، راه را برای کلاهبرداران هموار می‌کند؛ معاملات غیررسمی با اینکه در دفاتر ثبت اسناد رسمی به ثبت نمی‌رسند اما از اعتبار بالایی در دادگاه‌ها برخوردارند، به طوری که اسناد غیررسمی به راحتی می‌توانند اسناد رسمی را باطل کنند!»
این کارشناس حقوقی ادامه داد: کلاهبرداران برای اینکه بتوانند یک ملک را به چندین نفر پیش فروش کنند، نیازمند ابزاری هستند که دارای ویژگی‌های منحصر به فردی باشد؛ برای مثال از این معاملات، هیچ کس نباید اطلاع داشته باشد و بتوان از آن معاملات به تعداد زیاد استفاده کرد؛ از این رو معاملات غیررسمی به دلیل نیاز نداشتن به ثبت رسمی، تنها طرفین قرارداد از آن مطلع هستند؛ علاوه برآن هیچ کس دیگری نیز قادر به تشخیص این موضوع نیست که آیا این ملک در گذشته به کسی فروخته شده است یا خیر.
طاهری افزود: بنابراین قانون راه را برای کلاهبرداران هموار می‌کند؛ از طرف دیگر به دلیل اعتباری که معاملات غیررسمی، نظیر قولنامه در دادگاه‌ها دارد، مردم در ازای دریافت قولنامه به فروشندگان، پول پرداخت می‌کنند لذا مقصر اصلی بروز چنین اتفاقاتی در کشور را باید قانون دانست نه مردم زیرا مردم به اعتبار قانون به انجام معامله می‌پردازند و سرمایه خود را در این زمینه خرج می‌کنند.
راه حل چیست؟
همانطور که ملاحظه شد، معاملات غیررسمی یا قولنامه‌ای سبب فروش یک ملک به چندین نفر در کشور و باعث آوراگی بسیاری از هموطنانمان نیز شده است اما برای حل این مشکل چه باید کرد؟ در همین راستا بسیاری از اساتید دانشگاه بی‌اعتباری این معاملات را راه‌کار مشکلاتی نظیر فروش یک ملک به چندین نفر دانسته‌اند.
از این رو، سام سواد‌کوهی؛ عضو حقوقدان شورای نگهبان معتقد است که «در واقع دلیل فروش یک ملک به چند نفر، ثبت نشدن معاملات است؛ باید شرایطی در کشور به وجود بیاید که معاملات اموال غیرمنقول، در یک فرصت معینی به ثبت برسند؛ این در حالی است که کشورهای دیگر به این سمت رفته‌اند و کشور ما نیز ناگزیر است که به سمت رسمی کردن معاملات برود.»
بنابراین اینگونه می‌توان نتیجه گرفت که علت فروش یک ملک به چندین نفر، اعتبار معاملات غیررسمی است؛ از جهت دیگر، تا زمانی که این معاملات بی‌اعتبار نشوند، شاهد بروز چنین اتفاقاتی خواهیم بود؛ علاوه بر آن، بی‌اعتباری این معاملات با اصلاح قانون قدیمی ثبت مصوب 1310 امکان‌پذیر است لذا قوه قضاییه و مجلس شورای اسلامی برای حل این موضوع با همکاری هم می‌توانند راه را بر کلاهبرداران بسته و امنیت را به بازار برگردانند.
