ترب از نگاه طب سنتی

دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ متخصص طب سنتی

در کتاب اصول کافی از امام صادق(ع) آمده است که : «ترب بیخش (ریشه، یعنی همان قسمت سفتی که داخل زمین قرار گرفته) بلغم را از بین می‌برد، قسمت میانی‌اش هضم کننده است و برگش ادرارآور است».

در بیان دیگری در این کتاب راجع به ترب آمده است که: «برگش بادها (نفخ) را دور می‌کند، قسمت میانی اش پیشاب را به جریان می‌‌اندازد و ریشه اش بلغم را از بین می‌‌برد».

این احادیث نشان دهنده آن هستند که تمام اجزا یا اکثر اجزای این گیاه قابل استفاده است.

هم قسمت ریشه که به صورت مدور و گرد و یا کشیده بوده و معمولا از آن استفاده می‌شود، و هم  قسمت ساقه و برگ‌ها که هر کدام خواصی دارند. 

مزاج ترب گرم و تر است و البته گفته شده که گرمی پوست و برگ آن از قسمت ریشه آن بیشتر است.

در نتیجه به خاطر این حرارتی که دارد لطیف کننده است و تحلیل برنده مواد زائد و سفت شده در بدن است.

اصطلاحاً از بین برنده و مقطع (قطع کننده) بلغم است که می‌تواند ریشه بسیاری از مشکلات بدن را ایجاد کند.

تا حدودی لینت‌بخش و هضم کننده غذاست. ممکن است به همین دلیل باشد که  معمولا همراه غذا مصرف می‌شود.

با بهبود گردش خون سطحی باعث بهبود رنگ پوست می‌شود.

برای تقویت و بهبود رشد مو مفید است.

اصولا سبزیجات یا خوردنی‌هایی که بافت محکمی دارند، هم برای هضم (چون در معده و دستگاه گوارش لابه‌لای غذا قرار می‌گیرند و پرزها را تقویت و بین پرزها را تمیز می‌‌کنند) و هم برای مو می‌‌توانند مفید باشند.

در بعضی از افراد ممکن است، ایجاد ریح (باد و نفخ) کند که با این افراد سازگار نیست و باید از مصرف آن پرهیز کنند.

اگر در مصرف آن زیاده‌روی شود، ایجاد تهوع می‌کند و مصلح آن نمک است. یکی از تهوع‌آورها در پزشکی ترب یا تخم ترب می‌‌باشد. (گاهی اوقات نیاز است که پزشک دارویی را تجویز کند که در شخص ایجاد استفراغ کند تا معده از مواد زائد و سمی پاک شود).

همان‌طور که در احادیث نیز ذکر شد؛ در طب برای برگ ترب خواصی ذکر شده است، از جمله آن که برای هضم غذا مفید است و  اشتها را کاهش می‌دهد که می‌‌توان از این خاصیت برای رژیم‌های لاغری استفاده کرد.همچنین باز کننده انسدادها است مانند انسدادهای موجود در مجاری ریز داخل کبد که در کبد چرب یا هپاتیت دیده می‌‌شود.

پختن ترب باعث می‌شود خاصیت دارویی آن کم شود، ولی خواص غذایی آن زیاد شود.

این موضوع از این نظر اهمیت دارد که اگر افرادی ترب خام به آنها نمی‌سازد و گوارش آنها را اذیت می‌کند یا عارضه‌ای به آنها می‌دهد، می‌توانند ترب را به صورت پخته استفاده کنند.

ترب پخته برای سرفه مزمن نیز مفید است. همچنین باعث می‌شود که عادت ماهیانه و ادرار و دفعیات بدن راحت‌تر از بدن خارج شود.

از آب ترب حتی برای از بین بردن حشرات موذی مثل حشرات و عقرب و... نیز استفاده می‌شود. به دلیل خاصیت ادرار آوری که دارد (مدر)، برای دفع سنگ کلیه و مثانه نیز استفاده می‌شود که می‌‌توان همراه با سکنجبین آن را مصرف کرد.

البته به این نکته باید توجه کرد که برای بیماری‌ها باید به پزشک مراجعه کرد و زیر نظر وی از موادی که خاصیت دارویی دارند استفاده کنند.

از اجزای دارویی ترب، تخم ترب، پوست و برگ آن استفاده می‌شود، که تخم ترب نسبت به سایرین خاصیت دارویی بیشتری دارد و درجه گرمی آن زیاد است که حتماً باید توسط پزشک تجویز شود.