پنی سیلین یکی از آنتی بیوتیک های پرکاربرد در حوزه پزشکی می باشد که توانسته میلیون ها نفر را از خطر بیماری های عفونی نجات دهد. این مطلب با علت و علائم حساسیت به پنی سیلین آشنا می شوید.
علت و علائم حساسیت به پنی سیلین چیست؟
یکی از پرکاربرد ترین آنتی بیوتیک ها در حوزه پزشکی، پنی سیلین است که سال های زیادی است جان انسان ها را از خطر بیماری های عفونی نجات می دهد. با این وجود این دارو نیز ممکن است مشابه هر داروی دیگری با عوارض جانبی و حساسیت دارویی همراه باشد.
عوارض پنی سیلین مختلف بوده و شامل مشکلات گوارشی، آلرژی، بثورات پوستی و … است. برای اکثر افراد حساسیت به پنی سیلین یک اصطلاح آشنا بوده و ممکن است آن را تجربه کرده باشند. بنابراین تست حساسیت به پنی سیلین قبل از دریافت این واکسن الزامی است. در ادامه مطلب قصد داریم در این رابطه بیشتر صحبت کنیم تا آگاهی بیشتری درباره علت و علائم آلرژی به پنی سیلین به دست آورید.
آلرژی به پنی سیلین چیست؟
آلرژی به پنی سیلین نوعی واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به این دارو می باشد. پنی سیلین آنتی بیوتیکی است که برای درمان عفونت های باکتریایی تجویز شده و علائم و نشانه های شایع آن کهیر، خارش و بثورات پوستی می باشد.
ولی اگر حساسیت شدید بود به بروز شوک آنافیلاکسی منجر می شود. شوک آنافیلاکسی شرایط مخاطره آمیز و تهدید کننده زندگی بوده و همه اندام های بدن را درگیر می کند. مطالعات نشان می دهد آلرژی به این واکسن شیوع بالایی دارد از این رو قبل از تزریق بایستی از ایمن بودن دارو توسط تست پنی سیلین اطمینان حاصل شود.
قابل ذکر است برخی از آنتی بیوتیک های دیگر هم که ساختاری شبیه پنی سیلین دارند ممکن است سبب ایجاد آلرژی شوند.
آلرژی به پنی سیلین چه علائمی دارد؟
از جمله علائمی که در اثر آلرژی به پنی سیلین ایجاد می شود عبارت است از:
- حالت تهوع
- اسهال و استفراغ
- بثورات پوستی
- سردرد
- تغییر حس بویایی یا چشایی
- خارش پوست
- کهیر
- تب
- تورم دست و پا
- خس خس سینه
- تنگی نفس
- آبریزش بینی
- خارش و آبریزش چشم
- شوک آنافیلاکسی
پنی سیلین می تواند به واکنش های آلرژیک و مقاومت به آنتی بیوتیک ها منجر گردد و خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی که به دشواری درمان می شوند را بالا ببرد.
- آلرژی اصلی ترین عارضه پنی سیلین می باشد که باید سریعا درمان شود.
- استفاده نادرست از پنی سیلین و دیگر آنتی بیوتیک ها به طور مثال عدم تکمیل دوره درمان یا زیاده روی در استفاده از آن باعث مقاومت بدن به آنتی بیوتیک ها می شود.
- برخی افراد با مصرف آنتی بیوتیک ها به عفونت باکتریایی کلستریدیوم دیفیسیل ابتلا می یابند. این عارضه با معده درد، تب و اسهال شدید همراه بوده و سخت درمان می شود.
قابل ذکر است علائم آلرژی به پنی سیلین در مدت یک ساعت بعد از تزریق دارو مشخص می شوند. شوک آنافیلاکسی یک واکنش نادر و تهدید کننده زندگی بوده که سبب اختلال در عملکرد بدن می گردد. از جمله علائم این حالت عبارت است از:
- سرگیجه و سبکی سر
- تنگ شدن مجاری تنفسی و احساس خفگی
- استفراغ یا اسهال شدید
- حالت تهوع و گرفتگی شکم
- تشنج
- افت فشار خون
- نبض ضعیف و تپش قلب
- از دست دادن هوشیاری
واکنش های تاخیری ناشی از آلرژی به پنی سیلین کدامند؟
برخی واکنش های نادر نسبت به آلرژی پنی سیلین ممکن است روزها یا هفته ها بعد از تزریق واکنش مشخص شوند. گاهی اوقات نیز بعد از توقف دارو همچنان ادامه دارند از جمله:
- بیماری سرم که سبب تب، درد مفاصل، حالت تهوع، بثورات پوستی و تورم می شود.
- کم خونی ناشی از مصرف دارو یا کاهش گلبول های قرمز خون که با ضربان قلب نامنظم، خستگی، تنگی نفس و … همراه می شود.
- سندرم استیون جانسون که سبب بروز تاول می گردد.
- واکنش دارویی با علائم سیستمیک که سبب بروز بثورات پوستی، افزایش گلبول های سفید خون و تورم می گردد.
- پنی سیلین می تواند بر روی کلیه نیز تاثیر بگذارد. نفریت مهم ترین عارضه پنی سیلین برای کلیه است. این عارضه به التهاب کلیه اشاره دارد که با علائمی مانند تب، دفع خون در ادرار، گیجی، تورم و … همراه است.
- تورم غدد لنفاوی
ناگفته نماند برخی اوقات تزریق پنی سیلین سبب بروز علائمی در افراد می شود که ناشی از آلرژی به پنی سیلین نبوده بلکه به عوارض جانبی آن مربوط است. با توجه به نوع پنی سیلین، عوارض جانبی ممکن است شامل اسهال خفیف، حالت تهوع، سردرد و خارش بدن باشد. این علائم گاهی با نشانه های بیماری عفونی یا حساسیت اشتباه گرفته می شود.
علت آلرژی به پنی سیلین چیست؟
آلرژی به پنی سیلین هنگامی روی می دهد که سیستم ایمنی نسبت به دارو حساس شده و به اشتباه به دارو حمله می کند. مواد شیمیایی مختلفی که در این واکنش آزادسازی می شوند در بروز علائم یک واکنش آلرژیک موثر می باشند.
علاوه بر پنی سیلین، نوع دیگری از داروها به اسم سفالوسپورین ها هم پتانسیل ایجاد واکنش های آلرژیک را دارند. هر فردی ممکن است مستعد ابتلا به آلرژی به پنی سیلین باشد ولی چند مورد خطر ابتلا را افزایش می دهند از جمله:
- افرادی که سابقه ابتلا به دیگر آلرژی ها مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه را دارند.
- افرادی که سابقه واکنش آلرژیک به سایر داروها را دارند.
- افراد با سابقه خانوادگی حساسیت دارویی
- ابتلا به برخی عفونت های مربوط به آلرژی دارویی مثل اچ آی وی
- استفاده مکرر و طولانی از پنی سیلین
نکات مهم قبل و بعد از تست پوستی پنی سیلین
لازم است قبل و بعد از تست پوستی پنی سیلین احتیاط های زیر صورت گیرد:
- حدود 48 ساعت قبل از تست داخل وریدی، بیمار نباید داروی آنتی هیستامین، دوکسین، ضد افسردگی سه حلقه ای، استروئیدی و آستمیزول مصرف کرده باشد.
- به علت برخی واکنش های حساسیتی، حداقل نیم ساعت بعد از تزریق پنی سیلین در درمانگاه بمانید.
- تزریق واکسن باید در وضعیت خوابیده انجام شود.
در صورتی که تشخیص آلرژی به پنی سیلین از طریق تست پوستی مبهم باشد ممکن است تست دارویی درجه بندی شده صورت گیرد. در این روش 5 دوز از دارو به آرامی با مقادیر کم به بیمار تجویز شده و اگر واکنس حساسیتی در طی این مدت بروز نکرد به معنی سازگاری دارو و عدم آلرژی به پنی سیلین می باشد.
در پایان همچنین می توانید برای اطلاع از عوارض دیگر آنتی بیوتیک ها مانند آزیترومایسین و آموکسی سیلین روی لینک ها کلیک و از این مقالات بازدید کنید.
