لوزه ها(TONSILS): لوزه ها از نسج نرم غده ای تشکیل یافته اند. لوزه ها بخشی از سیستم لنفاتیک و ایمنی بدن میبـاشنـد. دو لوزه در دو طرف عقب دهان قرار دارند. اندازه لـوزه هــا در افراد مختلف فرق میکند و الزاما بزرگی لوزه ها نـمی تـوانـد به علت التهاب لوزه ها باشد. لوزه ها در زمان تـولـد کوچک هستند و در زمان کودکی بزرگ شده و مجددا در دوران بلوغ تحلیل میروند.
وظیفه لوزه ها: به دام انداختن باکتری ها و ویروس هـای اسـتـنشاقی. لـوزه هـا با پادتن ها و سلولهای ایمنی خود بـاعـث نـابود شـدن میکروارگانیسمها و جلوگیری از عفونت ریه ها و گلو میشوند.
آدنوئید و یا لوزه سوم(ADENOIDS): آدنوئید نیز عینا دارای ساختار و وظایف لوزه ها میباشد. اما در دیواره فوقانی حلق و در خلف حفره بینی واقع شده است. آدنوئید پس از تولد بزرگتر میشود، اما رشدش در سن 3 تا 7 سالگی متوقف گردیده و پس از آن بتدریج تحلیل رفته و در سنین نوجوانی ممکن است کاملا ناپدید گردد.
عواقب برداشتن لوزه ها و آدنوئید:
اهمیت وجود لوزه ها و آدنوئید در جلوگیری از عفونت تنها تا 6 ماه پس از تولد میباشد. چراکه پس از آن سیستم ایمنی بدن چنان گسترش می یابد که دیگر فقدان لوزه ها و آدنوئید خللی در عملکرد دفاعی بدن ایجاد نمیکند.
التهاب لوزه ها و یا تونسیلیت(TONSILITIS):
به التهاب و عفونت لوزه ها اطلاق میگردد. تونسیلیت مسری بوده و در کودکان 10-5 سال شایع تر است، اما تمام سنین ممکن است به آن مبتلا شوند.
علایم تونسیلیت:
1-گلو درد و سرفه
2-سردرد.
3-احساس ناخوشی و خستگی.
4-تغییر درتن صدا.
5-احساس تهوع.
6-بوی بد دهان و تنفس.
7-بلع دردناک و دشوار.
8-تورم گره های لنفاوی گردن.
9-نقاط سفید و یا زرد رنگ چرکین روی لوزه ها.
نکته:علایم پس از 3-2 روز تشدید شده و در عرض یک هفته بتدریج محو میشوند.
علل ایجاد تونسیلیت:
1-عفونت باکتریایی (استرپتوکوکی) و ویروسی لوزه ها.
درمان:
اغلب التهاب لوزه ها خفیف بوده و نیازی به درمان دارویی ندارند. اما نوشیدن آب کافی، قرقره کردن محلول آب و نمک و مصرف استامینوفن و یا ایبوپروفن برای بهبود بیماری توصیه میشود. از آنجایی که تونسیلیت اغلبا توسط ویروسها ایجاد میشود، مصرف آنتی بیوتیکها تجویز نمیگردد. اما چنانچه عفونت باکتریایی باشد آنتی بیوتیک تجویز میگردد. هرگاه التهاب لوزه ها شدید باشد و کودک بیش از 5 نوبت در سال به تونسیلیت حاد مبتلا شود، و شدت بیماری تا حدی باشد که کودک را از مدرسه رفتن باز دارد، بایستی لوزه ها با جراحی برداشته شوند.
آبسه اطراف لوزه ها(QUINSY):
هنگامی که آبسه در کنار لوزه ها ایجاد میشود (معمولا در یک طرف). این عارضه بسیار دردناک بوده و بایستی با مصرف آنتی بیوتیک و تخلیه آبسه درمان گردد.
علل بزرگ شدن و التهاب آدنوئید:
1-عفونت باکتریایی و یا ویروسی که ممکن است تورم پس از برطرف شدن عفونت کماکان باقی بماند.
2-آلرژی ها.
3-بدون علت شناخته شده.
علایم بزرگ شدن آدنوئید:
1-اشکال در تنفس که در آن تنفس دهانی میشود. و یا تنفس صدا دار.
2-احساس انسداد بینی (تو دماغی صحبت کردن)
3-آبریش مداوم بینی.
4-خرخر کردن و یا وقفه تنفسی هنگام خواب.
5-کاهش حس بویایی و چشایی.
6-انسداد دهانه شیپور استاش (کانالی که گوش میانی را به پشت گلو ربط میدهد) توسط آدنوئید متورم، باعث تجمع مایع در گوش میانی و عفونت گوش میانی تکرار شونده میشود.
چه وقت باید لوزه ها و آدنوئید برداشته شوند:
1-عفونت حاد عود کننده گلو ولوزه ها به رغم درمان با آنتی بیوتیک. (بیش از 5 نوبت در سال و به حدی که کودک از مدرسه رفتن بازماند)
2-اشکال در تنفس و یا بلع.
3-عفونت تکرار شونده گوشها.
4-بوی بد دهان که به علت تجمع مواد غذایی،باکتریها و سلولهای مرده در منافذ و حفره های لوزه ها (موسوم به کریپت((CRYPTS)ایجاد گردیده و به اصطلاح ایجاد سنگ لوزه میکنند.
5-احتمال بدخیم بودن و سرطانی بودن لوزه ها.
چرا باید لوزه ها برداشته شوند:
1-تنفس دهانی مزمن باعث بدشکلی و بی نظمی در حالت استخوان فک و دندانها میگردد.
2-بزرگی لوزه ها اکسیژن رسانی و تغذیه کودک را مختل کرده و کودک دچار سوء تغذیه و یا نارسایی قلبی میگردد.
3-عفونت تکرار شونده لوزه ها میتواند باعث روماتیسم قلبی و یا نارسایی کلیوی گردد.
4-وقفه تنفسی هنگام خواب باعث تحریک پذیری و اختلالات رفتاری در کودک میگردد.
نکته: برخی اوقات تورم لوزه ها ناشی از حساسیت ها (آلرژی) بوده و درمان با آنتی هیستامین ها بایستی پیش از جراحی مد نظر قرار گیرد.
نکته:به جراحی برداشتن لوزه ها، تونسیلکتومی(TONSILLECTOMY) و به جراحی برداشتن آدنوئید، آدنوئیدکتومی(ADENOIDECTOMY) میگویند.
چگونه برای عمل آماده شوید:
1-از 8 ساعت قبل از عمل چیزی میل نکنید(ناشتا باشید)
2-برخی اوقات از شما آزمایش خون گرفته میشود.
نکته:افرادی که دچار اختلالات خونی میباشند بایستی تحت مراقبت بیشتری قرار گیرند.
نحوه بیهوشی و مدت زمان عمل:
عمل در کودکان با بیهوشی عمومی انجام میشود. اما در بزرگسالان معمولا با بی حسی موضعی جراحی انجام میشود. عمل در حدود نیم ساعت بطول می انجامد. از راه دهان به لوزه ها و آدنوئید دسترسی پیدا کرده و سپس به کمک ابزارهای خاص از جمله چاقوی جراحی، کورت، آدنوتوم، فورسپس، لیزر و یا امواج فراصوت اقدام به جراحی لوزه ها و آدنوئید میکنند.
ابزارهایی که در جراحی مورد استفاده قرار میگیرند را در تصاویر زیر میتوانید مشاهده کنید:
عوارض عمل:
1- خونریزی زودرس (24-12 ساعت پس از عمل) به علت کنترل ناقص رگها.
2- خونریزی دیرس (10-5) روز پس از عمل که به علت کنده شدن لایه تشکیل شده روی محل جراحی ایجاد میشود.
3- کم آبی که به علت دردناک بودن عمل بلع، فرد از نوشیدن مایعات نیز خودداری میکند. (البته باید فرد را به نوشیدن آب تشویق کرد)
4- عوارض مربوط به بیهوشی شامل احساس تهوع، استفراغ، آلرژی و کاهش فشار خون.
نکته:ترشح خونابه اندک پس از عمل طبیعی است.
چه انتظاراتی پس از عمل داشته باشید:
1- گوش درد پس از عمل جراحی شایع است. البته این امر تنها بخاطر حس دهی مشترک گوش وحلق است و درد ارتباطی با گوش ندارد.
2- تب خفیف تا 38٫6 که طبیعی است اما در تب بالاتر از آن باید به پزشک مراجعه کرد.
3- تا 12 روز پس از عمل بوی بد دهان، قرمزی و تورم لوزه ها و یا زبان کوچک وجود خواهد داشت، که رفع خواهند شد.
4- عمل بلع مشکل خواهد شد، اما بایستی بیمار را به خوردن غذا و مایعات تشویق کرد چراکه غذاخوردن روند التیام زخم را سرعت میبخشد.
5-درد گلو.
6-تغییر در صدا که گذرا خواهد بود.
7-برگشت مواد غذایی به بینی که گذرا خواهد بود.
8-کاهش وزن 4-2 کیلوگرم که بازخواهد گشت.علت آن مصرف نکردن غذا توسط بیمار است.
9-دهانی شدن تنفس و یا خرخر هنگام خواب ممکن است به علت تورم محل جراحی ایجاد گردد، که 10-7 روز باقی میماند.
10-احساس تهوع و استفراغ تا 24 ساعت پس از عمل طبیعی میباشد، اما چنانچه این حالت برطرف نشد باید به پزشک مراجعه کرد.
11-سفتی گردن موقت در برخی کودکانی که آدنوئید شان برداشته میشود مشاهده میشود که این هم طبیعی است.
نکته:از روز دوم در محل جراحی لوزه ها یک قشر خاکستری رنگ ایجاد میگردد که قسمتی از روند التیام بوده و طبیعی است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنید:
1-تب و خونریزی شدید.
2-کم آبی شدید.
مراقبتهای پس از عمل:
1- 12 تا 14 ساعت پس از عمل از انجام فعالیت بدنی شدید اجتناب ورزید. استحمام مجاز است.
2-مصرف داروهای تجویز شده که شامل آنتی بیوتیکها و مسکن (استامینوفن) میباشد.
3-شستن مرتب دهان با سرم شستشو.
4-تا 6 ساعت پس از عمل نباید چیزی بخورید و یا بیاشامید.
5-بهتر است دستگاه بخور در مجاورت بیمار قرار داده شود.
6-تا دو هفته پس از عمل از مصرف آسپرین خودداری ورزید.
7-از صاف کردن گلو و سرفه مکرر تا 2 روز پس از عمل خودداری کنید.
8-دو تا سه روز در خانه استراحت کنید.
9-تا 10 روز پس از عمل باید مایعات و غذاهای نرم مصرف کنید.
10- از مصرف چیپس، پفک، آجیل، نان تست، ذرت بو داده، بیسکوئیت، غذاهای داغ و ادویه دار، غذاهای اسیدی (مثل آب پرتغال و یا گوجه فرنگی) و هرگونه غذای تردد و سفت تا دو هفته پس از عمل خودداری ورزید.
11- جویدن آدامس (با افزایش ترشح بزاق)، آب نبات، بستنی، شیر سرد، آب ولرم و ژله توصیه میشوند.
12-برای جلوگیری از کم آب شدن بدن به میزان کافی آب بنوشید.
13-از استعمال سیگار اجتناب ورزید .