قانون بچه ها ضمیمه روزنامه قانون - معصومه دیودار: بیشتر ما کتاب شازده کوچولو را خوانده‌ایم. کتابی که از آن به عنوان پرفروش‌ترین کتاب تک جلد تاریخ نام برده می‌شود. کتابی که نوشته آنتوان‌دو‌سنت‌اگزوپری، نویسنده و خلبان فرانسوی است و توسط احمد شاملو ترجمه و سپس در قالب کتاب صوتی با همکاری گروهی از مفاخر دوبله و تئاتر ایران، روانه بازار شد.
شاید این روزها صحبت درباره کتاب‌های صوتی امری عادی باشد، اما در آن زمان کتاب‌های صوتی رونق چندانی نداشتند. البته این جمله تا قبل از ورود کتاب صوتی شازده کوچولو به بازار صدق می‌کرد چراکه پس از آن شاهد استقبال عموم جامعه از این طرح بودیم. بهزاد فراهانی در آن پروژه در کنار احمد شاملو، از زبان یکی از شخصیت‌های اصلی داستان (روباه)، قصه را روایت می‌کرد. این امر بهانه‌ای شد تا در سالروز فوت شاملو، به سراغ فراهانی برویم و با او به گپ و گفت بنشینیم.
چه طور شد در پروژه کتاب صوتی شازده کوچولو حضور پیدا کردید و با احمد شاملو در این پروژه همکاری داشتید؟توسط مسئول پروژه دعوت شدم و کار را آغاز کردیم. شاملو مدیریت پروژه را بر عهده داشت و قبل از شروع پروژه، کاراکترها و شخصیت‌‌هایی که قرار بود به جای آن‌ها صحبت شود را مشخص کرده‌بود. البته شاملو همه افرادی که قرار بود در پروژه کتاب صوتی حضور داشته باشند را نمی‌شناخت و فقط با زنده‌یاد«عزت‌ا..مقبلی» از قبل آشنا بود، از این رو چند روز تمرین کردیم و سپس با راهنمایی‌هایی که درخصوص طرح داشت، کم‌کم با گروه آشنا شد و شناختی نسبی پیدا کرد.
شخصیت‌ها و گویندگان چگونه انتخاب شدند؟قبل از آغاز پروژه، افرادی که قرار بود به جای شخصیت‌های داستان صحبت کنند، انتخاب شده بودند و شاملو نیز به مسئول پروژه و شخصی که گویندگان را انتخاب کرده‌بود اعتماد داشت. آن شخص نیز بر اساس توانایی‌هایی که شاملو از قبل مشخص کرده‌بود، افراد مورد نظر را انتخاب کرد. همه آن افراد از نخبگان صدا، رادیو و تئاتر انتخاب شده‌بودند. تمام افراد گروه بسیار خوب بودند به‌ویژه مهدی‌فتحی که بسیار خوب کار می‌کرد.
کار ضبط کتاب صوتی شازده کوچولو چگونه پیش رفت؟از صبح تا عصر برای تمرین کار می‌رفتیم و آن‌قدر ضبط ادامه پیدا می‌کرد تا نظر شاملو جلب شود و تا او رضایت نمی‌داد، نقش تمام نمی‌شد. شاملو نیز برای دستخوش، شعرهای ممنوعه خود را برای‌مان می‌خواند که بسیار خوشحال‌مان می‌کرد. چراکه این اشعار هنوز منتشر نشده‌بودند و اجازه نشر نیز نداشتند و از اینکه مورد اعتماد شاملو قرار گرفته بودیم، به خود می‌بالیدیم و خوشحال بودیم.
شاملو بعد از آنکه احساس کرد گروه آمادگی آغاز ضبط را دارد کار را شروع کرد و زنده یاد« زالزالی» کار ضبط را شروع کرد و در پایان نیز دستور داد تا دستمزد ما در قالب چک پرداخت شود. زالزالی نیز دستمزدهای مارا طبق آنچه صحبت شده بود پرداخت کرد.البته تجربه این کار سبب شد تا همین گروه در کار بعدی شاملو که همان «یل و اژدها» بود نیز حضور داشته باشند.
شاملو هنگام کار چگونه بود؟ آیا سخت‌گیر بود؟سخت‌گیر نبود بلکه درک درستی از کار خود داشت و به دنبال آن درک می‌گشت و تا زمانی که رضایت خاطرش برآورده نمی‌شد دست از کار نمی‌کشید. هنگام کار شوخی و بحث می‌کردیم. امور را کالبدشکافی ومعانی را تحلیل می‌کرد. کار را بسیار دقیق انجام می‌داد.
با توجه به آنکه گروه با مدیریت شاملو، از صبح تا عصر برای ضبط این کتاب صوتی در کنار یکدیگر تلاش می‌کردند، از خاطرات آن روزها برای‌مان بگویید.یکی از خاطرات به یادماندنی از آن روزها به زمان پرداخت دستمزدها باز می‌گردد. زمانی که زالزاله چک‌های دستمزد را پرداخت کرد، مقبلی با دیدن مبلغ چک، آن مبلغ را شایسته خود ندید. به شاملو رو کرد و گفت: اگر قرار است برای شما افتخاری کار کنم که می‌کنم و افتخار هم می‌کنم؛ اما اگر قرار است به من دستمزد بدهید، این دستمزد من نیست.
شاملو نیز زالزاله را صدا کرد و گفت دستمزد مقبلی را درست پرداخت کنید و او نیز گفت، دستمزد فراهانی را که از بزرگان رادیو است و در نقش اصلی صداگذاری کرده،فلان مبلغ است ،دستمزد مقبلی را هم از دستمزد فراهانی بیشتر داده‌ایم این درحالی است که مقبلی یک روز کار کرده‌است و دستمزد او همان مبلغ می‌شود.
مقبلی هم خیلی قشنگ برگشت و گفت: اقای شاملو، دستمزد یک روز و چهل سال من را بدهید. شاملو هم خندید و گفت: آقای زالزالی دستمزد آقای مقبلی را درست بدهید. سپس زالزالی رفت و چکی دیگر با مبلغی دیگر برای مقبلی آورد. این خاطره هیچ‌گاه از ذهن من نمی‌رود.
کتاب شازده کوچولو ابعاد گسترده‌ای به لحاظ مفاهیم فلسفی دارد با این وجود از جمله کتاب‌هایی است که در زمره ادبیات کودک و نوجوان از آن یاد می‌شود، نظر شاملو دراین خصوص چگونه بود؟برای پاسخ به این سوال، به جمله‌ای از شاملو اشاره می‌کنم. یکی از دوستان از شاملو پرسیده بود که استاد شما فکر نمی‌کنید که این داستان از آن بچه‌ها نیست و برای بزرگسالان است؟ شاملو به او لبخند زد و گفت: شنوندگان این قصه، بچه‌هایی از 5 تا 80 ساله هستند. اگر این جمله خوب تحلیل شود به پاسخ این سوال پی خواهید برد.
شاید این پاسخ را بتوانیم به این مهم پیوند دهیم که می‌گویند درون هر بزرگسالی، کودکی وجود دارد. به نظر شما حال و احوال کودک درون شاملو چگونه بود؟آن زمان که کار می‌کردیم با شاملویی خسته اما طناز روبه رو بودیم. فرزانگی ای در کلام او می‌دیدیم که برای‌مان جالب بود. لبخند، نگاه و گاه توضیح و توجیه او ، نو و جدید بود و این برای‌مان کافی بود.
حال و احوال کودک درون شما چطور است؟فکر می‌کنم غیر از کودکی فعال درونم، چیز دیگری ندارم.
برای کودک درون‌تان چکار می‌کنید و چه خواسته‌هایی دارد؟بسیار شطرنج بازی می‌کنم. کوشش می‌کنم با دوستانم شوخی داشته باشم. این شوخی‌ها بیشتر در عرصه ادبیات، کلام، واژه و ترکیب آن‌ها رقم می‌خورد. طنز و شعر نیز چاشنی این امر است. همه زندگی را صحنه می‌بینم و خیلی حوصله می‌کنم. هرچند به بزرگ‌ترین آرزویم نرسیدم اما کم و کسری هم ندارم.
بزرگ‌ترین آرزوی‌تان چیست؟سوسیالیزم بزرگ‌ترین آرزوی من است.
نظرتان درخصوص کتاب شازده کوچولو چیست؟هر کسی بر اساس بضاعت خود در خصوص این کتاب صحبت می‌کند و من هنوز به همسایگی شازده کوچولو هم نرسیده‌ام که بتوانم درباره آن صحبت کنم. به اعتقاد من شازده کوچولو انسانی است که به جامعه‌ای می‌اندیشد که در آن شور و نشاط، انسانیت، خلق و عشق جریان دارد. چیزهایی که در جامعه ما خبری از آن نیست.
کدام بخش از ترجمه شاملو در کتاب شازده کوچولو برای‌تان جذاب است؟تلفیق اندیشه در کلام که کار بسیار سختی است برایم جذاب است. هر کسی هم از عهده این کار بر نمی‌آید. اینکه بتوان محتوا را به زیباترین شکل ممکن به مخاطب منتقل کرد بسیار دشوار است. موسیقی شاملو خیلی خاص است و فراتر از کشور ما پرواز می‌کند.
شاملو را چگونه می‌توان برای نسل جدید معرفی کرد؟نسل کهن باید فرصت داشته باشد تا با نسل جدید رابطه برقرار کند. این درحالی است که نه به نسل جدید و نه به نسل کهن، فرصت صحبت کردن داده نمی‌شود. این امر سبب شده تا نام بسیاری از شعرا برای نسل جدید ناشناخته باقی بماند. مردم شعرای خود را فراموش می‌کنند و دولت‌ها نیز بسترهای لازم را برای معرفی مفاخر به نسل‌های جدید فراهم نمی‌کنند.
نظر شاملو درخصوص نسل جدید چگونه بود؟پاسخ این سوال را می‌توان از آثارش دریافت کرد. «خروس زری، پیرهن پری»، «یل و اژدها» زیباترین بخش حرف‌های شاملوست. در یل و اژدها حرف‌هایی زده می‌شود که نسل جوان کمتر این حرف‌ها را شنیده است. این کتاب حرف آخر شاملوست.
چه پیشنهادی برای معرفی شاملو و شاملوها به نسل جدید دارید؟زمانی که در دهه 20 و 30 با صادق هدایت می‌جنگیدیم نمی‌دانستیم که این مرد بزرگ، پایه گذار رئالیسم جادویی و مدرنیته قصه است. اکنون که در همه جای دنیا شناخته شده است کمی کوتاه می‌آییم. شاملو نیز چنین وضعیتی دارد. در کشوری زندگی می‌کنیم که هیچ‌گاه داشته‌های‌مان را ارج نمی‌نهیم و صبر می‌کنیم تا نابود شوند و درخاک بروند بعد شاید به او گفتیم که توهم هستی، تو هم بودی!!! اکنون نمی‌توانیم شاملو، سعدی و ... را بازگردانیم.
