سؤال 1: آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن ها به سهمهای مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقی مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟
جواب: اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد.
سؤال 2: آیا می شود «اضافه خرج» مراسم فاطمیه را در محرم خرج کرد؟
جواب: اگر نذر خاص نشده باشد که در مراسم فاطمیه مصرف شود و یا خلاف نظر اهدا کنندگان نباشد، اشکال ندارد.
سؤال 3: باقی مانده اموالی که به عنوان هزینه های مراسم عاشورای امام حسین(ع) جمع آوری می شود، در چه موردی باید خرج شود؟
جواب: می توان اموال باقی مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آن ها در امور خیریه مصرف کرد و یا آن ها را برای مصرف در مجالس عزاداری آینده نگه داشت.
سؤال 4: آیا می توان از اموال بیت المال برای مراسم عزاداری استفاده کرد؟
جواب: بطور کلی این گونه امور تابع قوانین و مقررات اداره مربوطه می باشد و تخلف از آن جایز نیست؛ و اگر بر طبق قوانین و مقررات باشد، مانع ندارد.
سؤال 5: آیا سیاه پوش کردن مسجد و پوشیدن لباس مشکی در مراسم عزاداری کراهت دارد؟
جواب: سیاهپوش کردن مساجد و پوشیدن لباس مشکی در ایام عزاداری خاندان عصمت و طهارت(ع) به منظور تعظیم شعائر الهی و اظهار حزن و اندوه موجب ترتب ثواب الهی است در هر صورت کراهت پوشیدن لباس سیاه در غیر نماز ثابت نیست.
سؤال 6: آیا مالیدن گِل به سر و صورت در ایام عزاداری اشکال دارد؟
جواب: اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود، اشکال ندارد.
سؤال 7: از ساختمان حسینیه صدای قرائت قرآن و مجالس حسینی بسیار بلند پخش می شود به طوری که صدای آن از بیرون شهر هم شنیده می شود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمی دارد؟
جواب: اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمان های مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکد می باشد، ولی واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند هرچند با کم کردن صدای بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد.
سؤال 8: در حسینیه ها و مساجد بیش تر مناطق به خصوص روستاها مراسم شبیه خوانی به اعتبار این که از سنت های قدیمی است برگزار می شود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟
جواب: اگر مراسم شبیه خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعث وهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عین حال بهتر است که به جای آن ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی برپا شود.
سؤال 9: در بعضی از هیأت های مذهبی مصیبت هایی خوانده می شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می شود، پاسخ می دهند که اهل بیت(ع) این گونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته های علما نمی باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
جواب: نقل مطالب به صورت مزبور بدون این که مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آن که نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.
سؤال 10: آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به این که مردان نامحرم صدای او را می شوند جایز است؟
جواب: اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود.
سؤال 11: شنیدن صدای گریه و شیون نامحرم که در عزای اهل بیت(ع) است (باتوجه به کنار هم بودن قسمت زنانه و مردانه هیئت) برایمردان چه حکمی دارد؟
جواب: در صورتی که مفسده ای نداشته باشد، فی نفسه اشکال ندارد.
سؤال 12: برهنه شدن در سینه زنی به شرط اینکه نامحرم نباشد اشکال دارد؟
جواب: شایسته است عزاداری به شیوه مرسوم و سنتی - که با لباس انجام می گرفته - برگزار گردد.
سؤال 13: آیا لطمه زدن به بدن در عزاداری ها جایز است؟
جواب: لطمه زدن در عزاداری اگر ضرر قابل توجهی بر بدن داشته باشد و یا موجب وهن مذهب یا مؤمنین یا مراسم عزاداری معصومین(ع) باشد، جایز نیست و در هر حال بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزاداری معصومین(ع) بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) را بنمایند.
سؤال 14: هروله کردن و گفتن ذکر ائمه بصورت تند و پشت سر هم (شور) جایز است؟
جواب: اگر موجب وهن مذهب یا مراسم عزاداری معصومین(ع) نباشد فی نفسه اشکال ندارد.
سؤال 15: آیا استفاده از برخی از الفاظ مانند من سگ حسینم در عزاداری اشکال دارد؟
جواب: گفتن این الفاظ شایسته نیست و در هر حال بهتر است مؤمنین مراعات شؤون عزاداری معصومین(ع) بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(ع) را بنمایند.
سؤال 16: استفاده از آلات موسیقی مانند اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن ها در مراسم عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده برگزار شود.
سؤال 17: اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا این که عدم شرکت او باعث دوری از اهل بیت(ع) می شود؟
جواب: بدیهی است که نمازِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت(ع) است و ترک نماز و فوت شدن آن به بهانه شرکت در عزاداری اهل بیت(ع) جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به گونه ای که مزاحم نماز نباشد ممکن و از مستحبّات مؤکد است.
سؤال 18: نظر شریف حضرت عالی نسبت به ادامه حرکت دسته های عزاداری در شبهای محرم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و نی چیست؟
جواب: به راه انداختن دسته های عزاداری برای سیدالشهدا و اصحاب او(ع) و شرکت در امثال این مراسم امر بسیار پسندیده و مطلوبی است و از بزرگترین اعمالی است که انسان را به خداوند نزدیک می کند، ولی باید از هر عملی که باعث اذیّت دیگران می شود و یا فی نفسه از نظر شرعی حرام است، پرهیز کرد.
سؤال 19: آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته های سینه زنی و زنجیرزنی شرکت کنند؟
جواب: شرکت زنان در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست.
سؤال 20: اگر انسان در زیارتگاه های ائمه(ع) خود را به زمین بیندازد و همانند بعضی از مردم که صورت و سینه خود را برزمین می مالند تا از آن خون جاری شود و به همان حالت وارد حرم می شوند، عمل کند چه حکمی دارد؟
جواب: این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزاداری سنّتی و محبت ائمه(ع) محسوب نمی شوند از نظر شرعی اعتباری ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنی قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.
سؤال 21: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا(ع) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: فی نفسه اشکال ندارد ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.
سؤال 22: استفاده از طبل و سنج و شیپور در مجالس و دسته های عزاداری چه حکمی دارد؟
جواب: استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد، ولی نباید به گونه ای استفاده شود که موجب اذیت دیگران شود.
سؤال 23: زنجیرزدن به بدن همان گونه که بعضی از مسلمانان انجام می دهند، چه حکمی دارد؟
جواب: اگر به نحو متعارف و به گونه ای باشد که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه در عزاداری محسوب شود اشکال ندارد.
سؤال 24: خرید و فروش در روزهای تاسوعا و عاشورا چه حکمی دارد؟
جواب: فی نفسه حرام نیست، لکن شایسته است شخص به عزاداری اشتغال داشته باشد و خود را از ثواب بزرگ محروم نسازد.
سؤال 25: در روز عاشورا مراسمی مانند زنجیرهایی که دارای تیغ و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار می شود که علاوه بر اینکه باعث بدنام شدن مذهب شیعه اثنی عشری در انظار علما و پیروان مذاهب اسلامی و مردم جهان می شود، ضررهای جسمی و روحی هم به این اشخاص وارد می کند و همچنین موجب توهین به مذهب می گردد، نظر شریف حضرت عالی در این باره چیست؟
جواب: هر کاری که برای انسان ضرر داشته و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و مخفی نیست که بیش تر این امور باعث بدنامی و وهن مذهب اهل بیت(ع) می شود و این از بزرگترین ضررها و خسارتهاست.
سؤال 26: معیار شرعی ضرر اعم از جسمی یا روحی چیست؟
جواب: معیار، ضرری است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد.
سؤال 27: آیا قمه زدن به طور مخفی حلال است یا اینکه فتوای شریف حضرت عالی عمومیت دارد؟
جواب: قمه زنی علاوه بر اینکه از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه(ع) و زمانهای بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم(ع) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب می شود بنا بر این در هیچ حالتی جایز نیست.
