«گریه » مظهر شدیدترین حالات احساسی انسان است، و انگیزه ها و علت های گوناگونی دارد که هر کدام از آنها بیانگر حالتی خاص است . در روایات، بعضی از انواع گریه تشویق شده و از صفات پسندیده بندگان مخلص خداوند بشمار آمده است . و بعضی از انواع گریه ناپسند شمرده شده است . از آنجایی که گریه عملی طبیعی و چه بسا غیر ارادی است، لذا نمی شود مورد امر و نهی و حسن و قبح قرار گیرد، بلکه آنچه که مورد حسن و قبح می باشد، مقدمات و انگیزه های گریه است .
انواع گریه
1 - گریه عاطفی و محبت
یکی از عواطف اصیل انسان محبت است که با گریه انس دیرینه دارد . به طور مثال محبت حقیقی به حضرت باریتعالی حسن آفرین است و برای قرب بیشتر به او اشک محبت لازم است .
2 - گریه معرفت و خشیت
انجام عبادات خالصانه و تدبر و تفکر در عظمت هستی و کبریایی حضرت دوست و همچنین اهمیت تکالیف و مسئولیتهای خطیر انسانی سبب می گردد که نوع خاصی از خوف، در درون انسان بوجود آید و این خوف، خوفی است که از روی تهذیب نفس و معرفت عمیق به حضرت دوست به دست می آید که "خشیت" نام دارد .
3 - گریه طفولیت
زندگانی انسان با گریه آغاز می شود که همان گریه، علامت تندرستی و صحت نوزاد است، و در حقیقت گریه در آن هنگام، زبان طفل است .
4 - گریه ندامت
از عوامل افسرده زدایی که منجر به گریه می گردد، حسابرسی فردی و محاسبه نفس است، که سبب می گردد که انسان در گذشته خود تفکر نماید و با حسابرسی، جبران قصورها و لغزش ها را بکند و اشک ندامت و حسرت از دیده گانش جاری شود . سرانجام این گریه توبه و رستگاری به خداوند باریتعالی است .
5 - گریه شکست و ذلت
این نوع گریه خاص افرادی است که، روحیه ای شکننده و ناتوانی در راه رسیدن به اهداف خویش دارند و جسارت و شهامتی در خود برای پیشرفت و تعالی نمی بینند .
6 - گریه شوق
گریه ای است که از روی هیجان و بعضا به جهت سرور و شادی انسان از چیزی خاص بروز می کند . به مانند مادری که پس از سالها فرزند گمشده خویش را در آغوش می گیرد و اشک شوق می ریزد .
7 - گریه پیوند با هدف
گاهی قطره ای اشک انسان، پیام آور هدفهاست، گریه برای شهیدان از این نوع گریه است . حال و هوای حماسه و استقامت با گریه بر شهید احیاء می شود . گریه بر سرور و سالار شهیدان خوی حماسه و ایثار را در انسان زنده نگه داشته و خوی حسینی چنین است که نه ظلم می کند و نه ظلم می پذیرد، فردی که باشنیدن حادثه عظیم کربلا اشکی از درون دل بیرون می فرستد، همبستگی خود را با اهداف والای سیدالشهداء، صادقانه و خالصانه بیان می کند .
گریه بر حسین (ع)
هر کس با اندک توجهی در خواهد یافت که گریه بر سیدالشهداء، گریه از نوع محبت است، محبتی که عاشقانش در دلهایشان به ثبت می رسانند . گریه بر او، گریه شوق است، چرا که اکثر حماسه های کربلا شورانگیز و شوق آفرین است و سیلاب اشکهای شوق عشاق پیوسته به جهت آن همه ایثار، جوانمردی، رشادت، شجاعت و خطابه های روشنگرانه آتشین مردان و زنان در ظاهر اسیر، از چشمان عشاق سرازیر می گردد . همچنین هدف متعالی و انسان ساز او و اصحابش سبب گریه معرفت و پیوند است، که به دیدگاه حضرت امام خمینی قدس سره گریه سیاسی است که فرمودند:
«ما ملت گریه سیاسی هستیم، ما ملتی هستیم که با همین اشکها سیل جریان می دهیم و سدهایی را که در مقابل اسلام ایستاده است خرد می کنیم .»
هیهات که گریه بر اباعبدالله الحسین (ع) ، گریه ذلت و شکست باشد، بلکه گریه همبستگی و پیوند با سرچشمه عزت و افتخار است، گریه صامت نیست، که گویاتر از هر ناطقی است، گریه سرد کننده نیست، که گرمابخش است، گریه بزدلان نیست، که گریه رشیدانه است، گریه حسرت و ندامت نیست، که گریه امیدوارانه است . و بالاخره گریه معرفت است که در سوگ حسین و یارانش از هر گونه تحریف و انحراف در قیام جاودانه حضرتش جلوگیری می کند . و شاید به همین دلیل است که در فضیلت گریه بر حسین (ع) روایات متعددی آمده است . از آن جمله، حدیثی است که حضرت امام صادق (ع) می فرماید:
«کل الجزع والبکاء مکروه سوی الجزع والبکاء علی الحسین . (ع) هر نالیدن و گریه ای مکروه است، مگر ناله و گریه بر حسین . (ع) »
عزاداری و گریه برای اباعبدالله الحسین (ع) دارای آثار و برکات گرانقدری است که به بعضی از آنها اشاره می شود .
گریه بر حسین (ع) و برگزاری مراسم عزاداری حسینی نه فقط بنیان مکتب را حفظ می کند، بلکه سبب می گردد شیعیان با حضور در این مجالس از والاترین جلوه های تربیت اسلامی بهره مند شده و در مسیر حسینی شدن رشد و پرورش یابند .
کدام اجتماعی است که در جهان چنین اثری را از خود انتشار دهد؟ کدام واقعه ای است مانند حادثه عظیم کربلا که از دوره وقوع تا دوره معاصر و بعدها بدین گونه اثر خود را در جامعه بشریت گذارده، و هر روز بیشتر از دیروز گستره آن وسیعتر و تاسی و تبعیت از آن بیشتر گردد؟ از این منظر باید گفت که در حقیقت مجالس عزاداری حافظ و احیاء کننده نهضت مقدس ابی اباعبدالله الحسین (ع) و در نتیجه حافظ اسلام و ضامن بقای آن است .
موریس دوکبری می نویسد: «اگر مورخین ما، حقیقت این روز را می دانستند و درک می کردند که عاشورا چه روزی است، این عزاداری را مجنونانه نمی پنداشتند، زیرا، پیروان حسین به واسطه عزاداری حسین می دانند که پستی و زیردستی و استعمار را نباید قبول کنند، زیرا شعار پیشرو و آقای آنان ندادن تن به زیر بار ظلم و ستم است .
اندکی تعمق و بررسی عمیق در مراسم عزاداری سیدالشهداء روشن می شود که چه نکات دقیق و حیات بخشی مطرح می شود، در مجالس عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) گفته می شود که حسین برای حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگی مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال فرزند گذشت و زیربار استعمار و ماجراجویی یزید نرفت، پس باید، ماهم شیوه او را سرمشق قرار داده از زیر دستی استعمارگران خلاصی یابیم و مرگ با عزت را بر زندگی با ذلت ترجیح دهیم . . .»
ازدیاد محبت به امام و تنفر از دشمنان آن حضرت نزول رحمت حضور معصوم در هنگام مرگ - آشنایی با حقیقت دین و نشر آن - آمرزش گناهان - بهره مندی از کوثر - ثواب بی پایان - سکونت یافتن - موجب شفا - گریان نشدن در روز قیامت .
از دیگر آثار و برکات گریه است که در روایات آمده است .
پی نوشت:
در دفتر مجله موجود می باشد .
