خداوند متعال، در بسیاری از آیات قرآن کریم، صراحتاً به اهل بیت (علیهم‌السلام) و فضایل و مناقب ایشان اشاره کرده است. اما طبق فرمودة حضرات معصومین (علیهم‌السلام)، نه تنها همین تعداد، که تمامی آیات قرآن، پیرامون اهل بیت (علیه‌السلام) و دشمنان ایشان است. حال، این‌که بتوان دریافت که هر آیه، چه ارتباطی با اهل بیت پیامبر (علیهم‌السلام) یا دشمنان آن‌ها دارد، خود، نکتة ظریفی است.
سورة جمعه، از جمله سوره‌هایی است که در نظر اول، شاید نتوان ارتباط آن را با اهل بیت (علیهم‌السلام) دریافت؛ اما با بررسی دقیق‌تر، این ارتباط، کاملاً روشن می‌شود. در این سوره، پس از آیة اول که تسبیح خداوند است، می‌فرماید:
«هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِه...»3 ؛ «اوست که در میان مردم بى‌سواد، پیامبرى از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند...».این آیه، در شأن دوستان اهل بیت است که برخی از آنان- مانند ایرانیان- هنوز، مسلمان نشده اند:
«وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِین»4؛ «و آنان، پیش از این در گمراهى آشکارى بودند» و در آیة بعد به این مسئله اشاره می‌فرماید که مسلمان واقعی شدن و قرار گرفتن در محور ولایت کار آسانی نیست و منوط به فضل خداوند است:
«ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم»5 ؛ «این فضل خداست که آن را به هر کس بخواهد عطا مى‌کند، و خدا صاحب فضل بزرگ است».
در آیة بعد می‌فرماید: «مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفارا...»6؛ «وصف کسانى که عمل کردن به تورات، بر آنان تکلیف شد و به آن، عمل نکردند، مانند درازگوشى است که کتاب‌هایى را [که هیچ آگاهى نسبت به محتویات آن‌ها ندارد] حمل مى‌کند». در این آیه، ظاهراً خطاب با اهل تورات است، اما ما معتقدیم که خطابات قرآن، مصداق این مثل است که«به در می‌گویند، تا دیوار بشنود»! چرا که بی‌تردید، کسی که قرآن را می‌پذیرد، اما به مضامین و مفاد آن، عمل نمی‌کند نیز، مصداق این آیه خواهد بود. از این رو، مشخص می‌شود که این آیه در شأن دشمنان اهل بیت (علیهم‌السلام) است که با نپذیرفتن ولایت معصومین (علیهم‌السلام) -که یکی از دستورات صریح قرآن است- مصداق «لَمْ یَحْمِلُوها» شده‌اند.
این موضوع، در ادامة آیه، نمود بیشتری دارد. آنجا که می‌فرماید:
«بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّه» ؛ «چه بد است سرگذشت مردمى که آیات خدا را تکذیب کردند. و خدا ستمکاران را هدایت نمى‌کند».
دشمنان اهل بیت (علیهم‌السلام)، در واقع آیات بزرگ خداوندی را تکذیب کرده‌اند؛ چراکه ایشان، آیت کبرای الهی و نباء عظیم هستند. این عدم پذیرش نیز به جهت تکبر آنان است و می‌دانیم که تکبر، ریشه در ظلم و تجاوز از حدود بندگی دارد. از این رو، خداوند در ادامه می‌فرماید:
«وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِین».
این‌گونه است که می‌فرمایند سراسر قرآن در شأن اهل بیت (علیهم‌السلام) و مخالفین ایشان، نازل شده است. امام خمینی نیز با جملة «قرآن، کتاب انسان‌سازی است»، در واقع به همین موضوع، اشاره دارند؛ چراکه انسان دو بُعد دارد: بُعد نورانی و بُعد ظلمانی. اهل بیت (علیهم‌السلام)، مصداق اتمّ نورانیت انسان و دشمنان ایشان، نمود عینی ظلمت هستند.
این ظلمت از نفس امّاره نشأت می‌گیرد و از آنجا که تمامی انسان‌ها، دارای این نفس هستند، خطر آن نیز عمومی است.با وجود نفس اماره، همة ما استعداد تبدیل شدن به فرعون و معاویه و یزید را داریم. بنابراین اگر حسن ظنّ بی‌جا به خود داشته باشیم، در واقع، خود را به هلاکت انداخته‌ایم. خطر نفس، به اندازه‌ای جدی است که حتی حضرت یوسف (علیه‌السلام)، نیز از شر آن، به خدا پناه می‌برد.7 ایشان، هم‌چنین، کسانی را که به نفس خود اعتماد می‌کنند، «جاهل» خوانده است.8 جاهل در این‌جا، به معنای بی‌سواد نیست؛ بلکه معنای آن، در تقابل با عاقل است؛ یعنی کسی که عقل فطری خود را به کار نمی‌گیرد؛ که این عقل و جهل نیز، در واقع، نمودی از دو بُعد نورانی و ظلمانی بشر است.
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، مانند تمامی معصومین (علیهم‌السلام)، مظهر کامل عقل است؛ لذا زمانی ظهور خواهد کرد که عقل، بر جهان، حاکم شده باشد و جهانیان، با ایشان، سنخیت پیدا کرده باشند:
«... إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم...»9 ؛ «خداوند، سرنوشت هیچ قومى را دگرگون نخواهد کرد تا زمانى که خود آن قوم حالشان را تغییر دهند».
در لسان روایات نیز به این موضوع اشاره شده است. در کتاب منتهی الآمال، نقل شده است که معصوم، در جواب سؤال شخصی که از زمان ظهور پرسیده بود، فرمودند: «وقتی وفا در مردم، زیاد بشود؛ ظهور اتفاق می‌افتد». وفا نیز حاصل و نتیجة عقل و فطرت است. بنابراین تا هنگامی که نفس و جهالت ناشی از آن، بر فطرت انسانی غلبه دارد، حتی اگر با هزار دلیل، امام معصوم بر او عرضه شود، او را رها خواهد کرد و به سراغ هم‌سنخ خود، خواهد رفت.
اما، عصر حاضر، عصر بروز فطرت است. حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز، بروز و ظهور فطرت، اتفاق افتاده است. به امثال بوش و بلر نگاه نکنید؛ جمع کثیری از آن‌ها، جزو این دسته نیستند. اگر با ملاکی که معصومین، برای تشخیص انسانیت افراد، به ما داده‌اند، آن‌ها را بسنجیم، متوجه می‌شویم که آن‌ها به فطرت خودشان رجوع کرده‌اند. در روایات آمده است: «لاتنظروا الى طول رکوع الرجل و سجوده... و لکن انظروا الى صدق حدیثه و اداء امانته10». در کشورهای اروپایی، صدق گفتار و حسن امانت را می‌توان دید. حتی صدق حدیث آن‌ها، گاهی اوقات بیشتر از ماست؛ مثلاً وقتی استاد چیزی را نمی‌داند، می‌گوید نمی‌دانم. حسن امانتشان نیز زیاد است.
اگر انقلاب‌های آنان را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که نه برای نان، که برای آزادی و عدالت قیام کرده‌اند که این دو نیز، خواسته‌ای فطری هستند. پس باید افق را روشن، و ظهور را نزدیک ببینیم.
عاشورا نیز مرتبه‌ای از ظهور بود؛ چراکه تا قبل از وقوع آن، مردم، کمتر به معصوم توجه داشتند و به عبارت دیگر، خانة اهل بیت (علیهم‌السلام)، تا آن زمان بسته بود. اما بعد از عاشورا، اوضاع تغییر کرد؛ وصف حضرت سجاد (علیه‌السلام) تا اقصی نقاط عالم رفت و مردم، با ایشان ارتباط پیدا کردند. پس عاشورا، ظهور امامت است.
اهل بیت (علیهم‌السلام) از ثمرات قیام عاشورا استفاده کردند؛ اما دست به قیامی دیگر، نزدند. این مسئله برای مردم، سؤال شده بود. از امام محمد باقر (علیه‌السلام) نقل شده است که عده‌ای نزد امام سجاد (علیه‌السلام) آمدند و از ایشان خواستند که علیه حکومت وقت، قیام کند. امام زین العابدین (علیه‌السلام)، در جواب اصحاب فرمودند: «کدام یک از شما، حاضر است که آتشی را در دست بگیرد و بدون کمک گرفتن از کسی، آن‌قدر آن را تحمل کند تا خنک شود؟». امام باقر (علیه‌السلام)، اعلام آمادگی کرد. امام سجاد (علیه‌السلام) فرمود: «منظور من، شما نبودید؛
إنّما أنتُم مِنّی و أنا مِنکُم». بعد از آن، تا سه بار این سؤال را تکرار کردند و در هر بار، فقط امام باقر (علیه‌السلام)، جواب دادند.
در واقع، حضرت، با این بیان، در صدد تفهیم این مطلب بودند که هنوز، وقت نهایی قیام، فرا نرسیده است؛ بلکه در زمان قومی خواهد بود که بتوانند آتش را در دستشان نگه دارند تا سرد شود.
در زمان انقلاب اسلامی، ساواک مثل آتش سوزان بود؛ اما مردم ما، این آتش سرخ را آن‌قدر تحمل کردند تا خاموش شد. اکنون هم، آمریکا و اسرائیل، مثل آتشی هستند که باید آن‌قدر تحملشان کرد تا رو به افول روند. بنابراین، نسل و ملت ما، مصداق همان سخن امام سجاد (علیه‌السلام) هستند.
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) نیز، قیام خود را با سیصد و سیزده نفر از کسانی که این‌گونه تربیت شده‌اند، شروع خواهد کرد تا نهضت جهانی خود را با یاری این عده و کمک کسانی که به آن‌ها خواهند پیوست، به سرانجام برسانند.
پس روشن شد که جریان فطرت‌گرایی که اکنون در عالم، حاکم است، محصول عاشورا است. عاشورا، جریان فعالی است که تمام مرزهای فکری را پشت سر گذارده و در تمامی ادیان و مذاهب، تأثیرگذار بوده است. علت آن نیز به ماهیت روشن جریان عاشورا بر می‌گردد؛ چرا که عاشورا صحنة چیرگی حق بر باطل و غلبة سفیدترین چهره‌های انسانی بر سیاه‌ترین چهره‌ها بود.
بنابراین، ظهور نیز، زمانی اتفاق خواهد افتاد که جبهة حق‌طلبی به حدّی برسد که بتواند بر باطل‌گرایان، غلبه کند. ظهور، نتیجة فعالیت هزار و چند صد سالة جبهة حق است و به عبارت دیگر، نتیجه و حاصل عاشوراست.
در روایات آمده است که حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، ظهور نمی‌کنند مگر بعد از آن‌که تمامی گروه‌ها به حکومت رسیده باشند تا دیگر هیچ‌کس نتواند ادعا کند که اگر امور به دست او می‌رسید، می‌توانست به خوبی حضرت، حکومت کند. از این روایت، این‌گونه می‌توان برداشت کرد که در زمان ظهور، مردم در حالی که ناکارایی حکومت‌های مختلف را دیده‌اند، با تمام وجود، پذیرای حکومت ایشان، می‌شوند.
مؤید دیگر این مطلب آن است که در جریان قیام حضرت، یهودیان، بیشترین کسانی که کشته می‌شوند و روشن است که یهود، جمعیت کمی دارد. پس اکثریت مردم، با میل و طوع، به حکومت ایشان می‌گروند.
عاشورا، سنگ بنای ظهور و تقویت‌کنندة تمام نهضت‌های قبل از آن است. حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام)،با ندای جاوید «هل من ناصر ینصرنی»، یک جریان مستمر را در طول تاریخ پایه گذارد که مجاهدان و تربیت‌شدگان این مکتب را به ناصرانِ واقعیِ دین، تبدیل کرد. چنان‌چه، امام راحل می‌فرمود: «ما درصدد آزاد کردن انرژی متراکم عالم اسلام هستیم». این انرژی متراکم، همان فطرت است که آزاد کردن آن، زمینه‌ساز ظهور خواهد بود.
