بیماری های استخوان و مفاصل در سالمندان

دکتر نسرین عاقلی؛ متخصص تغذیه

کم شدن توده استخوانی که پوکی استخوان یا استئوپروز نامیده می‌شود، از بیماری‌های عمده در سالمندان است.

استخوان سازی تا سن 40 سالگی به حد اکثر کمال خود می‌رسد و سپس، اتلاف تدریجی استخوان در زنان از سنین 35 تا 45 و در مردان از سنین 40 تا 45 اتفاق می‌افتد.

اتلاف استخوان پس از یائسگی تسریع می‌شود. استئوپنی یا تخلیه املاح استخوان در اکثریت زنان سفید پوست بالای 65 سال وجود دارد.

اگرچه وضعیت استخوان‌ها به عوامل ارثی و تغذیه‌ای بستگی دارد، ولی روش تغذیه از ابتدا و عادات غذایی در طول زندگی در تعیین حد اکثر جرم استخوان نقش مؤثری داشته و در استعداد شکستگی در دوران سالمندی تأثیر می‌گذارد.

با بالا رفتن سن، کاهش جذب کلسیم اتفاق می‌افتد و از طرفی کارایی ذخیره شدن کمتر شده و احتمال تداخل کلسیم با مواد دیگر و با داروها نیز بیشتر می‌شود، بنا بر این در سالمندان، شکستگی استخوان‌های بزرگ، دنده‌ها و لگن زیاد مشاهده می‌شود.

از این جهت دریافت کلسیم، فسفر، ویتامین D و پروتئین به مقدار کافی ضروری است.

لازم به یادآوری است که مصرف زیاد فیتات‌ها که در سبوس غلات و در حبوبات یافت می‌شوند، از جذب کلسیم جلوگیری می‌کند.

همچنین بیماری‌هایی مانند سوءجذب، اسهال چرب، انسداد مجاری صفراوی و بیماری‌های مخاط روده، مانع از جذب کلسیم می‌شوند.

کم‌تحرکی در سالمندان باعث تعادل منفی کلسیم می‌شود. مصرف زیاد مواد پروتئینی به مقدار زیاد، دفع ادراری کلسیم را افزایش می‌دهد و در درازمدت باعث تعادل منفی کلسیم شده و جرم استخوان کاهش پیدا می‌کند.

در زنان به خصوص در سن یائسگی با کم شدن هورمون‌های پروژسترون و استروژن که باعث ترمیم استخوان می‌شوند، به علت ایجاد تعادل منفی کلسیم، پوکی استخوان تشدید می‌شود که این اختلال بیشتر در لگن، مچ‌ها و ستون فقرات دیده می‌شود.

در موارد ضروری دریافت مکمل کلسیم همراه با ویتامین D توصیه می‌شود ولی نباید در این مورد افراط شود، چون ویتامین D از ویتامین‌های محلول در چربی بوده و در بدن باقی مانده و ایجاد مسمومیت می‌کند.

آرتریت یا پیری مفاصل، به درجات مختلف در مفاصل بدن، به ویژه در مفاصلی که وزن بدن را تحمل می‌کنند، روی می‌دهد. در حالت پیشرفته، بیماری با درد شدید و دائمی همراه است.

علت آن فرسودگی مفاصل است که در اثر تحمل وزن و یا کشش به وجود آمده است.

از عوامل مهم تشدید کننده بیماری، چاقی می‌باشد. از لحاظ تغذیه‌ای از مصرف زیاد اسیدهای چرب اشباع نام برده می‌شود.