ترجمه : اعظم اسلامی مجد
تحریریه زندگی آنلاین : آروغ، چیزی نیست جز مقداری گاز که معمولاً بعد از خوردن و آشامیدن غذا و مایعات از دهان خارج میشود. این گاز حاوی مقدار اندکی نیتروژن و اکسیژن است. گاهی اوقات که این گازها را میبلعیم و وارد معدهمان میکنیم، نیاز به خارج کردن آنها پیدا میکنیم. آروغ زدن بهطورکلی مسئله نگرانکنندهای به دنبال ندارد و نمیتوان با آن نتیجهگیری کرد که در بدن نوزاد مشکلی وجود دارد ولی گاهی اوقات همین مسئله بهظاهر بیخطر و معمولی میتواند نشاندهنده وجود یک مشکل در بدن کودک باشد مثل بیماری در دستگاه گوارشی، دندان غروچه، عدم تحمل لاکتوز و...
بیشتربخوانید:
تجربه شیر دادن به نوزاد، تجربه فوقالعادهای است که برای مادرها یکی از لذتبخشترین تجربهها است. این تجربه خوشایند گاهی اوقات مادران را دچار سردرگمیها و نگرانیهایی نیز میکند، مخصوصاً وقتیکه نخستین فرزندشان را شیر میدهند. آروغ زدن به نوزاد کمک میکند تا هوایی که به هنگام شیر خوردن و مکیدن سینة مادر وارد شکمش شده است، از بدن خارج کند. برخی از نوزادان که مقدار هوای بیشتری را بلعیدهاند و کمتر آروغ میزنند، دچار دلدردهای شدید و نفخ دستگاه گوارشی میشوند. گاهی اوقات آروغ زدن نوزاد بعد از شیر خوردن اتفاق میافتد ولی گاه تا 30 دقیقه هم طول میکشد تا کودک آروغ بزند. گاهی اوقات این پروژه با استفراغ همراه میشود و مقداری از شیری که خورده از دهانش بیرون میآید.گاهی مواقع نوزاد بدون آنکه آروغ زده باشد، به خواب میرود ولی مدت کوتاهی بعد با گریه از خواب بیدار میشود و این گریه یک معنی بیشتر ندارد: «منو بغل کن و آروغم را بگیر». در 4 ماهگی صدای آروغهای نوزاد بلندتر و قویتر میشود. این گاز اضافی بهنوعی دشمن نوزاد است و باید از بدن او خارج شود تا کودک راحت شود.
چگونه آروغ نوزاد خود را بگیرید؟
سعی کنید حالتهای مختلف را امتحان کنید و متوجه شوید که نوزادتان در کدام حالت بهتر آروغ میزند، مثلاً صاف بنشینید یا بایستید و نوزادتان را روی قفسه سینهتان نگاه دارید. چانه نوزادتان روی شانههای شما باشد تا بتوانید سر او را نگاه دارید (با یک دست). با دست دیگرتان بهآرامی پشت نوزاد را بمالید. این کار به او کمک میکند تا راحتتر آروغ بزند.
نوزاد خود را در حالت ایستاده روی زانوهای خود نگاه دارید. سینه و سر نوزاد خود را نگاه دارید. با دست دیگر خود پشت نوزاد را بهآرامی بمالید.
نوزاد خود را به سینه یا رو به شکم بخوابانید. سر او را نگه دارید بهطوریکه سر او بالاتر از قفسه سینهاش باشد. بعد بهآرامی پشت او را بمالید.
اگر در هنگام شیر خوردن نوزادتان بیقراری میکند، کمی دست بکشید ابتدا آروغ او را بگیرید و بعد دوباره به او شیر بدهید. هر بار که نوزادتان 90-60 میلیلیتر شیر نوشید، حتماً آروغ او را بگیرید.
اگر نوزاد شما به رفلکس معده (بیماری GERD) دچار است، هر 5 دقیقه یکبار در شیر خوردن، آروغ او را بگیرید. در 6 ماهگی یا کمتر از آن بهترین حالت برای گرفتن آروغ نوزاد این است که او را صاف نگاه دارید (به مدت 15-10 دقیقه) تا از بازگشت شیر به دهان جلوگیری شود اما اگر نوزادتان کمی هم شیر استفراغ کرد، نگران نباشید. گاهی اوقات نوزادتان در حین خواب دچار نفخ میشود و دلدرد میگیرد. در چنین مواقعی او را به پشت بخوابانید. وقتیکه نوزادتان کمی بزرگتر شد، دیگر نیازی نیست که در هر بار شیر خوردن، حتماً آروغ او را بگیرید چرا که او کمکم یاد میگیرد بدون استفراغ کردن، آروغ بزند. کودکانی که به کولیک دچار هستند (حدود 3 ساعت یا بیشتر بهطور متوالی گریه میکنند). در حین گریه کردن نیز مقدار زیادی هوا وارد دستگاه گوارششان میشود و همین مسئله باعث بیقراری بیشتر نوزاد میشود. استفاده از قطرههای ضد نفخ روش مناسبی برای درمان کولیک یا گاز معده نیست و حتی برخی از داروها خطرناک نیز هستند.تقریباً همه ما گاهی اوقات دچار نفخ و گاز در دستگاه گوارش میشویم و این مسئله فقط محدود به شیرخواران نمیباشد اما میتوان با برخی روشها، آن را برطرف کرد. دفع گاز از بدن به روشهای مختلف روزی 23-14 بار رخ میدهد و این مسئله هم در بزرگسالان و هم در کودکان دیده میشود و اگر چنین وضعیتی نباشد، بدون شک دچار ناراحتی در شکم خواهیم شد.
بیشتربخوانید:
علل ایجاد گاز در معده
بهطورکلی گازی که در بدن ایجاد میشود، دو علت دارد:
1- بلعیدن هوا
تجزیه طبیعی و عادی مواد غذایی هضم نشده
هوا از طریق دهان بلعیده میشود و وارد مری میشود. حرف زدن در حین غذا خوردن و تند تند غذا خوردن از علل اصلی ورود هوای بیشتر به دستگاه گوارشی هستند. هرچه آرامتر غذا بخورید و بهخوبی آن را بجوید و در حین غذا خوردن حرف نزنید، هوای کمتری وارد دهانتان میشود. گریه کردن نیز باعث میشود هوای بیشتری وارد شکم شود. معمولاً کودکان بهصورت اجتنابناپذیری، گاهی اوقات گریه میکنند، حتی بسیاری از آنها از طریق گریه کردن ارتباط برقرار میکنند و نیازهایشان را بیان میکنند. آنها با گریه کردن، گرسنگی، ترس، گرمی، سردی، ناراحتی و... را نشان میدهند. کودکان در حین گریه کردن این هوا را وارد دهان خود میکنند و از آنجا وارد سیستم گوارشیشان میشود.هر چه گریههای کودک بیشتر باشد، چرخه ورود هوای بیشتر به بدنش نیز افزایش مییابد. پس یکی از علل آروغ زدن ورود هوا از طریق دهان به بدن است که در کودکان علت عمده آن نیز گریه کردن است.
2- آروغ زدن و سکسکه
هوای بلعیدهشده در حین گریه کردن و... که حاوی نیتروژن، اکسیژن و دیاکسید کربن است، وارد شکم میشود و موجب به وجود آمدن سکسکه میشود. سکسکه وقتی رخ میدهد که دیافراگرم حساس میشود. عواملی که باعث حساسیت دیافراگم میشوند، تند تند غذا خوردن و زیاد غذا خوردن هستند یا علل دیگری مثل احساس عصبانیت و هیجانات لحظهای نیز باعث بروز آن میشوند.
معمولاً سکسکه چند دقیقه بیشتر طول نمیکشد ولی گاهی اوقات ممکن است تا چند روز نیز ادامه داشته باشد. سکسکه کردن و آروغ زدن زیاد کودک به مادر نشان میدهد که او هوای زیادی را بلعیده است پس باید آرامتر و راحتتر غذا بخورد.
مواد غذایی که گاز بیشتری در بدن تولید میکنند
گاهی تغییر مواد غذایی مصرفی نیز میتواند تجمع گاز در بدن را کاهش دهد. معمولاً مواد غذایی که کربوهیدرات بالایی دارند، تولید گاز بیشتر میکنند. سیبزمینی، ذرت، گندم، حبوبات و... معمولاً مقداری گاز در بدن تولید میکنند و در عوض چربیها و پروتئین گاز کمتری به وجود میآورند. حتی اگر مادری که به نوزادش شیر میدهد نیز در برنامه غذایی خود کربوهیدرات بیشتری گنجانده باشد. نوزادش از طریق شیری که میمکد دچار نفخ میشود، لذا چنانچه نمیخواهید کودک خردسالتان دچار دلدرد و بیقراری ناشی از گاز شکم شود، به مواد غذایی که مصرف میکنید، بیشتر توجه کنید.مواد غذایی که گاز بیشتری تولید میکنند، معمولاً حاوی قندهای خاصی هستند مثل فروکتوز، لاکتوز، رافینوز و سوربیتول. این مواد در بدن (دستگاه گوارش) هضم نمیشوند و وارد رودهها میشوند تا باکتریها آنها را تجزیه کنند و نتیجه این فرایند خارج شدن گاز از دستگاه گوارشی است.بروکلی، کلم بروکسل، هویج، گلکلم، کرفس، خیار، عدس، پیاز، نخود، سیبزمینی، ترب، فلفل دلمهای سبز، سیب، زردآلو، موز، گلابی، پنیر، شیر، پرتقال، هلو، شیرهای فرآوری شده، نوشابههای گازدار، آبمیوهها و... جزو مواد غذایی نفاخ (گازدار) هستند.
حساسیتهای غذایی
8-6 درصد از کودکان دچار حساسیتهای غذایی هستند. این مسئله بیشتر در کودکان کمتر از 6 سال بروز میکند. وقتیکه ماده غذایی خاصی (حساسیتزا) وارد بدن این کودکان میشود، بدن آنتیبادیهایی به نام «ایمونوگلوبین» تولید میکند. ایمونوگلوبین باعث آزاد شدن مادة شیمیایی به نام هیستامین میشود وقتی هیستامین در بدن آزاد میشود، بدن شروع به نشان دادن واکنش میکند مثل آبریزش بینی، خارش چشمها و... این واکنشها و حساسیتها دستگاه گوارشی بدن را نیز تحت تأثیر قرار میدهند و میتوانند سبب بروز گاز بیشتر در شکم و رودهها شوند. اگر فکر میکنید که کودکتان به غذای خاصی حساسیت دارد، حتماً آن ماده غذایی را از برنامه غذایی روزانهاش حذف کنید.از پرخوری کودک، در حین غذا حرف زدن، گریههای مکرر، فعالیت کردن و جنبوجوش به هنگام غذاخوردن نیز پرهیز کنید.