گفت وگو با محمد لگنهاوزن
کیهان، 21/1/82
نویسنده در ابتدا با اشاره به تاریخچه پلورالیسم دینی، سرآغاز این بحث را در اروپا می داند . در نیمه دوم قرن بیستم، فرقه های مختلف مسیحیان با عدم پذیرش از سوی مهاجرین روبه رو شدند . مسیحیان قرن ها معتقد بودند که راه نجاتی جز کلیسا وجود ندارد و این موضوع به چالشی برای متکلمان مسیحی تبدیل شد چون می دیدند که در میان غیرمسیحیان نیز افراد خوبی پیدا می شود; ازاین رو پیشنهاداتی برای کنار گذاشتن این شعار مطرح شد . گرچه بحث پلورالیسم را برای اولین بار جان هیک و ویلفرد کنت ول اسمیت مطرح کردند، ولی نخستین واکنش مربوط به کارل رانر است . میان جان هیک و دکتر نصر در مورد پلورالیسم اختلاف نظرهایی وجود دارد . جان هیک معتقد است که به جای واژه «خدا» باید از «واقعیت نهایی » استفاده کرد، زیرا برخی ادیان خدا را نمی شناسند . این واقعیت نهایی، غیرقابل توصیف است، ولی انسان نسبت به آن واکنشی دارد و بر اساس این واکنش به احساس درونی، ادیان را می سازد . در مقابل، دکتر نصر معتقد است خدا ادیان مختلف را برای انسان فرستاده است و دین صرفا ساخته ذهن انسان نیست . سپس به برخی ابعاد پلورالیسم دینی اشاره می شود مانند: شیوه رفتار با پیروان دیگر ادیان و مذاهب که پلورالیسم اخلاقی یا هنجاری است; مسئله نجات که آیا پیروان همه ادیان اهل نجاتند یا خیر; مسئله حقانیت که آیا ادیان تا چه اندازه از حقانیت بهره مند هستند؟
در ادامه بحث مسئله رستگاری و نجات مورد توجه واقع شده و نویسنده معتقد است در صورتی که کوتاهی از شخصی باشد که آخرین دین آسمانی را نمی پذیرد، بخشیده می شود و علت کوتاهی هم تنها جهل نیست، بلکه ممکن است اطلاعات وسیعی از دین آخر یا دین اسلام داشته باشد، اما با این وجود دین خود را خوب و کافی برای نجات بداند . اگر چنین کسی دلیل خداپسندی برای ایمان به دین خود داشته باشد، می تواند از اهل نجات باشد .
نویسنده در ادامه به برخورد تند کلیساها و متفکران مسیحی با نظریه جان هیک اشاره می کند و معتقد است که هنوز هم اکثریت متفکران مسیحی نظر جان هیک را نمی پذیرند و حداکثر می توان آنها را شمول گرا دانست; یعنی همان نظریه کارل رانر را می پذیرند که پیروان بقیه ادیان نیز می توانند اهل نجات شوند چون مسیحیان بی نام و نشان به شمار می آیند .
