بنیان، 25/1/81
اکثر بحث هایی که تا کنون درباره برخورد یا گفت وگوی تمدن ها صورت پذیرفته، در چارچوب گفتمان تعارض - تعامل قرار داشته است . به عبارت دیگر، بیشتر تحلیل گران، درباره این پرسش بحث کرده اند که «آیا مرز تمدن ها را ستیزه تعیین می کند یا گفت وگو؟ »
این مقاله، به نقد اصل گفتمان تعارض - تعامل و معرفی آن به عنوان دو چهره از فرایندی واحد به نام «جهانی شدن » می پردازد . بر این اساس، تعارض فرهنگ ها و تمدن ها نیز جلوه ای از تعامل در بستر گسترش یک «فرهنگ جهانی » است . در نتیجه، نظریه برخورد تمدن های هانتینگتون، خود شکلی از تعامل است; اما وی، آگاهانه یا ناآگاهانه، وجه تعاملی را نادیده گرفته و وجه تعارضی را برجسته می کند .
به نظر نگارنده، دشواره هایی در توضیح فرهنگی تجدد و تمدن در حال جهانی شدن، بروز کرده است و تنازعات و تشویش ها نیز از همین دشواره ها ناشی می شود . با وجود آن که بسیاری از ثمرات تمدن و تجدد غرب، در حال جهانی شدن است، برخی از جلوه های دیگر این تمدن، که بیشتر با رویه فرهنگی این فرایند مرتبط است، به چالش کشیده شده است و این معارضه ها و چالش ها، بخشی از دیالکتیک جهانی شدن تجدد غرب است .
نهادهای تجدد غرب، همچون سرمایه داری، فن سالاری، مردم سالاری و عقلانیت، هر روز با سرعت بیشتری جهانی می شوند; در حالی که همواره و در همه جا تعارضات گوناگونی را به صورت مقاومت فرهنگی، ملی گرایی، بنیادگرایی و جنبش احیای دینی برمی انگیزد .
تمدن جدید برای جهانی شدن، باید ابتدا «بومی » شود و بومی شدن، جوهر همه کشمکش هایی است که در پهنه جهان رخ می دهد . البته رقابت های جهانی و تحمیل شرایط قدرت مندان بر ضعیفان نیز سهم ویژه خود را دارد . به زعم نویسنده، در این مرحله از تاریخ بشری، تمدنی جهانی در حال شکل گیری است و امکان حفظ میراث های گوناگون فرهنگ بومی در این تمدن جدید، وجود دارد . سنت های فرهنگی، دینی، فلسفی و الگوهای مختلف حکومتی، هر یک به سهم خود می توانند در این تمدن جهانی سهیم باشند .
