حکومت صالحان

و نُریدُ أن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأرضِ و نَجعَلَهُم أئِمَّة و نَجعَلَهُمُ الوارثینَ(1).
و ما اراده کرده ایم که بر کسانی که در زمین به ضعف کشیده شدند، منّت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثین (روی زمین) قرار دهیم.

نکته ها:

کلمه ی «منّت» در اینجا به معنای نعمت بزرگ و باارزش است، نه منّت زبانی که بازگو کردن نعمت به قصد تحقیر دیگران باشد و مسلماً کار زشت و ناپسندی است.
این بشارتی است برای همه ی انسان های آزاده و خواهان عدل و داد و برچیده شدن بساط ظلم و جور و شکی نیست که هرگاه اراده ی الهی برتحقق امری تعلق گیرد، آن مسئله قطعاً عملی خواهد شد.
و هیچ مانعی نمی تواند سدّ راه آن گردد، قرآن می فرماید: «انَّما أمرُهُ اذا أَراد شیئاً أن یَقُولَ لَهُ کُن فَیَکُونُ»(2) همانا فرمان اوست که هرگاه چیزی را اراده کند که باشد، پس آن چیز خواهد بود و محقق خواهد شد.
با اینکه همه ی نعمت ها از جانب خداوند است و بندگان در هر نعمتی رهین منّت او هستند، لکن او درخصوص چند نعمت تعبیر به منّت فرموده که طبعاً از اهمیت بالای آنها حکایت دارد، ازجمله:
الف: نعمت اسلام «کذلکَ کُنتُم مِن قَبلُ فَمَنَّ اللهُ عَلَیکُم»(3).
ب: نعمت نبوت «لَقَد مَنَّ اللهُ عَلُی المؤمِنینَ أذا بَعَثَ فیهِم رَسُولاً»(4).
ج: نعمت هدایت «بل اللهُ یَمُنُّ علیکُم أن هَداکُم»(5).
د: نعمت حاکمیت مؤمنان «و نُریدُ أن نَمُنَّ عَلی الَّذینَ...»(6).
و همچنین در روایات بسیار، حضرت مهدی(عج) و حکومت آن بزرگوار در آخرالزمان مصداق کامل این آیه معرفی شده است.
در نهج البلاغه از حضرت علی(ع) چنین آمده است:
لتعطفن الدنیا علینا ... و نریدُ أن نَمُنَّ عَلی الَّذین ...(7).
دنیا پس از چموشی و سرکشی- همچون شتری که از دادن شیر به دوشنده اش خودداری می کند و برای بچه اش نگه می دارد- به ما روی می آورد... سپس آیه ی وَ نُریدُ أن نَمُنَّ را تلاوت فرمود.
و در حدیث دیگر نیز از ایشان در تفسیرآیه ی فوق آمده است «هم آل محمد(ص) یبعث الله مهدیهم بعد جهدهم،...»(8).
این گروه آل محمد(ص) هستند، خداوند مهدی آنها را بعد از زحمت و فشاری که بر آنان وارد می شود بر می انگیزد و به آنها عزت می دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار می کند. و در حدیث دیگر از امام سجاد(ع) آمده است:
والذی بعث محمد بالحق بشیراً و نذیراً، ...(9).
سوگند به کسی که محمد(ص) را به حق بشارت دهنده و بیم دهنده قرار داد، که نیکان از ما اهل بیت و پیروان آنها به منزله ی موسی(ع) و پیروان او هستند، و دشمنان ما و پیروان آنها به منزله ی موسی(ع) و پیروان او هستند، و دشمنان ما و پیروان آنها به منزله ی فرعون و پیروان او می باشند. (سرانجام ما پیروز می شویم و آنها نابود می شوند و حکومت حق و عدالت از آن ما خواهد بود.)
و همچنین حاکمیت مستضعفان بر زمین، با عبارات و بیان های مختلفی در قرآن آمده است:
الف: «وَعَدَ اللهُ الَّذین آمَنُوا مِنکُم ...»(10).
خداوند به کسانی که ایمان آورده و کار شایسته انجام داده اند، وعده ی خلافت در زمین را داده است.
ب: «وَ لَقَد أهلَکنَا القُرُونَ ... خلائِفَ فِی الأرض»(11).
بعد از آنکه اقوام ستمگر پیشین را هلاک کردیم ... شما را جانشینان زمین قرار دادیم.
ج: «أنَّ الأرضَ یَرِثُها ...»(12)
بندگان صالح، وارث زمین می شوند.
د: «و أورثَنَا القومَ الَّذینَ ...»(13)
ما مستضعفان را وارث شرق و غرب زمین گردانیدیم.

پیامها:

1. حکومت جهانی مستضعفین و حمایت از مظلومان تاریخ، اراده و خواست الهی است. «نُریدُ»
2. درحکومت خودکامه ی طاغوتی، نیروهای کارآمد به ضعف کشانده می شوند. «استُضعِفُوا»
3. آینده از آن مستضعفان است. «نَجعَلَهُم أئِمَّة»
4. امامت همچون بعثت نعمت ویژه ای است که خداوند بر مردم منّت می نهد.
درمورد بعثت می فرماید: «لَقد مَنَّ اللهُ علی المؤمنینَ أذا بَعَثَ فیهم رَسُولاً» و در اینجا می فرماید: «نَمُنَّ ... نَجعَلَهُم أَئِمّة».

پی نوشت ها:

1. سوره ی قصص، آیه ی5.
2. سوره ی یس، آیه ی 58.
3. سوره ی نساء، آیه ی 94.
4. سوره ی آل عمران، آیه ی 164.
5. سوره ی حجرات، آیه ی17.
6. سوره ی قصص، آیه ی5 .
7. نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره209.
8. غیبت شیخ طوسی طبق نقل تفسیر نورالثقلین، ج4، ص110 .
9. مجمع البیان ذیل آیه ی مورد بحث.
10. سوره ی نور، آیه ی 55 .
11. سوره ی یونس، آیات 12 و 13 .
12. سوره ی انبیاء، آیه ی105 .
13. سوره ی اعراف، آیه ی137 .

منبع:نشریه قدر ،شماره 21
/خ