آشنایی با کارکردهای دارویی مواد غذایی!

د کتر سید  مرتضی صفوی : متخصص تغذیه و رژیم‌های درمانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، رئیس هیات مدیره انجمن غذا، صنعت و سلامت

 

تحریریه زندگی آنلاین : بیش از گذشت نیم قرن، ما به میزان زیادی از مصرف غذا و گیاهانی که دارویی هستند غفلت کرده‌ایم. در حال حاضر به مسائل مربوط به مصرف و غیر سمی و ارزان بودن و ورود به بخش غذایی برای حیطه درمان بیماری‌های مزمن تجدید نظر شده است. در زیر به بعضی از خواص سلامتی که مشهور هستند و به صورت آزاد در خوراک‌ها استفاده می‌کنیم اشاره می‌شود.

 

یونجه

یونجه یک سبزی است که دارای منبع قوی از ویتامین‌ها و مواد مغذی دیگر شامل ویتامین A، ویتامین B1، ویتامین B6، ویتامین E، ویتامین K، فولیک اسید، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و روی می‌باشد. این گیاه به کاهش کلسترول، جلوگیری از لخته خونی و پیشگیری از کم‌خونی کمک می‌کند. برای جلوگیری و درمان دیابت وابسته به انسولین یا نوع 1 در شمال آفریقا استفاده می‌شده است.

 برای ترشح رشد بافت همبند به طور مثال در سرخرگ‌ها مفید است. یک مسهل طبیعی است، به نظر می‌رسد که در مقابل سرطان سینه جلوگیری می‌کند، زیرا غنی از فیتو استروژن‌ها می‌باشد، همچنین برای درمان مشکلات دستگاه گوارش، کاهش وزن، زخم معده، کلیه، مشکلات مثانه، پروستات و بیماری تب یونجه استفاده می‌شود. طب پزشکی سنتی چینی از ریشه یونجه برای کاهش تب، افزایش جریان ادرار، درمان یرقان، سنگ کلیه و شب کوری استفاده می‌کند.

 بیشتربخوانید:

خواص سرکه سیب برای درمان جوش و جای جوش

آلوئه‌ورا

ژل آلوئه‌ورا چند قرن پیش برای محافظت از پوست در مقابل آفتاب برای عرب‌های صحرانشین و کمک به درمان سوختگی از تشعشعات درمانی (ترجیحاً استفاده مستقیم ژل از گیاهان و نه کرم ساخته شده به وسیله انسان که محافظت کننده است) استفاده شده است. همچنین می‌تواند برای درمان سوء‌هضم و زخم معده مصرف شود.

 

سیب

بر اساس آخرین تحقیقات، از قدیم گفته شده: با مصرف یک سیب در روز دکتر را از خود دور کنید، حقیقت است، یک افسانه نیست. سیب‌ها شامل هر دو فیبر غیر محلول و محلول هستند که به حرکات روده بهبود می‌بخشند و خطر سرطان روده بزرگ و رکتوم و بیماری کیسه‌ای شدن روده را کاهش می‌دهند. یک سیب متوسط پوست‌گیری نشده (140 گرم) در حدود 10 درصد فیبر پیشنهادی جایگزین بدن را تأمین می‌کند، موجب کاهش کلسترول و همچنین کاهش سخت شدن سرخرگ‌ها، حمله قلبی و مرگ مغزی می‌گردد. فلاونوئیدها، رنگدانه‌هایی هستند که به رنگ سیب کمک می‌کنند و نشان داده شده که موجب کاهش خطر بیماری‌های قلبی می‌شوند. پوست سیب و پیاز، غنی از فلاونوئیدی به نام کوئرستین هستند. کوئرستین منبع اصلی آنتی‌اکسیدان، مخصوصاً مخلوط با ویتامین C (اغلب در سیب) کمک به سیستم ایمنی بدن، همچنین خنثی کردن رادیکال‌های آزاد می‌کند (DNA های آسیب‌دیده). فروکتوز سیب، قند ساده است که خیلی آرام شکسته می‌شود، مخصوصاً میزان زیاد فیبر سیب، بنابراین به ثابت نگه داشتن قند خون کمک می‌کند. کارکرد سیب مربوط می‌شود به میزان مصرف: اگر زیاد مصرف کنید بیشتر سبب حفاظت از سرطان، بیماری‌های قلبی، آسم و دیابت نوع دوم می‌شود. همچنین مصرف سیب موجب کمک به کاهش وزن می‌گردد. سیب به میزان متوسط ضد باکتری، ضد ویروس و ضد التهاب می‌باشد. توجه نمایید که مصرف آب‌میوه موجب اسهال در بچه‌ها می‌گردد.

 

زرد آلو

زردآلو منبع قوی از بتاکاروتن، لیکوپن، ویتامین C و فیبر و همچنین شامل میزان مفیدی از تریپتوفان می‌باشد که افزایش دهنده سرتونین است. بتا کاروتن و لیکوپن هر دو از حمله بیماری‌های قلبی و سرطان‌ها حفاظت می‌کنند. ویتامین A در زردآلو به صورت یک آنتی‌اکسیدان قوی حضور دارد که به جلوگیری از آسیب اکسیدکننده‌ها به لنز چشم‌ها که می‌توانند منجر به کاتاراکت (آب مروارید) یا آسیب به سلول‌های خونی شوند کمک می‌کند. همچنین زردآلو‌ها منبع خوبی از فیبر هستند که به جلوگیری از انباشتگی و مشکلات معده مثل دایورتیکلوم کمک می‌کنند. برای استفاده از سلامتی بهتر و فواید آن، میوه کاملاً رسیده شده را میل کنید.

 بیشتربخوانید:

معجزه آب کرفس برای لاغری

 

 

 

کنگر فرنگی

از قدیم تا حال همیشه در دسترس بوده، کنگر برای کبد، صفرا و سنگ کیسه صفرا و برای تمیز کردن خون استفاده می‌شده است. کنگر دارای میزان زیادی فیبر، پتاسیم، کلسیم، آهن، فسفر و به مقدار لازم دارای مواد معدنی مهم می‌باشد.

به کاهش کلسترول خون، درمان مشکلات کبدی، گرفتگی‌های عروق، نقرس و افزایش ترشحات صفراوی کمک می‌کند، می‌تواند باعث کاهش ملایم قند خون شده و به افزایش اشتها و هضم کمک کند. می‌تواند جایگزین خوبی برای سیب‌زمینی در رژیم دیابتی‌ها باشد. ادرار آور بوده و حتی می‌تواند کمک به درمان میگرن کند.

 

مارچوبه

مارچوبه در دوران باستان به عنوان دارو استفاده می‌شده است، گیاهی ادرار آور است، به وسیله مصریان باستان، یونانیان و رومانی‌ها کشت می‌شده است.  بهترین منبع برای فیبر، ویتامین B، فولیک اسید، ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، منگنز، سلنیم و گلوتاتیون که کاهش دهنده خطر ابتلا به سرطان است، می‌باشد. هنوز برای درمان عفونت‌های ادراری، همچنین کلیه و سنگ مثانه و ورم پاشنه که مربوط به بیماری‌های قلبی است استفاده می‌شود. در کشور چین برای مقابله با انگل استفاده می‌شده است. بلع مارچوبه می‌تواند بیماری نقرس را بدتر کند، زیرا حاوی مقدار زیادی از پورین‌ها است.

 بیشتر بخوانید:

با فواید بی نظیر فلفل سیاه آشنا شوید!

 

 

 

موز (و موز سبز)

موزها شامل سه قند طبیعی ساکاروز، فروکتوز و گلوکز هستند. با این وجود خوردن یک موز راهی خوب برای بالا بردن سریع انرژی است که در ورزشکاران معمول می‌باشد. همچنین منبع خوبی برای فیبر، پروتئین، پتاسیم، فسفر، آهن، منیزیم، ویتامین A و ویتامین B6 است.

با دارا بودن میزان زیادی ویتامین B، به آرام کردن سیستم عصبی کمک می‌کند. همچنین شامل تریپتوفان است که در بدن تبدیل به سرتونین می‌شود، که به حس آرامش کمک می‌کند و با این وجود اخلاق را بهبود بخشیده و از افسردگی دور می‌کند. ویتامین B6 در موز میزان قند خون را تنظیم می‌کند که می‌تواند بر خلق و خوی خانم‌ها، مخصوصاً قبل از دوره پریود ماهانه مؤثر باشد.

همچنین می‌تواند به بهبود تهوع‌های صبحگاهی کمک کند. موز غذایی فوق‌العاده برای مغز می‌باشد، به طوری که تحقیقات نشان داده است در زمان امتحانات کمک زیادی به یادگیری دانش‌آموزان می‌کند. همچنین می‌تواند استرس را از بین ببرد، زیرا زمانی که سوخت و ساز ما افزایش پیدا می‌کند، پتاسیم بدن کاهش می‌یابد. پتاسیم به متعادل کردن ضربان قلب و افزایش اکسیژن‌رسانی به مغز کمک می‌کند، به طوری که از دیرباز در جیره غذایی فضانوردان آمریکایی برای افزایش ضربان قلب استفاده می‌شده است. میزان بالای پتاسیم و کاهش سدیم، منجر به کاهش فشار خون و کاهش ابتلا به مرگ مغزی می‌گردد.

همچنین باعث تشدید تولید هموگلوبین در خون می‌شود که درمان کم‌خونی است. قسمتی از درمان سنتی مردم جامائیکا برای درمان زخم معده بوده است. موز به طور طبیعی دارای تاثیرات آنتی‌اسید و کاهش خراش‌ها به طریق لایه‌گذاری بر روی جدار معده بوده و خوردن موز نسبت به مصرف قرص و یا شربت آنتی‌اسید برتری دارد. موزها همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها و مسهل کننده‌های خوبی هستند.

اگر سطح داخلی پوست موز را بر روی پوستی که بر اثر حشره خراش خورده و ورم دارد مالش دهید، آرام می‌شود و همین درمان را برای برداشتن زگیل‌ها می‌توانید استفاده کنید.

 

تخم بادیان رومی

تخم بادیان ضد انگل است. شامل فیتواستروژن‌ها می‌باشد و بنابراین به جلوگیری از سرطان سینه کمک می‌کند. یک گیاه دارویی است که برای ضعف اعصاب، میگرن، گیجی، روماتیسم، سرفه، آسم برونشیت، دردهای معده و کاهش هضم پیشنهاد شده است.

بیشتربخوانید:

خواص معجزه آسای آلبالو و گیلاس

 

 

 

 

جو

جو یک داروی سنتی قلب در شرق می‌باشد. به میزان زیادی حاوی آنتی‌اکسیدان، فیبر، کلسیم، پتاسیم، آهن و منیزیم و دارای آنزیم‌های کاهش‌دهنده پیری می‌باشد. برای درمان گروهی از بیماری‌ها مثل افزایش کلسترول، بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت و فشار خون استفاده می‌شود. ماء‌الشعیر هم برای درمان مشکلات دستگاه ادراری مفید بوده، همچنین آرام کننده مشکلات روده می‌باشد.

 

آووکادو

آووکادو بالاترین میزان پروتئین را در بین میوه‌ها دارد. همچنین چربی‌های مفید مخصوصاً اسید‌های چرب با یک باند دوگانه (مثل روغن زیتون) را فراهم می‌کند که به کاهش میزان کلسترول بد کمک می‌کنند.

همچنین شامل کربوهیدرات، بتا کاروتن، ویتامین E، گلوتاتیون و فیبر است. آووکادو به جلوگیری از بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سرطان‌ها کمک می‌کند.

 مغز ساقه آووکادو دارای خاصیت ضد باکتریایی (در مقابل باکتری گرم مثبت، به خصوص staphylococcus aurous) و قارچی می‌باشد. متخصصان رژیم‌درمانی از توصیه به مصرف آووکادو اجتناب می‌کنند، زیرا دارای میزان زیادی کالری است (هر میوه سیصد کالری)، اما به میزان زیادی مواد مغذی و پروتئین دارد که برای کسانی که کاهش وزن داشته و نیز برای کودکان بسیار مفید می‌باشد.

لوبیا

لوبیا‌ها مشابه سایر حبوبات، دارای میزان زیادی فیبر هستند. قدرتمندترین درمان برای کاهش کلسترول هستند. بهترین غذا برای افراد دیابتی است، زیرا کمک به تنظیم میزان قند خون می‌کند.

لوبیای تازه حاوی ماده طبیعی ال - دوپا است، که در مغز تبدیل به نروترانسمیتر دوپامین می‌شود که برای بیماری پارکینسون ارزشمند می‌باشد. ضمناً باید توجه داشته باشیم که لوبیا سبب نفخ شکم می‌گردد، بنابراین بهترین روش پخت آن است که از شب قبل از پختن لوبیا را در آب خیسانده و روز بعد با آب تازه بپزیم که باعث از بین رفتن نفخ می‌گردد.

 

چغندر

چغندرها منابع بسیار خوبی از کربوهیدرات‌ها، فیبر، ویتامین B، فولیک اسید، ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سلنیوم، روی و سیلیک اسید هستند. آن‌ها منابع فراوانی از عنصر بور می‌باشند که نقش مهمی را در ساخت هورمون‌های جنسی دارد. برای سلامتی قلب و عروق همراه با فولیک اسید تأثیر خوبی دارد. حاوی ویتامین B6 و B2 است که موجب کاهش میزان هموسیستئین و کاهش بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های عروق جانبی می‌شود.

همچنین ریشه چغندر باعث جلوگیری از بیماری‌های کبدی ناشی از مصرف الکل، فقدان پروتئین و دیابت می‌شود. چغندر کمک اختصاصی به کاهش اسید معده می‌کند که باالقوه می‌تواند موجب جلوگیری از مشکلات گوارشی شود.

همچنین ریشه چغندر موجب کاهش فشار خون می‌شود که در نتیجه به پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک می‌کند. چغندر‌ برای درمان بیماری یبوست و جلوگیری از چاقی استفاده می‌گردد.

رنگ قرمز چغندر برای افزایش رنگ مواد غذایی مثل رب گوجه‌فرنگی، سس، سالاد، مربا، ژله‌ها، بستنی شکلاتی و حبوبات صبحانه‌ای استفاده می‌گردد.

 بیشتربخوانید:

آشنایی با خواص خاکشیر

انگور سیاه

انگور سیاه حاوی مقدار زیادی ویتامین C، میزان قابل قبولی از کلسیم، منیزیم، پتاسیم، فسفر، آهن و ویتامین B6 و میزان وسیعی از مواد غذایی دیگر می‌باشد. مواد فیتوکمیکال از دیگر بیمارهای التهابی مرتبط به قلب، سرطان، آلودگی‌های میکروبی و ناهنجاری‌های عصبی به طور مثال آلزایمر جلوگیری می‌کنند. همچنین دانه روغن انگور سیاه غنی از گاما لینولنیک اسید و اسید‌های چرب لازم می‌باشد. انگور سیاه برای درمان بیماری‌های روماتیسم، نقرس و تقویت اعصاب کاربرد دارد.

 

تمشک سیاه

تمشک سیاه دوران قدیم به عنوان دارو استفاده می‌شده است. به طور مثال درمان نقرس بوده است و آمریکایی‌های بومی از آن برای مشکلات معده استفاده می‌کرده‌اند. تمشک سیاه و به دنبال آن توت‌فرنگی دارای میزان بالای فیتواستروژن است که برای جلوگیری از سرطان سینه کاربرد دارد.

دارای میزان زیادی تانن می‌باشد که به کم کردن خونریزی، اسهال، التهاب روده و هموروئید کمک می‌کند. همچنین برای گلو درد، خراشیدگی‌های دهانی و زخم‌های سطحی کاربرد دارد. حاوی آنتی‌اکسیدان مانند رنگدانه‌های آنتوسیانین (مسئول رنگ ارغوانی مشکی) و لیکوپن و به همان اندازه ویتامین C و E و الاجیک اسید است که از سرطان و بیماری‌های مزمن جلوگیری می‌کند.

 توت سیاه منبع طبیعی از سالیسیلات‌ها می‌باشد که در آسپرین‌ها وجود دارند و مسکن درد هستند. منابع خوبی از فیبرهای قابل هضم مثل پکتین هستند. همچنین باعث تقویت عروق خونی می‌شود که قدرت دید را حفاظت و تقویت کرده و خطر ابتلا به ناهنجاری‌های وابسته به سن و بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.

 

زغال‌اخته

زغال‌اخته دارای میزان زیادی از آنتی‌اکسیدان‌ها و منابع خوبی برای ویتامین‌های C, E، منگنز و فیبر و در عین حال با میزان کالری کمی بوده و دارای میزان زیادی از آسپرین است. زغال‌اخته به بی‌اثرکردن آسیب‌هایی که از رادیکال‌های آزاد به کلاژن ماتریس سلول‌ها و بافت‌ها وارد می‌شود که منجر به کاتاراکت، گلوکوم، واریکوزیز، هموروئید، زخم پپتیدی، بیماری قلبی و سرطان می‌گردد، کمک می‌کند.

تحقیقات نشان داده‌اند که زغال‌اخته به طور اختصاصی محافظت کننده بدن در مقابل استرس‌های اکسیداتیو تاثیر‌گذار بر روی چشم و مغز است و به مقابله با از بین رفتن عضلات و آلزایمر کمک می‌کند. همچنین زغال‌اخته ضد ویروس و باکتری‌های بیماری‌زا می‌باشد.

این میوه همچنین از چسبیده شدن باکتری‌هایی که منجر به عفونت در دیواره دستگاه ادراری می‌شوند، جلوگیری کرده و همچنین موجب مهار اسهال می‌شود.

 بیشتربخوانید:

همه چیز درباره فواید تخم ریحان

 

 

 

کلم بروکلی

بروکلی ضد ویروس است. شبیه سبزی‌های چلیپایی که شامل آنتی‌اکسیدان‌های کوئرستین، گلوتاتیون، بتاکاروتن، ایندول، ویتامین C و سولفاروفان می‌باشد که کمک به درمان سرطان ریه، روده بزرگ و سینه می‌کند.

 از بین رفتن استروژن از بدن را تسریع می‌کند که کمکی خاص به سرکوب کردن سرطان سینه است. به جلوگیری از زخم‌ها کمک می‌کند. یکی از بهترین منابع کروم می‌باشد که به بیماری قند خون کمک می‌کند. قابل ذکر است که پختن موجب تخریب بعضی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شود که بهتر است بروکلی یا خام مصرف شود و یا به مقدار کمی پخته شود، البته به غیر از کسانی که‌ به هایپوتیروئیدی مبتلا هستند.