پروندههای جاسوسی چین در بریتانیا و آلمان، اولین مورد در نوع خود است؛ آن هم دو کشوری که زمانی روابط گرمی با پکن برقرار کرده بودند و حالا چشمانداز رابطه با چین وارد یک دوره پر اضطراب میشود.
اندکی پس از آنکه مقامات بریتانیایی و آلمانی اعلام کردند که 6شهروند آنها به جاسوسی برای چین متهم شدهاند، مقامات هلندی و لهستانی روز چهارشنبه به دفاتر یک تامینکننده تجهیزات امنیتی چینی بهعنوان بخشی از سرکوب اتحادیه اروپا درباره تجارت ناعادلانه یورش بردند. این اولین باری بود که بازوی اجرایی بلوک، کمیسیون اروپا، از قانون جدید ضد یارانههای خارجی برای دستور حمله به یک شرکت چینی استفاده کرد. در اوایل آوریل، سوئد یک روزنامهنگار چینی را که به مدت دو دهه در این کشور ساکن بود، اخراج کرد و گفت که این خبرنگار تهدیدی برای امنیت ملی است. ایوانا کاراسکووا، محقق چک در انجمن امور بینالملل یک گروه تحقیقاتی مستقل در پراگ که تا ماه گذشته بهعنوان مشاور در پراگ فعالیت میکرد، گفت: «پس از سالها اختلافات پیاپی بر سر تجارت و در پی تفاهم حاصلشده، اروپا شکیبایی خود را درباره چین از دست داده است.»
او افزود که چین هنوز در اتحادیه اروپا دوستان ثابتی دارد؛ بهویژه مجارستان که در حال بازیِ شطرنج چند بعدی بین دو اقتصاد بزرگ، چین و آمریکا است. ایوانا کاراسکووا تصریح کرد: «اما برخی کشورهای اروپایی از موضع «انکار کامل» در برخی زمینهها درباره خطر ناشی از عملیات جاسوسی و نفوذ چین حرکت کردهاند؛ اما برخی دیگر نگاهی کمتر سادهلوحانه دارند و میخواهند از منافع اروپا در برابر چین دفاع کنند.» اتهامات این هفته مبنی بر استفاده چین از جاسوسان برای نفوذ به داخل و نفوذ در روند دموکراتیک در آلمان و بریتانیا باعث نگرانی خاصی شد؛ زیرا اعتقاد بر این است که چین ممکن است از یک تخصص عمدتا روسی استفاده کرده باشد و حضوری فراتر از مداخله مخفیانه سیاسی داشته باشد. اما به گفته کارشناسان چینی، این اتهامات و سلسله اتهامات در این هفته آنقدر که باید نشانی از افزایش جاسوسی چینیها از اروپا نیست، بلکه این نشان میدهد که کشورهای اروپایی واکنش خود را تشدید کردهاند. مارتین ثورلی، کارشناس بریتانیایی چین و نویسنده کتاب «همه آن چیزی که میدرخشد»، کتابی که به زودی منتشر خواهد شد، گفت: «کشورها مجبور شدهاند واقعنگرتر شوند.»
آنچه لندن یک دهه پیش بهعنوان «عصر طلایی» دوستی چین و بریتانیا در دوران نخستوزیری دیوید کامرون در بوق و کرنا میکرد، باعث شد چین به راحتی راه نفوذ خود را بازبینی کند. آن دوران که بهعنوان «عصر طلایی» شناخته میشد، حالا بهعنوان «خطای طلایی» مورد استهزا قرار گرفته است. کامرون که اکنون وزیر خارجه بریتانیا است، در ماههای اخیر به یکی از منتقدان سرسخت چین تبدیل شده است. او در جریان دیداری که در دسامبر از واشنگتن داشت، گفت: «بسیاری از حقایق تغییر کرد و گفت که چین به چالش تعیینکننده در عصر ما تبدیل شده است.» تغییر دیدگاه او منعکسکننده تغییر گستردهتری در بسیاری از اروپا در نگرش به یک ابرقدرت در حال ظهور است. این در حالی است که پکن برای مدت طولانی روی کشورهای اروپایی، بهویژه آلمان، حساب باز کرده بود تا بتواند «هیجانات ضد چینی ناشی از اقدامات واشنگتن» را کاهش دهد.
سرویس امنیتی آلمان از سال2022 بهطور علنی درباره خطر اعتماد به چین هشدار داده است؛ زمانی که اندکی پس از حمله روسیه به اوکراین، رئیس سازمان اطلاعات داخلی آن، توماس هالدن وانگ، به پارلمان گفت: «روسیه توفان است. چین تغییر اقلیم است.» این آژانس که با نام اختصاری آلمانی خود «BfV» شناخته میشود، تابستان گذشته در یک هشدار عمومی غیرمعمول گفت: «در سالهای اخیر، رهبری دولتی و حزبی چین بهطور قابل توجهی تلاشهای خود را برای بهدست آوردن اطلاعات سیاسی با کیفیت بالا و تاثیرگذاری بر فرآیندهای تصمیم گیری در خارج از کشور افزایش داده است.» با این حال، رهبری سیاسی آلمان تا این هفته بسیار مبهم عمل کرده است. صدراعظم اولاف شولتز اخیرا برای گفتوگو درباره تجارت و دسترسی به بازار چین، به این کشور سفر کرده بود. اما وزیر کشور آلمان این هفته یک ارزیابی صریح از فعالیتهای چین ارائه کرد. نانسی فایزر، وزیر این کشور گفت: «ما از خطر قابل توجهی که جاسوسی چین برای تجارت، صنعت و علم ایجاد میکند، آگاه هستیم.
ما بهشدت به این خطرات و تهدیدها نگاه میکنیم و هشدارهای واضحی صادر کرده و آگاهی را افزایش دادهایم تا اقدامات حفاظتی در همه جا افزایش یابد.» وزارت خارجه چین با رد این اتهامات بهعنوان «تهمت علیه چین»، این گفتهها را بیاساس خواند و از آلمان خواست که «به تبلیغات مخرب پایان دهد» و «نمایشهای سیاسی ضد چین را متوقف کند.» ماریکه اولبرگ، کارشناس چین و کارشناس ارشد صندوق مارشال آلمان در برلین گفت که «برای مدت طولانی چین از هشدارهای عمومی بزرگ در امان بود.» او افزود: «اکنون مقامات آلمانی مایلند تا همه چیز را مطرح کنند یا دیگر حوصله این را ندارند که همه چیز را نادیده بگیرند.»
سه نفر از چهار نفری که این هفته در آلمان دستگیر شدند -یک زن و شوهر و یک مرد دیگر- به نظر میرسد در جاسوسی اقتصادی حضور داشتند. آنها با تاسیس شرکتی به نام «اژدهای نوآور» قصد داشتند تا دست به انتقال اطلاعات حساس درباره سیستمهای نیروی محرکه دریایی آلمان بزنند. این اطلاعات برای یک ابرقدرت ارزش زیادی دارد. آنها همچنین از این شرکت برای خرید یک لیزر پرقدرت با کاربرد دوگانه استفاده کردند که بدون اجازه آن را به چین صادر کردند.نفر چهارم که دادستانها یک مورد بسیار حساس نامیدند، مربوط به مردی دو رگه به نام جیانگو است که به کار برای وزارت امنیت دولتی چین متهم شده است. او بهعنوان دستیار ماکسیمیلیان کرا، عضو پارلمان اروپا کار میکرد که عضو حزب آلترناتیو برای آلمان است؛ حزبی که دوست خوب چین و روسیه بهحساب میآید.اینکه کرا از موضوع خبر داشته است یا نه برای دادستانها محروز نشده است؛ اما حزب الترناتیو برای آلمان تصمیم گرفته است همچنان از او حمایت کند؛ خواسته است کارزارهای انتخاباتی خود را برای انتخاب مجدد متوقف کند.