بیستمین سالگرد فیلم «بزرگراه گمشده»: ۵ فیلمی که بر این فیلم نوآر دیوید لینچ، تأثیرگذار بوده‌اند

بیست سال پس از اکران «بزرگراه گمشده» Lost Highway، به دنبال منابع الهام این فیلم پررمزو‌راز و هیجانی و عجیب دیوید لینچ David Lynch می‌گردیم.
«بزرگراه گمشده» اشباع از خشونت و موضوعات جنسی، بخش تاریک هالیوود را در برمی‌گیرد، جایی که مافیا، جنایت و رمزوراز در داستانی درباره ضمیر ناخودآگاه زجردیده مردی، درهم‌آمیخته است. بدون داشتن صحنه‌هایی از شهر لس‌آنجلس، «بزرگراه گمشده» ریشه درروان شخصیت‌هایش دارد. شخصیت‌هایی که در بیداری به فرد دیگر تبدیل می‌شوند تا جایی که مرز تخیل و واقعیت غیرقابل تشخیص می‌شود.این فیلم، ساخته لینچ و نوشته بری گیفورد Barry Gifford، داستان فِرِد مدیسون (با بازی بیل پولمن Bill Pullman) موزیسین جازی را روایت می‌کند که ممکن است همسرش رنه (با بازی پاتریشیا آرکت Patricia Arquette) را کشته باشد. بااین‌حال از همان شروع فیلم، روند داستان با اتفاق‌های مکرر مختل می‌شود. فِرِد که از بحران شخصیت رنج می‌برد، یک ضدقهرمان فیلم‌های نوآر است که در دنیایی متروک و محکوم‌شده فیلم، زندگی می‌کند.
در این داستان پیچیده و تخیلی و چرخشی، لینچ از عنصر وهم‌انگیز همزادها که اشاره به ذات عجیب و حساس شخصیت‌ها دارد، استفاده کرده است. آرکت در نقش دو نفر (دنه/ آلیس) و پولمن و بالتازار گتی Balthazar Getty (فِرِد/پیتر) نقش مردانی را بازی می‌کنند که درصحنه‌های مختلف به یکدیگر تبدیل می‌شوند.
هردو شخصیت آرکت شبیه هم هستند و بازی او درصحنه اغواکننده‌ای، خاطره زن افسونگر کتی موفات (جین گریر Jane Greer) که در فیلم «از درون گذشته» Out of the Past 1947، از درون سایه‌ها بیرون می‌آید و یا کیتی کالینز (آوا گاردنر)، در فیلم «آدمکش‌ها» The Killers 1946 که به نرمی در کنار پیانو ژست گرفته بود را یادآور می‌شود. هردوی آن نشان از دردسر دارد.بااین‌وجود، جهان‌بینی فِرِد بارها توسط درگیر‌هایش باشخصیت‌های مؤنث، در معرض خطر قرار می‌گیرد. پیچیده، پست‌مدرن و خودآگاه، «بزرگراه گمشده» نمونه خاصی از نوآر معاصر است که در آن واقعیت و تخیل به‌قدری رمزآلود است که هنوز هم قابل‌تفکیک نیست.
«سایه‌های نیمروز» (1943) Meshes of the Afternoonیکی از مهم‌ترین فیلم‌های کوتاه در تاریخ سینمای آوانگارد آمریکا است. این فیلم ساخته مایا درن Maya Deren به‌عنوان یکی از نمونه‌های اصلی فیلم‌های تراجنسی است. در این نوع فیلم، بازیگر اصلی – در این فیلم درن- در دنیای رویاگونه‌ای ظاهر می‌شود. با جو آشفته پر از وحشت، ترس و مرگ، این فیلم، سردرگمی و تخیلات سرکوب‌شده فرویدی را، برمی‌انگیزد. تأثیر این فیلم بر «بزرگراه گمشده» مشخص است. با ایجاد جوی پراضطراب و حسی عجیب، هر دو فیلم تداخل دنیاهای موازی و شخصیت‌های مختلف – که درک آن سخت اما درعین‌حال بحث‌برانگیز است- را نشان می‌دهند.
«میان‌بر» (1945) Detour«بزرگراه گمشده» لینچ از جهاتی نسخه‌ای از این فیلم نوآر ساخته سال 1945 است و چندین عنصر مهم فیلم‌نامه در این دو مشترک هستند. هر دو فیلم با صحنه وسیعی از خط‌های میان جاده آغاز می‌شود و در هر دو، تمرکز بر روی مرد موزیسین آشفته‌ای است که درگیر رابطه عاطفی پیچیده‌ای است. «میان‌بر» به دلیل نشان دادن تصویر قوی‌ای از شخصیت اصلی خود، آل رابرت (با بازی تام نئال Tom Neal) که به‌خاطر سرنوشت، پول، تصمیم‌های بد، زن‌‌های افسونگر، بی‌رحم شده است، در خاطر مانده است.

«مرگ‌بار ببوس مرا» (1955) Kiss Me Deadlyفیلم به طرز نفس‌گیری وحشیانه، کنایه‌آمیز و جالب «مرگ‌بار ببوس مرا»، بسیار از زمان خود جلوتر بود. این فیلم ساخته آلدریچ Aldrich که معمولاً به‌عنوان نوآر کلاسیک شناخته می‌شود، به دلیل استفاده خلاقانه‌اش از موسیقی و هم‌خوانی صداها باهم، شاهکاری از سبک سینمای پرزرق‌وبرق است. این فیلم از خیلی جهات، مانند الگویی برای زندگی حرفه‌ای لینچ بوده است. در میان اشارات مستقیم لینچ به فیلم «مرگ‌بار ببوس مرا»، مانند تصویری از جاده، پیام‌های پررمزورازی نیز وجود دارد، گاراژ مرکزی و خانه ساحلی رو پایه‌های چوبی که منفجر ‌شدند.
«سرگیجه» (1958) Vertigo«بزرگراه گمشده» مانند «سرگیجه»، ذات روحانی فردیت زنانه را می‌سنجد. با دنبال کردن خط فیلم هیچکاک و فیلم «اسکله» La Jetée ساخته کریس مارکر Chris Marker، تمرکز هر سه فیلم بر درگیری مردی با زنانی است که شخصیت‌های آن‌ها مرتبط با مردان دیگری است. هیچ‌کدام از آن‌ها کاملاً واقعی نیستند، زنانی ایدئالی که در زیر نگاه مردانه تغییر می‌کنند. «بزرگراه گمشده» این حلقه را کامل می‌کند. شخصیت مرد، به دو نفر تبدیل می‌شود که هردو عاشق دو زن متفاوت که تعبیری از اشتیاق زیادند، هستند.
«تصاویر» (1972) Images در این فیلم درام روان‌شناسانه ساخته آلبرت آلتمن Robert Altman، داستان کاتلین (با بازی سوزانا یورک Susannah York)، زنی تنها که درگیر شرم از فکر کردن‌ درباره دو مرد دیگر، به‌جز شوهرش است را روایت می‌شود؛ مانند شخصیت فِرِد در «بزرگراه گمشده»، کاتلین که سعی می‌کند عقلش را از دست ندهد، تماس‌های تلفنی عجیبی دریافت می‌کند. عدم توانایی تشخیص واقعیت از تخیل، هسته این فیلم جذاب و مبهم هیجان‌انگیز آلتمن را تشکیل می‌دهد و مانند دیدگاه لینچ، فیلم با کنار گذاشتن منطق و احتیاط، مفهومی آن جهانی ‌را می‌سازد.