سلامت چشم با اشک(۱)

تحریریه دنیای سلامت

به نظر می‌رسد که بدن ما اشک را برای محافظت از چشم‌ها تولید می‌کند! بله همین اشکی که بیشتر افراد از دیدن آن ناراحت می‌شوند و به نظرشان بدترین منظره دنیا، دیدن اشک‌های کودک و شنیدن صدای گریه اوست. همین اشک به ظاهر ساده، از سه لایه نازک تشکیل می‌شود. خارجی‌ترین لایه آن چربی است که به اشک کمک می‌کند درون چشم باقی بماند و لایه میانی که آبکی است و از مواد شیمیایی مختلفی تشکیل شده است، میکروب‌ها و مواد محرک دیگر چشم را از آن خارج می‌کند و لایه درونی اشک که لایه مخاطی نام دارد، پوششی صاف را بر سطح چشم ایجاد و همانند یک محافظ عمل می‌کند.

بالای هر چشم انسان، در پشت پلک بالایی، دو غده اشکی وجود دارد که تحریک آنها موجب تولید اشک می‌شود. مایع لاکریمال (Lacrimal)، اصطلاح پزشکی اشک است. مایع اشکی، اکثر مواقع شور است و برخی شواهد نشان می‌دهد که تغییرات مقدار شوری اشک به دلیل ایجاد آن بستگی دارد. به محض اینکه مغز دلیلی برای تولید اشک پیدا می‌کند، غدد اشکی، مایع اشکی را در پلک بالایی ترشح می‌کنند و جاذبه و حرکات مویرگ‌ها موجب می‌شود که اشک به روی سطح چشم بیاید و با انباشته شدن آنها روی سطح چشم، از چشم روان شده و روی گونه‌ها می‌ریزند و بدین ترتیب اشک تولید می‌شود.

تولید اشک، اساساً نیمه اتوماتیک است. غدد اشکی، به طور معمول و با منظور حفظ چشم‌ها از مواد محرک و جلوگیری از خشکی چشم، کمی اشک تولید می‌کنند؛ ولی اگر غدد اشکی به هر دلیلی (پوست کندن پیاز و یا دود سیگار) تحریک شوند، مغز به غدد اشکی سیگنال می‌فرستد که اشک بیشتری تولید کنند. احساسات قوی و ناراحت‌کننده نیز می‌توانند تولید اشک را افزایش دهند و از این طریق پیغام بیشتری از مغز به غدد اشکی ارسال شود. بازیگران اغلب در صحنه‌های دراماتیک با استفاده از حافظه و حواس گریه می‌کنند و اشک می‌ریزند!

مسدود شدن مجاری اشکی

مسدود شدن مجاری اشکی، یکی از بیماری‌های نسبتاً شایع در نوزادان است که ممکن است کودکان و حتی بزرگسالان نیز به آن مبتلا شوند. بیشتر مردم تصور می‌کنند که مسدود شدن مجاری اشکی بدین معنی است که شخص نمی‌تواند اشک تولید کند؛ ولی این تصور کاملاً اشتباه است و مسدود شدن مجاری اشکی به معنای ناتوانی در تخلیه اشک است. ترشحات غدد اشکی (اشک) در چشم جمع شده و چشم‌ها متورم می‌شوند.

حتی ممکن است منجر به عفونت چشمی نیز بشوند. از جمله علائم آن می‌توان به قرمزی چشم، ورم پلک، عفونت‌های مکرر چشمی و چسبندگی اطراف چشم اشاره کرد. شایع‌ترین علت مسدود شدن مجرای اشک در نوزادان، عدم شکل‌گیری کامل مجاری اشک، ریه و کوچک بودن بافت این مجاری است و در بزرگسالان، مسدود شدن مجاری اشکی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از جمله: بالا رفتن سن، استفاده از داروهای چشمی (در موارد نادر)، عفونت، کیست یا تومور، آسیب‌دیدگی صورت و ... برخی نوزادان برای باز شدن مجاری اشک مسدود شده، نیاز به عمل جراحی دارند؛ ولی در اکثر مواقع بعد از چند ماه و با رشد نوزاد، این مشکل برطرف می‌شود.

گاهی اوقات نیز پزشکان به والدین توصیه می‌کنند با انجام انواع خاصی از ماساژ چشم، باز شدن مجاری اشکی را سرعت بخشند. عمل جراحی در کودکان و بزرگسالان، رایج‌ترین روش درمان این مشکل است. عمل جراحی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در یکی از رایج‌ترین روش‌ها، پزشک در کنار مجاری اشک، یک راه نازک ایجاد می‌کند که اشک از طریق آن به داخل چشم جاری شود.

بعضی پزشکان نیز از لوله‌های کوچکی استفاده می‌کنند که بعد از شش ماه آنها را از درون چشم برمی‌دارند. چشم‌هایی که مجاری اشک آن مسدود شده است، نسبت به سایر چشم‌ها، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار دارند. متأسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از انسداد مجاری اشکی وجود ندارد و فقط با رعایت بهداشت و شستشوی مکرر دست‌ها و استفاده از یک عینک محافظ می‌توان از عفونت چشم جلوگیری کرد.

فواید گریه کردن

بیشتر انسان‌ها، گریه کردن را تجربه کرده‌اند و کمتر کسی پیدا می‌شود که تا به حال گریه نکرده باشد. در واقع گریه کردن و اشک ریختن، به روش‌های مختلف زیر موجب سلامت روحی و جسمی فرد می‌شود:

1-‌ تسکین و کاهش استرس: گریه کردن در واقع به ما کمک می‌کند تا استرس خود را کاهش دهیم یا از بین ببریم. لی‌جین بایانگ، روانپزشک معتقد است که گریه کردن، فشار، خستگی، غم و اندوه، خشم و هرگونه احساس تنفر را از بدن دور می‌کند...

برای خواندن بخش دوم- سلامت چشم با اشک- اینجا کلیک کنید.