کمردرد یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دردناکی است که خطرناک نبوده و زندگی فرد را تهدید نمی‌کند. برای مثال، از هر پنج آمریکایی، چهار نفر در مقطعی از زندگی خود درگیر کمر درد می‌شوند. آمارها در ایران هم تفاوت چندانی با آمریکا ندارند.
طبق برآوردها، 90 درصد از ایرانی‌ها در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می‌کنند. بنابراین، شناخت عوامل خطر و در صورت امکان، تغییر آن‌ها و همچنین شناسایی علت و درمان کمر درد، ضروری به‌نظر می‌رسد.
به گزارش لافارر، در این مقاله قصد داریم به برخی از مهم‌ترین و متداول‌ترین سؤالات درباره کمر درد پاسخ دهیم. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
علت بروز کمر درد چیست؟
کمردردها معمولاً به دلایلی ایجاد می‌شوند که از نظر پزشکی، تشخیص آن‌ها از طریق انجام آزمایش یا تصویربرداری ممکن نیست. طبق نظر متخصصان دانشکده پزشکی هاروارد، مشکلاتی که معمولاً با کمر درد مرتبط هستند، عبارت‌اند از:
الف) کشیدگی ماهیچه یا رباط
بلندکردن مکرر اجسام سنگین یا انجام‌دادن یک حرکت نامناسب به‌صورت ناگهانی می‌تواند باعث کشیدگی عضلات کمر و رباط‌های ستون فقرات شود. اگر در شرایط بدنی نامناسبی هستید، فشار مداوم روی کمر می‌تواند باعث اسپاسم عضلانی دردناک شود.
ب) بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر
دیسک‌ها مانند بالشتک‌هایی بین مهره‌ها در ستون فقرات عمل می‌کنند. ماده نرم داخل دیسک، ممکن است متورم شده و بیرون بزند یا حتی با پارگی به بیرون نشت کرده و بر عصب فشار وارد کند. با این حال، بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک ممکن است با کمردرد همراه نباشد. بیماری دیسک، اغلب زمانی مشخص می‌شود که به دلایل دیگری از ستون فقرات عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام شود. همچنین ممکن است اتفاقی متوجه این بیماری بشوید.
ج) آرتریت (التهاب مفاصل)
استئوآرتریت یا همان آرتروز می‌تواند کمر را تحت تأثیر قرار دهد. در این بیماری مفصلی، غضروف بین مفاصل به‌تدریج از بین می‌رود و طی آن استخوان‌های مفصل دچار ساییدگی شده و تغییر شکل می‌دهند. در برخی موارد، آرتریت در ستون فقرات می‌تواند به باریک‌شدن فضای اطراف نخاع منجر شود که به آن تنگی کانال نخاعی نیز می‌گویند.
د) پوکی استخوان
اگر استخوان‌های شما متخلخل و شکننده باشند، مهره‌های ستون فقرات‌تان ممکن است به شکستگی‌های دردناکی دچار شوند.
برای تسکین کمر درد چه باید کرد؟
مانند بسیاری از بیماری‌های دردناک دیگر، پیشگیری از کمردرد تا حد امکان بسیار عاقلانه‌تر و آسان‌تر از تلاش برای درمان آن است. اما اگر در حال حاضر به کمر درد دچار هستید، درمان خانگی کمر درد برای انواع خفیف و غیر مزمن می‌تواند موثر باشد. اما به طور کلی روش‌های مختلفی برای درمان انواع کمر درد وجود دارد؛ مانند:
1) دارو
بسته به نوع کمر دردی که دارید، پزشک ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کند:
- مسکن‌های بدون نسخه: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم، می‌توانند به تسکین کمردرد کمک کنند. این داروها را فقط طبق دستور پزشک مصرف کنید، چون استفاده بیش از حد از آن‌ها می‌تواند عوارض جانبی جدی در پی داشته باشد. اگر مسکن‌های بدون نسخه درد شما را تسکین ندهند، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی قوی‌تری تجویز کند.
- شل‌کننده‌های عضلانی: اگر کمر درد خفیف تا متوسط با مسکن‌های بدون نسخه بهبود نیافت، ممکن است پزشک یک شل‌کننده عضلانی نیز تجویز کند. شل‌کننده‌های عضلانی ممکن است گیجی و خواب‌آلودگی به همراه داشته باشند.
- مسکن‌های درد موضعی: این محصولات که معمولاً به شکل کرم، مرهم، پماد یا چسب ارائه می‌شوند، ترکیبات تسکین‌دهنده درد را از راه پوست وارد بدن می‌کنند.
- داروهای مخدر: داروهای حاوی اوپیوئیدها، مانند اکسی‌کدون یا هیدروکدون ممکن است برای مدت کوتاه و تحت نظارت دقیق پزشک تجویز شوند. البته این داروها در درمان دردهای مزمن، مؤثر عمل نمی‌کنند. بنابراین نسخه شما معمولاً حاوی قرص‌هایی است که برای مصرف کمتر از یک هفته تجویز شده‌اند.
- داروهای ضد افسردگی: ثابت شده است برخی از داروهای ضد افسردگی –به‌ویژه دولوکستین و داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای، مانند آمی‌تریپتیلین- علاوه بر تأثیری که بر افسردگی دارند، کمر درد مزمن را نیز تسکین می‌دهند.
2) ورزش‌کردن
یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را برای افزایش انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات پشت و شکم و همچنین بهبود وضعیت کلی بدن به شما آموزش دهد. انجام‌دادن منظم ورزش های مناسب کمردرد می‌تواند به جلوگیری از بازگشت کمردرد کمک کند.
فیزیوتراپیست‌ها درباره نحوه اصلاح حرکات طی یک دوره کمر درد، آموزش‌های لازم را به شما می‌دهند. به‌کار بستن این آموزش‌ها از تشدید درد جلوگیری می‌کند و در عین حال به شما اجازه می‌دهد فعالیت‌هایتان را ادامه بدهید.
ما نیز در مقاله دیگری با عنوان درمان‌های خانگی کمردرد، تعدادی از تمرین‌ها و حرکات ساده و مفیدی که برای درمان کمر درد می‌توانید در خانه انجام دهید را توضیح داده‌ایم.
3) تغییر سبک زندگی
این رویکرد در ابتدا ممکن است کمی فانتزی به نظر برسد یا دستیابی به آن سخت باشد، اما اگر کمی عمیق‌تر به آن فکر کنید، خواهید دید که امری ضروری و در عین حال آسان است. در بخش‌های بعدی، بیشتر درباره این موضوع صحبت خواهیم کرد.
4) تزریق کورتیزون
اگر سایر روش‌ها دردتان را تسکین ندهند یا درد به ساق پایتان سرایت کند، پزشک ممکن است یک داروی ضد التهابی قوی به نام کورتیزون را به همراه یک داروی بی‌حس‌کننده، به فضای اطراف نخاع (فضای اپیدورال) تزریق کند. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب اطراف ریشه‌های عصبی کمک می‌کند، اما در این روش، درد معمولاً فقط برای یک یا دو ماه تسکین خواهد یافت.
5) نوروتومی با امواج رادیویی
در این روش، یک سوزن ظریف وارد پوست شما می‌شود تا نوک آن، نزدیک ناحیه‌ای قرار بگیرد که منشأ درد است. سپس امواج رادیویی به‌وسیله سوزن عبور داده می‌شوند تا به عصب‌های مجاور آسیب وارد کنند و از این طریق در رساندن پیام‌های درد به مغز اختلال ایجاد نماید. در این روش هیچ درمانی صورت نمی‌گیرد، بلکه جلوی احساس درد گرفته می‌شود تا فرد بتواند تا حد امکان به زندگی طبیعی برگردد.
6) محرک‌های عصبی کاشته‌شده (ایمپلنت)
در این روش، دستگاه‌هایی زیر پوست کاشته می‌شوند که می‌توانند تکانه‌های الکتریکی را به اعصاب خاصی برسانند تا سیگنال‌های درد را مسدود کنند. این روش نیز درمانی نیست و فقط تسکین دهنده درد است.
7) جراحی
جراحی نیز مؤثر است، اما فقط برای تعداد کمی از افراد. اگر کمردرد بی‌امان همراه با درد شدید در ساق پا دارید یا اگر دردتان با ضعف عضلانی پیش‌رونده که از فشرده‌شدن عصب ناشی می‌شود- همراه است، جراحی می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
این روش درمانی معمولاً برای دردهای مربوط به مشکلات ساختاری، مانند تنگی کانال نخاعی یا فتق دیسک که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند توصیه می‌شوند. درد سیاتیک نیز می‌تواند در برخی موارد از این طریق تسکین یابد.
آیا کمر درد یک بیماری جدی است؟
اکثر کمردردها خطرناک نیستند اما شناخت موقعیت‌های «هشدار» که به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارند، بسیار مهم است. این موارد عبارت‌اند از:
- کمردردی که هم‌زمان با تب بروز می‌کند
- ضعف پا که به‌طور ناگهانی ظاهر شده یا به‌تدریج بدتر می‌شود
- بی‌حسی در کشاله ران
- از دست‌دادن کنترل روده یا مثانه
- دردی که به جای بهترشدن بدتر می‌شود
- ناتوانی در یافتن یک وضعیت راحت برای نشستن یا خوابیدن در مواقعی که احساس کمر درد می‌کنید
سایر اقدامات خودمراقبتی که می‌توانید برای بهبود وضعیت کمر خود انجام دهید، شامل انواع تمرینات ورزشی و درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی، ماساژ، انتخاب تشک مناسب و همچنین مراقبت‌های کایروپراکتیک است. کایروپراکتیک، نوعی طب مکمل است که بر پیشگیری، تشخیص و درمان مشکلات سیستم عضلانی – اسکلتی بدن (به‌ویژه ستون فقرات) بدون دارو و با انجام‌دادن برخی حرکات خاص تمرکز دارد.
کدام عوامل بروز کمر درد را می‌توان تغییر داد؟
اگرچه نمی‌توانید ژن‌ها، جنسیت یا سن خود را که از عوامل شایع در بروز کمر درد هستند تغییر دهید، اما می‌توانید سبک زندگی‌تان را به‌گونه‌ای تغییر دهید که کمردردتان کاهش یابد و یا سبب شود به روشی بهتر با آن مقابله کنید.
سبک کار و فعالیت‌تان را تغییر دهید
برخی مشاغل و فعالیت‌ها، فشار بیش‌تری بر کمر وارد می‌کنند. برای مثال، کارهایی که با سفرهای طولانی‌مدت با وسایل نقلیه موتوری همراهند، به‌صورت آشکاری کمر را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهند؛ زیرا نیازمند نشستن‌های طولانی‌مدت و قرارگرفتن در معرض لرزش‌های مداوم هستند.
نشستن طولانی‌مدت پشت میز برای کارهای اداری -از تایپ‌کردن تا برنامه‌نویسی کامپیوتری- نیز در نهایت می‌تواند بدون توجه به سن افراد، به کمر آن‌ها آسیب وارد کند. بسیاری از فعالیت‌های دیگر که با شغل افراد مرتبط هستند، احتمال بروز مشکلات و دردهای کمر در آینده را افزایش می‌دهند؛ فعالیت‌هایی نظیر: بلندکردن، کشیدن، هل‌دادن، خم‌شدن، حرکات تکراری و فعالیت بدنی سنگین.
سیگارکشیدن را کنار بگذارید
افراد سیگاری، بیشتر در معرض ابتلا به کمردرد هستند. دلیل احتمالی این امر این است که سیگار به رگ‌هایی که مواد مغذی را به ستون فقرات می‌رسانند، آسیب وارد می‌کند. همچنین احتمال ابتلا به کمر درد مزمن و ناتوان‌کننده در افراد سیگاری بسیار بیشتر از افراد غیر سیگاری است.
یک مطالعه سراسری در ایالات متحده نشان داد 23.5 درصد شرکت‌کنندگانی که هرگز سیگار نکشیده‌اند، به کمردرد دچار شده‌اند. این در حالی است که این عدد برای افراد سیگاری شرکت‌کننده در مطالعه 36.9 درصد بوده است. این آمار یک تفاوت قابل توجه و مهم را نشان می‌دهد.
به وزن‌تان توجه کنید
در ابتدا، به‌نظر می‌رسد وزن بدن به‌تنهایی ارتباط چندانی با احتمال ابتلا به کمر درد ندارد. با این حال، اگر از قبل به مشکلات کمر مبتلا باشید، اضافه‌وزن می‌تواند باعث شود به کمردرد نیز دچار شوید. البته دلایل مشخصی برای این اتفاق وجود ندارد، اما مشخص است که اضافه‌وزن باعث می‌شود فشار بیش‌تری بر ستون فقرات وارد شود. از طرفی، بالارفتن وزن، اغلب با کاهش فعالیت بدنی همراه است. این خود می‌تواند دلیل کمردردی باشد که در پی اضافه‌وزن می‌آید.
حالت بدن هم مهم است
با اینکه همیشه والدین به فرزندان خود توصیه می‌کنند «صاف» بنشینند، اکنون کارشناسان اتفاق نظر دارند که در بیشتر موارد، نه صاف‌نشستن به‌تنهایی از کمر درد جلوگیری می‌کند و نه قوزکردن به خودی خود منجر به کمردرد می‌شود. در واقع، حالت بدن به‌تنهایی درباره این موضوع تعیین‌کننده نیست.
به‌نظر نمی‌رسد قوزکردن به تنهایی باعث اختلال در سلامت بنیادین ستون فقرات بشود، اما قبل از اینکه روی صندلی لم بدهید، توجه داشته باشید که چنین وضعیت نامناسبی می‌تواند هم درد کنونی را تشدید کند هم باعث بدشکلی در ستون مهره‌ها شود. بهبود مکانیک بدن (روش انجام‌دادن حرکات مختلف بدن)، می‌تواند به تسکین علائم و جلوگیری از تشدید درد و عود آن کمک کند. شرایط نامناسب جسمی، دلیل مهمی برای ابتلای مکرر به نوعی کمر درد است که در اصطلاح به آن «رگ به رگ‌شدن و کشیدگی» می‌گویند.
عوامل روانی در بروز کمردرد تأثیرگذارند
استرس، اضطراب و احساسات منفی، همگی عواملی هستند که می‌توانند در بروز کمردرد نقش داشته باشند. در چنین مواردی، کنترل استرس می‌تواند بسیار موثر باشند. هرچند دلایلی قطعی برای این ارتباط موجود نیست، اما برخی نظریه‌ها می‌توانند اطمینان ما را درباره این موضوع افزایش دهند.
بخشی از پاسخ ممکن است در این واقعیت نهفته باشد که برخی از ویژگی‌های بیوشیمیایی درد مزمن و افسردگی، یکسان است. برای مثال، عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین و نوراپی نفرین در بروز اختلالات خلقی مانند افسردگی و همچنین ایجاد حس درد نقش دارد. این می‌تواند توضیحی برای این باشد که چرا افرادی که از افسردگی رنج می‌برند نسبت به سایر افراد، درد شدیدتر و طولانی‌تری را تجربه می‌کنند.
اضطراب و افسردگی همچنین می‌توانند شما را نسبت به درد حساس کنند و باعث شوند احساس ناخوشایندتری داشته باشید. خواب آشفته نیز که اغلب با افسردگی و اضطراب همراه است به این شکل عمل می‌کند. خوشبختانه، اغلب می‌توان با استفاده از رفتاردرمانی شناختی، تأثیرات روانی کمر درد را برطرف کرد؛ جایی که مشاور به شما کمک خواهد کرد تا افکار، رفتارها و احساسات منفی‌تان را بشناسید و به روشی مثبت‌تر به وقایع پیرامون‌تان پاسخ دهید.
چگونه تشخیص دهیم کمردرد ما از مشکلی در کلیه ناشی می‌شود یا خیر؟
مردم معمولاً فکر می‌کنند کمردردشان از مشکلی در کلیه‌ها ناشی می‌شود. اما به احتمال زیاد، ناراحتی شما به دلیل اسپاسم، کشیدگی عضلانی یا مشکلی در ستون فقرات است. کلیه‌ها، برخلاف آن‌چه اکثر مردم تصور می‌کنند، بالاتر از کمر قرار گرفته‌اند (به تصویر نگاه کنید). بنابراین کمردرد، به‌ندرت ناشی از مشکلات کلیوی است. هنگامی که درد به یک مشکل کلیوی مربوط باشد، نه‌تنها محل درد در قسمت بالاتری از کمر خواهد بود، بلکه علائم متفاوتی نیز خواهد داشت.
برای مثال، وقتی سنگ کلیه در حالب یا میزنای (لوله‌ای که از کلیه به مثانه می‌رود) گیر می‌کند، به جای درد مداوم و معمول در ناحیه تحتانی کمر، امواجی از دردهای شدید ایجاد می‌شود. فرد مبتلا به عفونت کلیه (pyelonephritis) نیز تقریباً همیشه تب و درد پهلو را هم‌زمان باهم تجربه می‌کند.
اگر همان‌طور که در تصویر نشان داده شده است، درد شما در ناحیه کلیه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است روی پهلوی شما ضربه بزند تا ببیند که آیا آن قسمت از بدن‌تان به لمس حساس است یا خیر. پس از آن معمولاً آزمایش ادرار برای بررسی وجود گلبول‌های قرمز و سفید و آزمایش خون برای اطمینان از عملکرد طبیعی کلیه‌ها تجویز می‌شود. بر اساس این نتایج، پزشک ممکن است سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن را نیز توصیه کند.
منبع:
https://www.health.harvard.edu/topics/back-pain
https://www.health.harvard.edu/pain/is-my-kidney-causing-my-back-pain
https://utswmed.org/medblog/5-signs-your-back-pain-might-be-emergency
https://www.health.harvard.edu/back-pain/back-pain-risk-factors-you-can-change
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/back-pain/diagnosis-treatment/drc-20369911
