دکتر سیدمرتضی صفوی؛ متخصص تغذیه
بیماری تب مالت یا بروسلوز (brucellosis) یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و دام (Zoonosis) است. عوامل شناخته‌شده بیماری، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌سازد. این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های مبتلا و همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت، همواره از ابعاد اقتصادی و بهداشتی مورد توجه قرار می‌گیرد.
تب مالت یک عفونت باکتریایی است که از گاو، خوک، گوسفند یا بز آلوده و عفونی به انسان منتقل می‌شود. این بیماری از انسان به انسان سرایت نمی‌کند. این عفونت باکتریایی اعضای خون‌ساز بدن، از جمله مغز استخوان، غدد لنفاوی، کبد و طحال را درگیر می‌کند. بیماری در مردان بزرگسال 20 تا 60 ساله شایع‌تر است.
دوره پنهان بیماری ممکن است چندین روز یا حتی چند ماه ادامه یابد. بیماری به صورت حاد و یا مزمن بروز می‌کند. بنابراین تب مالت یک بیماری عفونی است که همچون سایر بیماری‌های عفونی با بهداشت فردی و اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارد. بسیاری از مبتلایان به تب مالت در اثر عدم رعایت اصول بهداشتی دچار این بیماری شده‌اند.
مصرف غیربهداشتی فرآورده‌های شیر و گوشت و حیوانات آلوده یکی از مهم‌ترین علل ایجاد و شیوع بیماری است. همچنین عدم جداسازی محل نگهداری دام از محل سکونت دامداران عامل دیگری در ابتلا و انتشار بیماری است.
همیشه وقتی صحبت از شیر می‌شود، همه به فواید آن فکر می‌کنند اما به راستی مگر شیر ضرر هم دارد؟ تب مالت یا هدیه شیرهای ناسالم از جمله بیماری‌های عفونی است که در فصل‌های گرم سال بیشتر شیوع پیدا می‌کند. بسیاری از خانواده‌ها گمان می‌کنند با وجود شیرهای پاستوریزه دیگر ردپای این‌گونه بیماری‌ها به طور کامل از صفحه روزگار محو شده است، اما باید گفت، تا وقتی شیر هست تب مالت هم در کنارش هست.
با فرا رسیدن فصل بهار و فصل زایمان دام‌ها، مصرف شیر و محصولات لبنی تازه و غیرپاستوریزه و استرلیزه و طبعا شیوع تب مالت در شهرستان‌ها افزایش می‌یابد. معمولا افزایش تب مالت ناشی از عدم نظارت جدی سازمان‌های ذی‌ربط، به‌خصوص دامپزشکی در واکسیناسیون دام‌ها و بازدید از دامداری‌هاست.
استان‌های آذربایجان و خوزستان از جمله مناطق مستعد در افزایش این بیماری می‌باشند. در سال جاری چهارصد مورد بیماری تب مالت در کرمانشاه گزارش شده است. مصرف شیر تازه، سرشیر، پنیر تازه و بستنی غیرپاستوریزه و استرلیزه عامل انتقال بیماری از دام به انسان می‌باشد.
بیماری تب مالت از چندین سال گذشته در کشور شایع بوده و همچنان نیز وجود دارد. اکثر اوقات شروع بیماری مبهم و نامشخص می‌باشد و ممکن است هفته‌ها بگذرد تا بیمار دچار ضعف و احساس خستگی شود. البته گاهی شروع بیماری بسیار حاد است و با تب و لرز و عرق همراه می‌باشد.
در نوع حاد علائمی مثل: لرز، تب متناوب، تعریق شبانه، خستگی قابل توجه، درد به هنگام لمس ستون فقرات، سردرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، به‌خصوص در ناحیه گردن و زیر بغل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود. در نوع مزمن نیز علائمی مثل: خستگی، درد عضلانی و درد ورم مفاصل، بی‌اشتهایی، دردهای شکمی، کمردرد، یبوست، کاهش وزن، افسردگی، ناتوانی جنسی، ندرتا بروز آبسه در تخمدان‌ها، کلیه‌ها و مغز، تدریجا ظاهر می‌شود.
ناگوارترین وضعیت این نوع بیماری درگیر شدن کبد و طحال است. اگر این بیماری درمان نشود سال‌های سال فرد مبتلا اذیت خواهد شد.
عفونت، ناشی از باکتری‌هایی تحت عنوان بروسلا به‌خصوص نوعی باکتری به نام «مابیل بروسلا» می‌باشد و به همین جهت این بیماری را بروسلوز هم می‌گویند که از راه مصرف شیر یا محصولات لبنی (کره و پنیر) و یا محصولات گوشتی به انسان انتقال می‌یابد.
با توجه به اینکه باکتری تب مالت در خامه و بستنی از ماندگاری طولانی برخوردار است، بستنی‌ها به عنوان یکی از منابع آلوده پنهان تب مالت به شمار می‌روند.
در فصل بهار و تابستان که در واقع فصل زایمان و شیر دادن دام‌هاست، احتمال همه‌گیری تب مالت هم بیشتر می‌شود. این بیماری در حیوانات موجب مشکل در دستگاه تناسلی و ادراری و در انسان نیز همان طور که اشاره شد، معمولا باعث تب، تعریق، ضعف، بیماری و کاهش وزن می‌شود.
تب مالت انسانی بازتاب مستقیم تب مالت دامی است و عدم کنترل آن از دام در واقع کنترل و پیشگیری از این بیماری را در انسان سخت تر می‌کند. باکتری تب مالت قدرت تهاجمی زیاد و قابلیت نفوذ بر پرده‌های مخاطی دهان، حلق، بینی، مخاط ملتحمه چشم و ریه‌ها را دارد. اولین مورد بیماری تب مالت در انسان به روش آزمایشگاهی، نزدیک به 80 سال قبل در کشور تشخیص داده شد و هم‌اکنون این بیماری بومی شده و تنها تعداد محدودی از کشورها تب مالت را ریشه‌کن کرده‌اند...
برای خواندن بخش دوم- تب مالت، تهدید سلامتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- تب مالت، تهدید سلامتی- اینجا کلیک کنید.
