رشد زیان در مزارع قارچ

چند عکس فوری از بازار قارچ

روزانه 500تن قارچ در سراسر کشور تولید می‌شود که 30درصد از آن در رستوران‌ها و فست فودها و 10تا 15درصد در هتل‌ها مصرف می‌شود. از اسفند پارسال، شیوع کرونا و تغییر و تحولات عرضه و تقاضا در بازار، قیمت قارچ را از 15هزار تومان در هر کیلوگرم به 6هزار تومان در هر کیلوگرم کاهش داد. به گفته عضو هیأت مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان قارچ خوراکی، قیمت تمام‌شده تولید قارچ 13تا 14هزار تومان است؛ در نتیجه نرخ 15هزار تومانی این محصول در نهایت هزار تومان سود در هر کیلوگرم نصیب تولیدکننده می‌کند. کاهش فروش، از دست رفتن نیمی از تقاضای بازار و در نهایت کاهش حجم تولید به نیمی از ظرفیت، در حالی بود که افزوده شدن هزینه‌های عیدی و پاداش کارگران به سایر هزینه‌های جاری تولید، شب عید سختی را برای تولیدکنندگان قارچ رقم زد.

زیان روزانه 3.5میلیارد تومانی در اسفندماه 

محمدحسن افشار، عضو هیأت مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان قارچ کشور  زیان ناشی از کرونا را در صنعت تولید قارچ بسیار سنگین ارزیابی می‌کند و می‌گوید: هرچند کاهش عرضه به ایجاد تعادل در بازار منجر شده و قیمت‌ها را در پایان فروردین به میزان قبل از کرونا بازگشته اما این بازگشت قیمت در شرایطی حاصل شده که بسیاری از تولیدکنندگان فقط با 50تا 70درصد ظرفیت تولید خود فعالیت دارند. با این حال به گفته افشار، با توجه به تولید روزانه 500تن قارچ در کشور، تولیدکنندگان این محصول در سراسر ایران در اسفندماه روزانه 3.5میلیارد تومان و در مجموع برای کل‌ماه افزون بر 100میلیارد تومان ضرر و زیان متحمل شدند. در فروردین‌ماه نیز این زیان با وجود افزایش قیمت، به شکلی دیگر ادامه یافت؛ به این شکل که بسیاری از قارچ­کارها ظرفیت تولید را کاهش دادند یا اصطلاحا سالن را خواباندند، درحالی‌که سایر هزینه‌های تولید کماکان وجود داشت و این باعث شد روزانه تا 2میلیارد تومان زیان در فروردین‌ماه برای این صنعت برآورد شود. زیان واردشده به این صنعت به همین جا محدود نشده و پیامدهای دیگری هم داشته است.

افت تولید کمپوست؛ مشکل جدید قارچ­کاران

 ماده اولیه تولید قارچ که همان بستر رویش این محصول را تشکیل می‌دهد، کمپوست است. کاهش تقاضا برای خرید قارچ ،تولیدکنندگان را به کاهش تولید وادار کرد و تولیدکنندگان به‌اصطلاح سالن را پر نکردند. این روند به گفته عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان قارچ، به کاهش تقاضا و در نهایت کاهش تولید کمپوست منجر شد؛ چیزی که تا امروز هم ادامه یافته و به مانعی برای افزایش میزان تولید تبدیل شده است. افشار ادامه می‌دهد: تولیدکنندگان کمپوست بعد از افت تقاضا ناچار شدند کمپوست تولیدی را دور بریزند و برای کاهش ضرر و زیان، تولید این محصول را کاهش دهند. در شرایطی که به‌رغم پیش‌بینی‌ها در فروردین‌ماه قیمت قارچ به میزان اولیه بازگشت و حالا برای تولیدکنندگانی که می‌خواهند ظرفیت تولید را افزایش دهند کمپوست کافی در بازار موجود نیست. از سوی دیگر صنعت تولید قارچ وابسته به صنعت مرغداری است، چون ماده اولیه کمپوست قارچ، کلش گندم و کود مرغی است. هم‌اکنون صنعت مرغداری نیز با ارزان شدن مرغ، دچار بحران شده و تعدادی از تولیدکنندگان مرغ، سالن‌های تولید را پر نکرده‌­اند و تولیدکنندگان جوجه یکروزه ناچار شدند برای جلوگیری از افت بیشتر قیمت، جوجه‌ها را از بین ببرند. افشار، ادامه این شرایط را فاجعه‌ای برای صنعت تولید قارچ می‌داند و پیش‌بینی می‌کند ادامه روند موجود به نایاب شدن کود مرغی و در نتیجه کاهش بیشتر تولید کمپوست بینجامد که این خود ممکن است همزمان با افزایش تقاضا، بازار را دوباره و این بار در جهت معکوس، از تعادل خارج کند.

پای صحبت تولیدکنندگان

نامی موحدی، از تولیدکنندگان قارچ در توضیح شرایطی که در 2ماه اخیر بر بازار و تولید قارچ گذشت، می‌گوید: کاهش قیمت قارچ ناشی از افت تقاضا و فاصله زیاد قیمت بازار با هزینه‌های تولید، قارچکاران را با کاهش شدید نقدینگی مواجه کرد و بسیاری از آنها نیز ناچار شدند بخشی از محصول تولید خود را دور بریزند. در ادامه آن نیز کاهش تولید کمپوست، بر تولید قارچ اثر گذاشت و امروز با شرایطی مواجهیم که تولیدکنندگان یا به تصمیم خود و یا با توجه به کمبود کمپوست در بازار ظرفیت تولید خود را تا حد زیادی کاهش داده‌اند. موحدی گران­‌شدن مواداولیه مورد نیاز تولید را مشکل دیگر تولیدکنندگان می‌داند و ادامه می‌دهد: علاوه بر کمبود کمپوست در بازار، سایر ملزومات تولید ازجمله ظرف، کارتن و استرچ فیلم (لایه‌ای پلاستیکی که روی بسته‌های قارچ کشیده می‌شود و به‌دلیل برخورداری از قابلیتی خاص، به قارچ اجازه تنفس می‌دهد) 25درصد افزایش قیمت داشته و این هزینه‌های تولید را بیش از پیش افزایش می‌دهد. این تولیدکننده، آینده بازار پس از‌ماه رمضان را غیرقابل پیش‌بینی و بسته به شرایط اقتصادی جامعه می‌داند و اضافه می‌کند: تولید قارچ در تابستان به‌دلیل نیاز به تاسیسات سرمایشی به‌طور معمول همیشه 20درصد از سایر فصول کمتر است اما با این حال اینکه خریداران تا چه حد بتوانند میزان مصرف را به شرایط عادی بازگردانند نیز در آینده بازار تأثیرگذار است.

تولید و سرانه مصرف قارچ 

با تمام مشکلاتی که در روند تولید و عرضه و تقاضا برشمرده شد، تولید روزانه قارچ در کشور به 300تن در روز رسیده اما در شرایط عادی میزان تولید قارچ در کشور بین 500 تا 600تن در روز و 180 تا 200هزار تن در سال است. از کل تولید قارچ کشور 10 تا 15درصد به خارج از کشور و اغلب به کشورهای عراق، امارات، کویت، قطر، آذربایجان و ترکمنستان صادر می‌شود. بین 10تا 15درصد نیز به مصرف صنایع تبدیلی می‌رسد و بقیه قارچ تولیدی کشور به‌صورت تازه در رستوران‌ها، هتل‌ها و به‌صورت خانگی مصرف می‌شود. البته امروز با مشکلاتی که به‌دلیل کرونا و تحریم بر سر راه صادرات ایجاد شده است، تولیدکنندگان در این بخش هم با مشکل مواجه‌اند و حتی درصورت صادرکردن محصول نمی‌توانند پول آن را دریافت کنند. به گفته فعالان صنفی درحال حاضر صادرات تقریبا انجام نمی‌شود و بیشتر تولید قارچ کشور در داخل مصرف می‌شود. سرانه مصرف قارچ در ایران نزدیک به یک­‌سوم سرانه مصرف دنیاست. هر ایرانی به‌طور میانگین 1.5کیلوگرم در سال قارچ مصرف می‌کند که با توجه به جمعیت 80میلیونی کشور، 120هزار تن در سال می‌شود، درحالی‌که سرانه مصرف جهانی بین 3 تا 4 کیلوگرم است. عضو هیأت مدیره انجمن صنایع قارچ کشور این فاصله را ناشی از قصور در معرفی و تبلیغ برای این ماده غذایی ارزشمند می‌داند. او اضافه می‌کند: آنـتی‌اکسیدان‌های موجود در قارچ، آن را به ماده غذایی ارزشمندی برای همه و به‌ویژه بـیماران تبدیل کرده است.

رتبه هفتم ایران در تولید قارچ

ایران از آخرین تکنولوژی روز دنیا در زمینه تولید قارچ بهره می‌برد و باعث شده جایگاه بسیار خوبی در این صنعت در دنیا داشته باشد. به گفته مسئولان صنفی این حوزه تلاش تولیدکنندگان قارچ و مساعدت وزارت جهادکشاورزی باعث شده براساس آخرین آمار، ایران جایگاه هفتم دنیا را در زمینه تولید قارچ در اختیار داشته باشد و اگر کرونا و مشکلات ناشی از آن برای این صنعت اختلال ایجاد نمی‌کرد این قابلیت وجود داشت که ایران با پشت سرگذاشتن اسپانیا به جایگاه پنجم دنیا نیز دست یابد.

2 میلیارد ضرر در روز

به گفته عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی ایران، تولیدکنندگان قارچ کشور در اسفندماه روزانه 3.5میلیارد و در فروردین روزانه 2میلیارد تومان ضرر و زیان متحمل شدند