۴ چون و چرا درباره چشم‌ها

درباره چشم‌ها، چون و چرا زیاد است و پرسش‌هایی که هنوز دانشمندان به پاسخ‌ آنها نرسیده‌اند، کم نیستند. اما پرسش‌های جالبی هم هستند که محققان، پاسخ آنها را دریافته‌اند. 4 سوال زیر، مشتی است نمونه خروار، از همین پرسش‌های گروه دوم.

1- چرا رنگ چشم آدم‌ها با هم متفاوت است؟
 

دلیل اصلی رنگی بودن عنبیه چشم، رنگدانه‌های کوچک ملانین است، اما تیره یا روشن بودن چشم به دو عامل اصلی ژنتیک و میزان رنگدانه‌های موجود در عنبیه مربوط است. در تمامی چشم‌‌ها، بافت پوششی عنبیه دارای رنگدانه مشکی به نام ملانین است. در صورتی که پراکندگی این رنگدانه‌ها زیاد باشد، چشم فرد تیره و در صورتی که کم باشد، روشن می‌‌شود. طبق این نظریه چند ژن مسوول تعیین رنگ چشم‌‌های یک فرد است. در این میان برخی ژن‌‌ها تاثیر بیشتری می‌‌گذارند. اصلی‌ترین ژن که تا ?? درصد در شکل‌‏گیری رنگ چشم دخیل است ژن OCAZ است. این ژن، پروتئینی با عنوان P را رمزگذاری می‌‌کند که در تولید ملانین نقش دارد و شکل دهنده رنگ قهوه‌ای، آبی و سبز است. ژن‌های دیگری با اسامی Eycl1، Eycl2 و Eycl3 نیز ژن‌هایی هستند که نقش فرعی در این میان دارند و سبب بروز رنگ‌های مخلوطی مثل سبز مایل به آبی، طوسی مایل به آبی، قهوه‌ای، بلوطی و… می‌‌شوند. تحقیقات اخیر دانشمندان روی گروهی از افراد چشم‌آبی نشان داده است که جهشی کوچک در OCAZ می‌‌تواند سبب محدود شدن تولید ملانین عنبیه و آبی شدن چشم شود. جالب است بدانید که اگر فعالیت این ژن به طور کامل محدود شود، فرد دچار ناراحتی خاصی به نام آلبینیسم یا زالی می‌‌شود که در اثر آن موهای فرد سفید و چشمانش قرمز خواهد شد.

2- چرا رنگ دو چشم بعضی‌ها با هم فرق دارد؟
 

شاید شما هم با افرادی روبه‌رو شده باشید که رنگ دو چشم آن‌ها با هم متفاوت است. این اختلال در انسان‌ها معمولا نادر است ولی در حیوانات رواج بسیاری دارد و دلیل آن هم متفاوت بودن میزان ملانین موجود در هر یک از عنبیه‌‌هاست. دلیل اصلی بروز این بیماری جهش ژنی است که می‌‌تواند ارثی نیز باشد. البته برخی داروهای خاص نیز می‌‌توانند سبب افزایش یا کاهش مقدار رنگدانه در هر یک از چشم‌ها شوند. برخی مبتلایان به این مشکل، برای پوشاندن آن از لنز استفاده می‌‌کنند اما برخی دیگر این حالت را دوست دارند و با آن به ‌طور طبیعی کنار آمده‌اند.

3- چرا چشم حیوانات در شب برق می‌زند؟
 

برخی از حیوانات که احتیاج به دیدن در شب دارند، دارای چشمان براق هستند اما این حقیقت ندارد که حیوانات در تاریکی مطلق می‌توانند ببینند. البته این حیوانات از نور بسیار ضعیف خیلی خوب استفاده می‌کنند؛ برای مثال، گربه با کمک نور چراغ از خیابان عبور می‌کند. گربه‌ها و خیلی از حیوانات وحشی، لایة مخصوصی در پشت شبکیه چشم خود دارند. در نور کم، این لایه، تأثیر نور را چند برابر می‌کند. اگر در تاریکی، نور چراغ را در چشمان جانور بیندازید، این لایه‌ها درخشش سبز رنگی خواهند یافت که قابل رویت است.

4- چرا آسمان را آبی می‏بینیم؟
 

در یک روز آفتابی و بدون ابر، آسمان آبی است زیرا قسمت آبی نور سفید خورشید به وسیله‌ مولکول‌های هوا بیشتر به اطراف پراکنده می‌شوند. وقتی در هنگام غروب خورشید به آسمان نگاه می‌کنیم، آسمان به رنگ‌های قرمز و نارنجی است زیرا قسمت آبی نور خورشید در طول مسیر پرتوها به اطراف پراکنده می‌شوند و از مسیر دید ما خارج شده‌اند. در شبکیه‌ چشم ما سه نوع از دریافت کننده‌های حساس به نور یا سلول مخروطی وجود دارد. این دریافت‌ کننده‌ها به سه نور قرمز، آبی و سبز حساس هستند. هنگامی که آنها به نسبت‌های مختلف تحریک می‌شوند، سیستم بینایی ما رنگ‌هایی که می‌بینیم را می‌سازد.
هنگامی که به آسمان نگاه می‌کنیم، سلول‌های مخروطی به تعداد کمی از نور قرمز پراکنده شده و همچنین با شدت کمتری به طول موج‌های نارنجی و زرد حساسیت نشان می‌دهند. سلول‌های مخروطی سبز به طول موج زرد به میزان کمتری نسبت به طول موج‌های سبز و فیروزه‌ای پراکنده شده، واکنش می‌دهند. سلول‌های مخروطی آبی توسط رنگ‌هایی نزدیک به طول موج‌های آبی که با شدت زیادی پراکنده شده‌اند، تحریک می‌شوند. در صورت نبود. رنگ بنفش و نیلی در طیف، آسمان به رنگ آبی همراه با مخلوطی از سبز به نظر می‌رسید. ولی طول موج‌های رنگ بنفش و نیلی که شدیدترین پراکندگی را دارند سلول‌های مخروطی قرمز را تقریبا همانند سلول‌های مخروطی آبی تحریک می‌کنند. به این علت است که این رنگ‌ها با افزایش کمی رنگ قرمز، آبی به نظر می‌رسند. اثر کلی این است که سلول‌های مخروطی قرمز و سبز تقریبا به طور یکسان توسط نور آسمان تحریک می‌شوند. این در حالی است که چون آبی شدیدتر تحریک می‌شود، عامل آبی بودن آسمان به حساب می‌آید.
منبع:www.salamat.com
/ع