برخی داروها نیز باعث افزایش دفع ویتامین‌ها و مواد معدنی میشوند که شایع‌ترین آنها عبارتند از: داروهای مدر که باعث دفع پتاسیم میگردند و آسپرین که باعث دفع فولات می‌شود.
غذاها نیز از طرق مختلف بر اثر بخشی داروها اثر می‌گذارند
1- تاثیر بر قدرت جذب داروها: همانطور که داروها غالبا باعث کاهش جذب مواد مغذی میگردند مواد غذایی نیز در اغلب موارد باعث کاهش اثر داروها میشوند، بنابراین به عنوان یک قانون کلی، داروسازان حداقل نیم ساعت فاصله را قبل و بعد از صرف غذا برای مصرف دارو و یا مصرف دارو را با معده خالی، یعنی یک ساعت قبل از غذا و یا دو ساعت بعد از غذا، توصیه می‌کنند، به جز در موارد استثناء که ذکر می‌شود و در مواردی که پزشک تجویز دیگری کرده باشد.
چنانچه مجبور به مصرف دارو همراه با غذا هستید، باید یک روال ثابت را داشته باشید به این معنا که ساعت صرف غذای خود را با دارو تنظیم کنید به جای آنکه ساعت صرف دارو را با زمان وعده غذایی تنظیم کنید، مثلا اگر قرار است دارویی را با صبحانه میل کنید، زمان صرف صبحانه نباید یک روز ساعت 7 و روز دیگر ساعت 10 باشد. این کار در جذب دارو در بدن شما اشکال ایجاد می‌کند، مخصوصا اگر دارو را به مدت طولانی مصرف می‌کنید، مانند داروهای هورمونی (مثل لووتیروکسین)، داروهای ضد دیابت (متفورمین و گلیبن کلامید) و بعضی از داروهای قلبی- عروقی.
وجود غذا در معده باعث تاخیر در جذب پنی سیلین و آموکسی سیلین و داروهای ضد فشارخون نظیر کاپتوپریل می‌شود. همچنین وجود غذا در معده و تماس اسید معده برای مدت طولانی با کاپتوپریل و همچنین اریترومایسین باعث تجزیه سریع‌تر دارو میشوند.
مواد معدنی موجود در برخی مواد غذایی مثل آهن موجود در گوشت با اتصال به آنتی بیوتیک‌هایی نظیر تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین باعث کاهش جذب دارو و غلظت خونی آن میشوند.
فرآورده‌های لبنی باعث کاهش اثر تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین میشوند، بنابراین مصرف مکمل کلسیم نیز باید حداقل با 2 ساعت فاصله از مصرف این آنتی بیوتیک‌ها باشد. در غیر این صورت غلظت خونی آنتی بیوتیک به مقدار مورد نیاز نمی‌رسد.
مصرف فیبرهای غلات، سبوس، حبوبات و اگزالات ریواس و اسفناج جذب قرص‌های کلسیم را کاهش می‌دهد.
مصرف همزمان چای و قهوه، حبوبات، تخم‌مرغ و لبنیات با مکمل آهن (فروس سولفات)، آن را به صورت کمپلکس نامحلول در می‌آورند و مانع جذب آن میشوند.
داروهای ضد قارچ مثل گریزوفلووین و فلوکونازول که محلول در چربی هستند، در صورت مصرف با غذاهای چرب، بهتر جذب میشوند.
2- برخی مواد غذایی باعث تغییر سرعت متابولیسم داروها از طریق تشدید یا مهار عملکرد آنزیم‌های موثر بر آنها میشوند
گریپ فروت مهم‌ترین مثال برای این مورد است که به علت مهار آنزیم تجزیه‌کننده داروها باعث کاهش سرعت متابولیسم داروهای متعدد می‌شود. لازم به ذکر است که اثر گریپ فروت حتی تا 24 ساعت بعد از مصرف در بدن باقی می‌ماند. داروهایی که گریپ فروت نباید با آنها مصرف شود، عبارتند از:
داروهای ضدکلسترول از خانواده استاتین‌‌ها (لوستاتین و آترووستاتین) خصوصا اگر افراد برای بار اول از این داروها استفاده می‌کنند، زیرا آب گریپ فروت اثر این داروها را به راحتی تا 2 برابر افزایش می‌دهد. همچنین بیمارانی که از سیزاپراید، سرترالین، بوسپیرون، دیازپام، تربازولام، میدازولام کاربامازپین، داروهای کاهنده فشارخون نظیر لوزارتان، داروهای ضد آریتمی، ضد آنژین، داروهای مهارکننده سیستم ایمنی، داروهای هورمونی نظیر اتینیل استرادیول، پروژسترون و ضد بارداری خوراکی استفاده می‌کنند باید اکیدا از مصرف گریپ‌فروت خودداری نمایند.
ترکیبات غیر مغذی موجود در مواد غذایی نظیر ترکیبات اندول موجود در خانواده کلم، فلاوون‌ها در مرکبات و میوه‌جات و ترکیبات ایجاد شده در غذاهایی که مستقیما با ذغال تهیه میشوند سرعت متابولیسم داروها را افزایش می‌دهند، برای مثال مصرف همزمان گوشت قرمز کباب شده با داروهای ضدآسم (تئوفیلین، پردوافدرین و ... )، باعث کاهش اثر این داروها به علت افزایش متابولیسم دارو می‌گردد.
ترکیبات اسیدی موجود در آبمیوه‌ها می‌توانند اثر بخشی آنتی بیوتیک‌ها (نظیر پنی سیلین) را کاهش دهند. در عین حال مصرف داروی کینیدین همراه با آب مرکبات به علت کاهش متابولیسم دارو در بدن باعث افزایش طول اثر دارو می‌گردد.
3- مواد غذایی با تغییر اسیدیته ادرار باعث افزایش یا کاهش سرعت دفع داروها میشوند. برخی داروها به محیط اسیدی‌تر برای دفع نیاز دارند و اگر ادرار به اندازه کافی اسیدی نباشد به مقدار بیشتری توسط کلیه بازجذب میشوند، نظیر آنتی بیوتیک جنتامایسین و داروی ضد آریتمی پروکاینامید. مصرف بیش از حد آبمیوه، دریافت کم پروتئین در رژیم غذایی و مصرف آنتی اسیدها باعث به وجود آمدن این وضعیت می‌شود.
4- ترکیبات شیرین بیان، نوشابه‌های الکلی، موز، شکلات، پنیر، انجیر، جگر، ماهی، ترشی، آناناس، مخمر و مالت ممکن است به علت آمین‌های مؤثر بر افزایش فشار خون، سبب کاهش اثر داروی کاهش دهنده فشار خون شوند (البته مصرف یکبار در روز از ترکیبات شیرین بیان مشکلی ایجاد نخواهد کرد)...
برای خواندن بخش اول -تداخل غذا و دارو- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم -تداخل غذا و دارو- اینجا کلیک کنید.
