پاداشهای قیامت هم جنبه مادی دارد و هم جنبه معنوی، چرا که معاد نیز هم روحانی و هم جسمانی است.
آنچه در قرآن مجید و روایات اسلامی درباره باغهای بهشتی که نهرها از زیر درختانش جاری هستند «جنات تجری من تحتها الانهار» (1) باغهایی که میوه های آن و سایه هایش جاودانی است «اکلها دائم و ظلها» (2) و برای افراد با ایمان همسران خوب بهشتی وجود دارد «و ازواج مطهرة » (3) و مانند آن آمده است، و همچنین آنچه درباره آتش سوزان دوزخ و مجازاتهای دردناک آن دیده می شود، همه ناظر به جنبه های مادی پاداش و کیفر آن جهان است.
ولی از آن مهمتر، پاداشهای معنوی، انوار معرفت الهی و قرب روحانی پروردگار و جلوه های جمال و جلال اوست، همان لذاتی است که با هیچ زبان و بیانی، قابل توصیف نیست.
در بعضی آیات قرآن بعد از بیان بخشی از نعمتهای مادی بهشت (باغهای پر طراوت و مسکنهای پاکیزه) می افزاید: «و رضوان من الله اکبر، و رضا و خشنودی خدا از همه اینها برتر است!» و بعد می افزاید: «ذلک هو الفوز العظیم، پیروزی بزرگ همین است!» (4) آری لذتی بالاتر از این نیست که انسان درک کند از سوی معبود و محبوب بزرگش پذیرفته شده و مشمول رضا و خشنودی و پذیرش او قرار گرفته است!
در حدیثی از امام علی بن الحسین (ع) می خوانیم: «یقول (الله) تبارک و تعالی رضای عنکم و محبتی لکم خیر و اعظم مما انتم فیه...، خداوند متعال به آنها می گوید: خشنودی من از شما و محبتم نسبت به شما بهتر و برتر است از نعمتهایی که شما در آن هستید!...آنها همگی این سخن را می شنوند و تصدیق می کنند!» (5)
راستی چه لذتی از این بالاتر که انسان مخاطب به این خطاب شود: «یا ایتها النفس المطمئنة×ارجعی الی ربک راضیة مرضیة×فادخلی فی عبادی×و ادخلی جنتی، تو ای روح آرام یافته!به سوی پروردگارت باز گرد، در حالی که هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود، و در سلک بندگانم در آی و در بهشتم وارد شو!» (6)
پی نوشتها:
1- سوره توبه، آیه 89.
2- سوره رعد، آیه 35.
3- سوره آل عمران، آیه 15.
4- سوره توبه، آیه 72.
5- تفسیر عیاشی، ذیل آیه 72 سوره توبه، مطابق نقل المیزان، جلد 9.
6- سوره فجر، آیات 27 تا 30.
