باورهای نادرست درباره چشم‌ها

گفتگو با دکتر سیدمسیح‌ هاشمی*
گاه افسانه‌ها و باورهای دور از واقعیت در میان مردم چنان شایع می‌شود که طی سال‌ها، بارها و بارها به عنوان واقعیتی از زبان‌ها جاری می‌شود. این موضوع درباره عقاید غلطی که در رابطه با اطلاعات چشم‌پزشکی رایج است نیز صادق است. ما نیز این باورها را در قالب سوالاتی از دکتر سیدمسیح‌ هاشمی، فوق‌تخصص بیماری‌های شبکیه و لیزر و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران پرسیده‌ایم که پیش رو دارید.

آقای دکتر، آیا مطالعه در نور ضعیف به چشم صدمه می‌زند؟
 

نه، استفاده از نور کم ضرری برای چشم ندارد. از زمانی که مطالعات و خیاطی‌ها و گلدوزی‌های شبانه در نور شمع یا نور چراغ‌های نفتی و گازی انجام می‌شد، زمان درازی نمی‌گذرد. به هر حال نور خوب مطالعه را آسان‌تر می‌کند و از خسته شدن چشم جلوگیری می‌نماید. به خصوص در کسانی که از عینک‌های دو کانونه استفاده می‌کنند.

آیا استفاده از کامپیوتر و ویدیو برای چشم‌ ضرر دارد؟
 

نه، استفاده از کامپیوتر و یا مانیتور صدمه‌ای به چشم نمی‌زند. ولی به هر حال ممکن است کار نزدیک و یا خواندن طولانی‌مدت موجب فشار و خستگی چشم شود. چنانچه در فواصل کار فرد استراحت کرده و به مناظر اطراف نگاه کند، این خستگی از میان می‌رود. اما چنانچه شخصی خیلی زود خسته می‌شود و یا تار می‌بیند، باید به چشم‌پزشک مراجعه کند.

استفاده از عینک با شماره نامناسب چطور؟ آیا به چشم صدمه می‌زند؟
 

نه، به طور کلی عینک برای بهتر دیدن است. حال اگر کسی اصلا عینک نزند و یا اینکه عینک نامناسبی بزند، از نظر فیزیکی هیچ نوع آسیبی به چشم نمی‌رسد. با وجودی که بهترین حالت این است که عینک با شماره صحیح و مناسب استفاده شود و ناراحتی چشم و دید دلخواه حاصل شود، اما نباید ترسید که با استفاده نکردن از عنیک مناسب، دیدمان را از دست خواهیم داد. البته به استثناء دو مورد: بچه‌هایی که چشم‌لوچ دارند و بچه‌هایی که چشم تنبل دارند. در این موارد ممکن است عینک چشم را تقویت کند و دید بیمار را حفظ نماید و بهبود بخشد. استفاده از عینک در سنین پایین در دید چشم بچه اشکالی به وجود نمی‌آورد و همچنین او را برای همیشه به عینک وابسته نمی‌کند. استفاده از عینک یا عدم استفاده از آن تاثیری در روند بالا رفتن شماره عینک یا کم کردن آن ندارد. چنین چیزی تاکنون به اثبات نرسیده است.

آیا لوچی چشم در کودکان از بین رفتنی است؟
 

نه، چنانچه لوچی چشم واقعی باشد، به طور معمول از بین نمی‌رود. ولی بعضی از کودکان قسمت بالای بینی‌شان (پل بینی) عریض است و چشم‌هایشان چپ به نظر می‌رسد. در صورتی که این طور نیست. این نوع لوچی ظاهری با بزرگ شدن بچه از بین می‌رود. بچه‌هایی هم که استرابیسم دارند، برای جلوگیری از دوبینی یا دوتایی دیدن اجسام به طور غیرارادی از یک چشم‌ استفاده می‌کنند. بنابراین بچه‌ای را که به نظر می‌رسد چپی چشم دارد، باید تحت معاینه چشم‌پزشک قرار داد. به طور کلی لوچی چشم هر چه زودتر مورد معالجه قرار گیرد بهتر است.

آیا ناراحتی چشمی مشکلی در یادگیری ایجاد می‌کند؟
 

مشکلاتی در امر خواندن، حساب کردن و دیگر یادگیری‌ها در بچه‌ها، ناتوانی‌های ویژه یادگیری (SLD) نامیده می‌شود. هیچ مدرکی دال بر اینکه مسایل چشمی موجب ناتوانی‌های ویژه یادگیری شود وجود ندارد. بچه‌هایی که مشکل فراگیری دارند، احتیاج به کمک از طرف معلم یا کسی که مهارت‌های خاصی درباره آموزش اینگونه افراد داشته باشد، دارند. البته پیش از اینکه بچه را به دست افراد خاصی برای آموزش بسپاریم لازم است یک معاینه کامل چشمی از او به عمل آید.

آیا نزدیک تلویزیون نشستن به چشم کودکان آسیب می‌رساند؟
 

قدرت تطابق چشم کودک برای دید نزدیک بیشتر از بزرگسالان است. یعنی چشم‌شان می‌تواند بدون احساس خستگی و فشار، اجسام نزدیک را ببیند. بنابراین آنها اغلب این عادت را پیدا می‌کنند که کتاب را خیلی نزدیک به چشم بگیرند و هنگام تماشای تلویزیون درست جلوی آن بنشینند. هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند این عادت به چشم صدمه می‌رساند، اما توصیه می‌شود حداقل فاصله دو متر باشد. به طور معمول وقتی که بچه‌ بزرگ می‌شود این عادت هم از بین می‌رود. البته اتفاق می‌افتد که بچه‌ای به دلیل نزدیک‌بینی، برای دید واضح‌تر، نزدیک تلویزیون بنشیند. تشخیص این حالت با چشم‌پزشک یا اپتومتریست است که با عینک مناسبی چنین وضعیتی را اصلاح نماید.

از قدیم می‌گفتند خوردن هویج دید چشم را زیادتر می‌کند. آیا واقعا همین طور است؟
 

نه. درست است که هویج سرشار از ویتامین A است و این ویتامین برای چشم و عمل دیدن از ضروریات است ولی به هر حال بسیاری از مواد غذایی دیگر نیز دارای ویتامین A هستند. در ضمن فقط مقدار بسیار کمی از این ویتامین برای دید چشم مورد نیاز است. یک رژیم غذایی صحیح چه دارای هویج باشد و چه نباشد، می‌تواند مقدار ویتامین A لازم برای دید طبیعی چشم را تامین کند.

به اشخاصی که چشم ضعیف دارند، توصیه می‌شود از مطالعه خطوط ریز بپرهیزند. نظر شما چیست؟
 

شایع است که افرادی که چشم ضعیف دارند و یا افرادی که عینک می‌زنند، نباید از چشم‌شان برای خواندن خطوط ریز و یا کارهای بسیار ظریف استفاده کنند، چرا که چشم‌شان زودتر فرسوده می‌شود. برای بررسی در صحت این مطلب می‌شود چشم را به دوربین عکاسی تشبیه کرد. یک دوربین هیچ‌گاه برای اینکه عکس‌های ظریف و دقیقی گرفته است، زودتر از دوربین‌های دیگر خراب نمی‌شود. همین موضوع برای چشم هم صادق است و استفاده حداکثر و کامل از چشم هیچ گونه خطری ندارد.

آیا اصلاح دید دوم (بازیافت دید) در دوران پیری ممکن است یکی از علایم آب مروارید باشد؟
 

بله، افراد مسن وقتی می‌بینند که روزنامه را برخلاف گذشته می‌توانند بدون عینک‌شان مطالعه کنند، تصور می‌کنند که دید بهتری پیدا کرده‌اند در صورتی که واقعیت این است که آنها نزدیک‌بین شده‌اند و حالا دیگر احتیاجی به عینک‌شان که اغلب در افراد مسن برای تصحیح پیرچشمی استفاده می‌شود، ندارند. این نزدیک‌بین شدن در سنین بالاتر می‌تواند از اولین علایم آب‌مروارید باشد.

می‌گویند پیش از اینکه آب مروارید عمل شود باید به اصطلاح «رسیده» باشد. آیا اینطور است؟
 

پیش از این اعتقاد بر این بود که آب مروارید پیش از اینکه مورد عمل جراحی قرار گیرد، باید رسیده باشد. اکنون می‌دانیم که هیچ گونه ضرورتی برای این موضوع نیست. جراحی آب مروارید باید وقتی انجام شود که شخص احساس کند دید موجود برای انجام امور و مشاهده و مطالعه کفایت نمی‌کند.

آیا آب‌مروارید را می‌توان با پرتو لیزر درمان کرد؟
 

این یکی از آن باورهای مدرن است. خیر، آب مروارید را نمی‌توان با پرتو لیزر از بیرون چشم درمان کرد. عدسی کدر را تنها باید با عمل جراحی از چشم خارج کرد. پس از جراحی آب مروارید ممکن است لایه‌ای غشایی در درون چشم کدر شود. این غشاء را می‌توان با پرتو لیزر باز کرد. این نوع استفاده از لیزر را نباید با جراحی آب مروارید یعنی خارج کردن عدسی کدر چشم اشتباه کرد.

آیا کنتاکت لنز یا لنز تماسی می‌تواند از پیشرفت نزدیک‌بینی جلوگیری کند؟
 

بعضی از مردم در نتیجه راهنمایی‌های غلط باور کرده‌اند که لنز تماسی، نزدیک‌بینی را به طور دایمی اصلاح می‌کند. متاسفانه مدرکی وجود ندارد که ثابت کند، لنز تماسی می‌تواند به طور دایمی نزدیک‌بینی را علاج کند و یا اینکه از پیشرفت آن جلوگیری نماید. بلی، به تازگی روشی ابداع شده که با گذاردن نوع خاصی از لنز سخت در هنگام شب، فرم قرنیه را به‌طور موقت تغییر داده و اصلاح موقت نزدیک‌بینی انجام می‌شود ولی به‌طور دایمی خیر.

آیا لنزهای تماسی خطر عفونت و تخلیه چشم دارند؟
 

اگر رعایت نکات احتیاطی و بهداشتی انجام شود به‌طور معمول عارضه‌ای به دنبال ندارد. ولی استفاده از دست آلوده، عفونی بودن چشم، و استفاده مشترک از کنتاکت لنز می‌تواند خطرآفرین بوده و ایجاد عفونت قرنیه و عوارض آن را نماید.

آقای دکتر، چشم را می‌توان پیوند زد؟
 

نه. در حال حاضر پیوند کل چشم از نظر علمی غیرممکن است. چشم انسان به وسیله عصب بینایی، یعنی حیاتی‌ترین قسمت چشم، با مغز در ارتباط است. عصب بینایی قطری به اندازه مغز یک مداد دارد، که تعداد 101 میلیون فیبر عصبی باریک درون آن است. این عصب را نمی‌توان پس از قطع شدن دوباره وصل کرد. قرنیه یا قسمت شفاف جلو چشم است که سال‌ها با موفقیت پیوند زده می‌شود. همین پیوند قرنیه است که گاه در نظر عامه با پیوند چشم اشتباه می‌شود.

آیا شب‌کوری را می‌توان درمان کرد؟
 

نه، این از باورهای غلط است که ناشی از تبلیغات مستقیم یا غیرمستقیم است. در حال حاضر شب‌کوری مادرزادی درمان ندارد و بیماری با گذشت سن پیشرفت می‌کند. تنها با رعایت برخی نکات می‌توان از شدت آن جلوگیری کرد، ولی ضایعات پدید آمده را نمی‌توان درمان نمود.

آیا لیزیک موجب شب‌کوری می‌شود؟ آیا بیماران لیزیک شده در نهایت کور می‌شوند؟
 

نه، قطعا لیزیک موجب شب‌کوری نمی‌شود، زیرا هیچ کاری بر روی شبکیه و سلو‌ل‌های دید در شب انجام نشده است. بیماران لیزیک به طور کلی در درازمدت دچار عارضه خاصی نمی‌شوند. البته درصد کمی از این اشخاص به دلیل ضایعات قبلی و یا عدم رعایت نکات احتیاطی به وسیله پزشک ممکن است دچار آستیگمات نامنظم و عوارض دیگر شوند.

پی نوشت ها :
 

*فوق‌تخصص بیماری‌های شبکیه و لیزر

منبع:www.salamat.com
/ع