بیماری تب مالت

بیماری تب مالت ، یک عفونت باکتریایی است که از گاوها ، گوسفندان یا بزهای آلوده و عفونی شده به انسان انتقال می یابد، این بیماری از انسان به انسان مسری نیست. این بیماری ، در حیوان به نام سقط جنین واگیر مرسوم است و به نام های دیگری نظیر تب مواج ، تب دیوانه ، تب مدیترانه ای نیز نامنده می شود. بروسلوز انسانی ( تب مالت) ناشی از « بروسلا ملی تنسیس» در جاهایی که گوسفند و بز آلوده زیاد است خطر جدی بهداشت عمومی در آن مناطق می باشد و بیشتر در فصول تابستان و بهار یعنی فصل زایش و شیردهی دام ها دیده می شود.
عفونت باکتریایی اعضای خون ساز بدن ، از جمله مغز استخوان ، گره های لنفاوی ، کبد و طحال را متأثر می سازد. بیماری در مردان 60-20 ساله شایع تر است. دوره نهفتگی بیماری ممکن است 60-50 روز یا حتی تا چندین ماه باشد. بیماری یک نوع حاد و یک نوع مزمن دارد.
بطور کلی بروسلوز تأثیر نامطلوبی در سلامت انسان و فراورده های دامی دارد. در بسیاری از کشورها بروسلوز جزو بیماری های قابل گزارش است. راه های کنترل بیماری عمدتا بر پایه پیشگیری از بیماری قرار دارد و مراقبت یک وسیله کلیدی برای مدیریت برنامه های پیشگیری و کنترل این بیماری محسوب می گردد این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام ، کاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی و از دست رفتن ارزش های اقتصادی دام های مبتلا و همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت ، همواره از دو بعد اقتصادی و بهداشتی مورد توجه قرار می گیرد.
بروسلا اولین بار توسط بروس در سال 1887 از طحال سربازان انگلیسی که در جزیره مالت ، فوت کرده بودند جدا شده است.این بیماری به افتخار « دیوید بروس» پزشک اسکاتلندی ، بروسلوز و به علت مشاهده اولین مورد در جزیره مالت ، بیماری تب مالت ، نامیده می شود.

علایم بیماری تب مالت

علائم این بیماری در انسان عبارتند از : تب که عصر و شب افزایش می یابد، عرق فراوان و خیس کننده بخصوص هنگام شب ، لرزه ، سردرد ، خستگی ، بی اشتهایی ، بی حالی ، ضعف عمومی ، کاهش وزن ، درد مفاصل و کمر به خصوص ستون فقرات ، دردهای شکمی ، بزرگ شدن گروه های لنفاوی ، بزرگ شدن کبد و طحال ، رنگ پریدگی، افسردگی ، درد عمومی بدن ، یبوست ، ناتوانی جنسی، درگیری قرنیه چشم و ضایعات پوستی ، درد سیاتیک ، سندرم مننژه ، و ندرتا بروز آبسه در تخمدان ها ،کلیه ها و مغز.
بروسلوز گوسفند و بز خطرناک ترین عامل بیماری تب مالت در انسان است ، زیرا قدرت بیماری زایی آن نسبت به سایر انواع دیگر بیشتر است. عامل بیماری تب مالت می تواند در حرارت 60 درجه سانتی گراد برای 10 دقیقه ، در معرض آفتاب در چند ساعته ، در پنیر تازه تا 3 هفته در گرد و غبار به مدت 6 هفته در مدفوع حیوانات 100 روز ، در شیر خام به مدت 10 روز ، در پنیر تازه تا سه ماه و در بستنی و خامه نیز تا مدتی زنده بمانند و در گوشت نمک زده نیز ممکن است تا مدتی مقاومت کند. ولی از طرفی به وسیله دود دادن منجمد کردن و نمک زدن گوشت آلوده ، تعداد آنها در عرض چند روز شدیدا کاهش می یابد.

وضعیت بیماری در جهان و ایران

بیماری تب مالت اگرچه در سراسر جهان وجود دارد ولی این بیماری بیشتر در کشورهایی دیده می شود که فاقد برنامه ای موثر برای کنترل این بیماری در حیوانات هستند.
بیماری در تمام نقاط دنیا وجود داشته و تا بحال 17 کشور ( جزایر دریای مانش ، نروژ ، سوئد ، فنلاند ، دانمارک ، سوئیس ، چکسلواکی، رومانی ، انگلستان ،و لزواسکاتلند، هلند ، ژاپن ، اتریش ، لوگزامبورگ ، قبرس ، بلغارستان ، ایسلند و مجمع الجزایر و یرجینیا) بیماری را ریشه کن کرده اند.
بیماری در ایران از سالیان پیش به صورت بومی وجود داشته و برای اولین بار در سال 1311 بروسلاملی تنسیس توسط کارشناسان انستیتو پاستور ایران از کشت خون یک نفر بیمار مبتلا به تب مالت جدا شد و از آن سال به بعد پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زمینه ساختن آنتی ژن هایی مختلف و انواع واکسن های بروسلوز دامی نیز بدست آمده است.

وضعیت بیماری در ایران

این بیماری ، در تمام نقاط کشور، پراکنده است ولی وفور آن در مناطق مختلف، یکسان نمی باشد، بطوری که در برخی از مناطق جنوب کشور ، از کمترین میزان و در اصفهان و استان مرکزی ، براساس برخی از مطالعات ، از بیشترین میزان برخوردار بوده است.
در 86/4/16 معاون سلامت وزارت بهداشت با اعلام افزایش 35 درصدی بیماری تب مالت در طی سه سال گذشته ، از روند فزاینده این بیماری در کشور ابزار نگرانی کرد. آمار سال 84 حاکی از شیوع این بیماری به میزان 39 در 100 هزار نفر است.

روش انتقال بیماری در دام

حیوانات مبتلا به بروسلوز در هنگام سقط جنین ، عامل بیماری را به شدت از طریق ترشحات رحمی دفع می نمایند. همچنین باکتری عامل بیماری از طریق شیر حیوانات مبتلا دفع می شود به گونه ای که بز آلوده در تمام مدت شیرداری ، گوسفند آلوده معمولا در 2 ماهه اول و گاو مبتلا در تمام مدت شیرداری و به صورت متناوب عامل بیماری را از طریق شیر دفع می نمایند.
روش های مختلف ورود میکروب به بدن دام عبارتند از :
روش خوراکی : مصرف آب ، علوفه و خوردن جفت و ترشحات رحمی آلوده .
پوست : ورود جرم به بدن از طریق زخم های موجود در پوست می باشد.

راه های سرایت بیماری به انسان

میکروب بروسلا قادر است از راه های زیر وارد بدن انسان شود:
1- تماس مستقیم با بافت های حیوانی آلوده نظیر خون ، ادرار و ... .
2- مصرف شیر خام و فرآورده های لبنی خصوصا پنیر تازه ، خامه ، سر شیر و بستنی (بستنی مهم ترین فرآورده لبنی است که می تواند باعث بروز بیماری تب مالت شود.)

بهترین راه پیشگیری

استفاده از لبنیات و بستنی پاستوریزه است.

درمان بیماری تب مالت

درمان ، شامل یک دوره استراحت در رختخواب و مصرف دارو است و معمولا لازم نیست که بیمار از دیگران جدا شود . تمامی اعضای خانواده که ممکن است از همان محصول لبنی آلوده مصرف کرده باشند ، باید تحت معاینه و آزمایش قرار گیرند.

رژیم غذایی

تب مالت از جمله بیماری های عفونی است که ، ممکن است مدتی ( حدود چند ماه ) طول بکشد و از این رو جزو بیماری های عفونی مزمن محسوب می شود. رژیم غذایی باید طوری تنظیم گردد که ، نیاز به پروتئین ، انرژی و سایر مواد مغذی که در این حالت افزایش یافته است را ، مرتفع سازد. الگوی معمول در تغذیه ی این بیماران با رژیم غذایی مایع شروع شده و به تدریج به رژیم غذایی نرم و سپس رژیم غذایی معمول منتهی می گردد. رعایت نکات زیر در رژیم غذایی این بیماران ضروری است:
میزان پروتئین دریافتی باید بالا باشد ، تا تخریب پروتئین بدن جبران شود و همچنین وزن بدن در حد مطلوب حفظ گردد . که در این خصوص میزان نیاز به پروتئین می تواند از 100 تا 150 گرم در روز متغیر باشد.
شیر پاستوریزه ، عالی ترین نمونه از مایعات است که ، انرژی ، پروتیئن ، بعضی ویتامین ها و برخی مواد معدنی مانند پتاسیم و کلسیم را تأمین می کند.
مایعات باید به مقدار زیاد به بیمار داده شود ، چرا که مقدار زیادی از آب بدن به صورت عرق دفع می گردد.
آسان ترین راه برای پیشگیری از بیماری تب مالت ، جوشانیدن شیر به مدت 20 دقیقه و استفاده از دستکش هنگام تماس با احشام و دام ها است.
منبع: ماهنامه ی پیام زن
/خ