تطهیر شهر و گردش روح خدایان در یک آئین ژاپنی

به گزارش خبرنگار مهر، رایزنی فرهنگی سفارت ایران در ژاپن گزارشی از جشنواره‌های بهاری شینتویی، تهیه کرده و آن را برای انتشار در اختیار مهر قرار داده است. بر اساس جشن بهاره منطقه یا ایزدکده شهر فوچو، این جشن به ترتیب زیر برگزار می‌شود:

مراسم 30 آوریل موسوم به شیوکومی Shiokumi از 9:30 صبح تا 3:30 بعد از ظهر ادامه داشت، در این مراسم آب رودخانه شیناگاوا را در سطل‌هایی می‌ریزند و آواز خوانان آن را تا ایزدکده حمل می‌کنند، سپس با آن آب اعمال تطهیر را انجام می‌دهند.

دعا برای حفظ مراسم از هر نوع آسیب حتی نباریدن باران برای اختلال ایجاد نکردن در آن، در روز 1 می انجام می‌شود. مراسم پاک کردن آیینه که هدف از آن صیقل دادن قلب و دور کردن ارواح و اشباح است، به روز 2 می‌ برگزار می‌شود. در روز 3 می؛ دواندن اسب‌های سفید که نمادگر آمدن خدایان (کامی) به جهان آدمی است انجام می‌شود. چهارم و پنجم می؛ عمدتا اختصاص به گرداندن میکوشی، تایکا و داشی دارد این دو روز در حقیقت بدنه مراسم را تشکیل می‌دهد که گزارش مبسوط آن در ادامه خواهد آمد. 6 می روز اختتامیه جشن است و طی مراسم آئینی میکوشی‌ها به درون ایزدکده/ نیایشگاه شینتویی بازمی‌گردند.

به طور کلی مراسم آیینی یا دینی بخش جدایی ناپذیر یک فرهنگ‌اند، در ژاپن نیز روال بر همین است، مراسم آیینی و دینی دو دین شینتو و بودا قوام بخش سنت و فرهنگ ژاپن‌اند. مراسم بودائی معمولاً محدوداند به حوزه یک معبد یا یک مکتب خاص. البته جشن‌هایی هم مانند جشن «اوبُن» - جشنی برای تطهیر و شادی مردگان - وجود دارند که اختصاص به تمامی معابد بودائی داشته و اکثر شرکت‌ها کار را در این روز تعطیل می‌کنند.

برخلاف جشن‌های بودائی که بیشتر درون معابد برگزار می‌شوند و اکثراً با روح نیاکان و درگذشتگان ارتباط دارند، جشن‌های شینتویی، جشن‌هایی است با پایکوبی و حرکات موزون، و مردم را در قالب دسته‌ها و گروه‌های مختلف به خیابان‌ها می‌آورد.

در این نوع جشن معمولاً چند ایزدکده شینتویی مرکز قرار می‌گیرند و دسته‌ها و گروه‌های مختلف با علامت‌های خاص خود، که توضیح داده خواهد شد، به سوی آنها حرکت می‌کنند. وجه ممیز دیگر مراسم آیینی شینتو با مراسم بودائی در این است که در هنگامه برگزاری مراسم اطراف ایزدکده شینتویی پر از دستفروشان می‌شود که غذاها و نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های مورد علاقه ژاپنی‌ها را به فروش می‌رسانند. این غذاها و نوشیدنی‌ها و خوارکی‌ها هم معمولا به صورت سرپایی خورده می‌شوند. دلیل این امر را می‌توان در علاقه ژاپنی به خوردن و قدم زدن در حین جشن جستجو کرد.

اصلی‌ترین بخش هر جشن شینتویی را میکوشی (Mikoshi)  تشکیل می‌دهد. میکوشی از نظر شکل شبیه به ساختمان یک نیایشگاه کوچک است که بر روی دو الوار بلند افقی قرار گرفته است. دو الوار در حقیقت برای حمل میکوشی بر روی شانه است. در هر نیایشگاه / ایزدکده یک یا چند میکوشی قرار دارد.

در هر جشن بهاری ساکنان هر منطقه به طور فردی یا خانوادگی میکوشی را بر روی شانه قرار می‌دهند و شادی کنان و رقص کنان، میکوشی را به سمت سوی مناطق دیگر به حرکت درمی‌آورند. بر تن افراد هر دسته لباسی است که نشان از تعلق آنان به یک گروه یا دسته مرتبط با منطقه یا نیایشگاه خاص دارد. علاوه بر لباس، نوشتن نام منطقه یا ایزدکده و بیرق‌هایی مزین به نام آن منطقه یا نیایشگاه/ایزدکده از دیگر وجوه تمایز یک دسته از دسته دیگر است. هدف از گرداندن میکوشی در شهر تطهیر شهر و گردش روح خدایان (کامی) در شهر یا کشور است.

وسیله دیگری که در جشن‌های شینتویی استفاده می‌شود، تایکا یا طبل است. دلایل استفاده از آن مختلف است. عقیده‌ای افسانه‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه: آماتراسو اومی کامی (الهه خورشید، کامی حافظ ژاپن و نیای امپراتوران ژاپن) بر اثر آزاری که از برادرش دیده بود به غاری پناه برد و جهان را تاریکی فرا گرفت. از این رو دیگر خدایان برای اینکه او را غار بیرون بکشند، بر طبل کوبیدند و شادی کردند تا حس کنجکاوی او را بر انگیزند، در نتیجه آماتراسو برای فهم ماجرا و علت پایکوبی از غار بیرون می‌آید و روشنی دوباره به جهان برمی‌گردد. یکی از دلایل استفاده از طبل در جشن‌های شینتویی به این اسطوره بازمی‌گردد.

در استفاده از طبل، طبل را بر روی ارابه‌ای می‌گذارند، در بالا و در دو سوی طبل دو نفر می‌ایستند، در قسمت جلو و عقب ارابه هم معمولاً سه نفر می‌ایستند. در جلوی ارابه طبل افرادی راه می‌روند و بیرق گروه را حمل کنند، نفرات پشتی ارابه را می‌کشند و مابقی گروه ارابه را تعقیب می‌کنند. دو نفری که بالای طبل هستند چراغی را با فاصله زمانی منظم بالا و پایین می‌برند و بلند می‌گویند Arai. «آرای» به معنی تطهیر و شستن است.  بعد از هر بار گفتن کسانی که در دو سوی طبل و روی زمین هستند، محکم بر طبل می‌کوبند.

وسیله دیگری که مورد استفاده قرار می‌گیرد، داشی یا ارابه است. ارابه توسط نفرات گروه حمل می‌شود. در درون هر ارابه گروهی موسیقی سنتی می‌نوازند و نفراتی که معمولاً ماسک روباه یا آدم احمق را بر چهره دارند حرکاتی نمایشی اجرا می‌کنند. هر ارابه مزین به نام گروه و فانوس است.

تمامی گروه‌ها به دلیل اینکه مسافت طولانی‌ای را طی می‌کنند، نیاز به استراحت دارند. برای همین در جایگاه‌های مشخصی استراحت گاه‌هایی برای گروه‌ها در نظر گرفته شده است.