آیا تاکنون به این فکر کردهاید که چرا خوراکیهایی که خوشمزه بوده و از خوردنشان لذت میبرید را «بد یا مضر» مینامند؟ این مقاله را بخوانید تا به علت آن پی ببرید.
آیا میدانستید؟
به طور کلی، گیرندههای طعم تلخ در زبان ما حساسترین گیرنده بوده، در حالی که، گیرندههای شیرینی و شوری کمترین حساسیت را دارند.
کلم بروکلی، اسفناج، کلم پیچ و کلم بروکسل، همگی به عنوان مواد غذایی سالم در نظر گرفته میشوند. این سبزیجات که سرشار از مواد معدنی، ویتامین و فیبر بوده، رؤیای یک متخصص تغذیه است ـ متخصصی که از شما نفرت داشته و دوست دارد عذاب و ناراحتی شما را با کنار گذاشتن تمام لذت و خوشیهای شیرین زندگی(یعنی خوراکیهای ناسالم) ببیند!
از سوی دیگر، چیزهای که شما دوست دارید ـ سیب زمینی سرخ کرده، همبرگر، انواع دسر، و حتی گوشت قرمز ـ درست در پایین این هرم غذایی قرار دارند. کارشناسان امر سلامت این مواد غذایی را خوراکیهای ناسالم یا هله هوله نامند، و عنوان میکنند که این خوراکیها را نبایستی بیشتر از یکمرتبه در هفته و آن هم به حد اعتدال مصرف کرد. فکر میکنم، مثل من، شما هم دلتان میخواهد بدانید که چرا تنها این خوراکیهایی که آنقدر خوشمزه هستند، همیشه به عنوان خوراکیهای بد در نظر گرفته میشوند!
دلیل آن این است که، بسیاری از غذاهای «خوشمزه» یا حاوی نمک، شکر و یا چربی بالایی بوده؛ و یا ترکیبی از این مواد میباشند. و دلیل آنکه پرزهای چشایی ما آنها را به دیگر مواد غذایی ترجیح میدهند، این است که به تدریج عشق به آنها در ما شکل گرفته و اینگونه تکامل یافته است. نیاکان ما در زمان شکوفایی که ما در آن زندگی میکنیم، زندگی نکردهاند و در آن زمان این سه چیز (چربی، نمک و شکر) آنقدر فراوان نبودند. بنابراین، انسان ماقبل تاریخ و بدن او یاد گرفته بودند که قدر آنها را بدانند و حفظشان کنند.
مواد غذایی چرب
فهرست طویلی از مواد غذایی سرشار از چربی وجود دارد که عاشق خوردنشان هستیم. اما به چند نمونهی شناخته شده از آنها در این بخش اشاره خواهیم کرد. همچنین به این فهرست هرچیزی که سرخ کردنی باشد و یا چیزهایی که احتمالاً به عنوان مواد غذایی «چرب» یا «خامهای» میشناسید را اضافه کنید.
سیب زمینی سرخ کرده، ماهی و چیپس (فیش اند چیپس)، پیراشکی، پیتزا، کیک پنیری، شیرینی، بیکن، کالباس، همبرگر، میلک شیک، بستنی
دلیل آنکه عاشق خوردن خوراکیهای چرب هستیم
این خوراکیها انرژی را ذخیره میکنند. چربی کالری بسیار بالایی دارد ـ به طوریکه میزان کالری آن دو برابر میزان کالری کربوهیدراتها میباشد. اما با وجود آنکه زمان طولانیتری را برای هضم صرف میکنند، بدن تمایل دارد که آنها را ذخیره کرده تا زمانی که غذای کافی ندارد، مورد استفاده قرار دهد.
ذخائر و تأمین مواد غذایی اجداد ما بسیار نامنظم بود. بطوریکه در روزهایی که به عنوان مثال یک ماموت (نوعی فیل) را شکار میکرند، غذای کافی برای تغذیهی قبیله به مدت چند روز وجود داشت. اما این امر به ندرت اتفاق میافتاد، بنابراین اجدادمان به تدریج به فکر ذخیرهی مواد غذایی تا آنجا که میتوانستند، افتادند و به ذخایر چربی در زمانهای کمبود غذا متوسل شدند. فردی که بدنش چربی بیشتری ذخیره میکرد، از نقطه نظر تکامل متناسبترین و سالمترین فرد بود. این فرد میتوانست در سختترین دورهها زنده بماند و بدین ترتیب، مغز و پرزهای چشایی ما عاشق چربی شدند.
مواد غذایی با میزان قند بالا
این مواد غذایی البته، شامل موادی میشود که معمولاً مورد ظن قرار میگیرند مانند ـ انواع دسر و کیکهای گوناگون، خصوصاً انواعی که با آمیزهاى از شکر و کره و سپیدهى تخممرغ و مواد رنگى که روى کیک و نان شیرینى مىمالند و نیز با ژله تهیه میشوند. اما ماست و شیر طعمدار نیز دارای قند بالایی میباشند. بسیاری از محصولات نیز حاوی شیرهی ذرت با فروکتوز بالا بوده، که نهایتاً در اصطلاح زیست شناختی به آن قند گویند.
کیک، شیرینی، بستنی، بیسکویت پیراشکی، بیسکوییت کرمدار، مربا، آب میوه بسته بندی شده، نوشیدنیهای گازدار، آب نبات، شکلات، بیشتر دسرها، شیر طعمدار
دلیل آنکه از ته دل خواستار خوردن قند هستیم
قند برای بدن ما، انرژی به همراه دارد. همیشه به دنبال غذا هستیم، انسان نخستین نیز متخصص در پیدا کردن بیشترین منابع سرشار از انرژی بوده است. معمولا، این بدان معناست که میوهی رسیده نسبت به مواد غذایی نارس، شیرینتر بوده و راحتتر هضم میشود. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که شیرینی همچنین نشانهی وفور نعمت است. از این رو، هنگامی که ما چیزی شیرین میخوریم، گیرندههای مغز که حس لذت و خوشی را میرسانند، فعال شده و دوپامین آزاد میسازند. در واقع تأثیر قند با تأثیر مواد مخدری مانند هروئین مرتبط میباشد.
مواد غذایی شور
چیپس و سیب زمینی برشته سرشار از نمک میباشند، اما بسیاری از گوشتها و مواد غذایی کنسرو و بسته بندی شده نیز حاوی نمک فراوانی هستند. اگر برچست روی آنها را بخوانید، متوجه خواهید شد که مواد غذایی که طعم شیرینی دارند نیز مقداری نمک در آنها بکار رفته است.
چیپس، سیب زمینی برشته ، آجیل بسته بندی، کراکر، سیب زمینی سرخ شده، چوب شور، بیسکویت شور، پاپ کورن، سالامی (نوعی کالباس) و گوشت نمک سود شده، پنیر، ترشی
دلیلی که به مواد غذایی شور علاقه داریم
این مواد غذایی آنگونه که امروزه در دسترس میباشند در گذشته به این راحتی در دسترس نبودند. نمک بهترین منبع سدیم محسوب میشود، سدیم مادهی معدنی است که به منظور عملکرد عضلات و سلولهای عصبی ضروری میباشد. علاوه بر نمک طعام، سدیم تنها به مقدار کم در خون حیوانات، گوشت، و تخم مرغ یافت میشود. از این رو، در گذشته ارزش زیادی داشته و بجدیت به دنبال آن بودند. بعضی دانشمندان نیز بر این باورند که بسیار همانند قند، موجب انتشار دوپامین در مغز میشود.
علت روانشناختی عشق ما به مواد غذایی ناسالم
اغلب به کودکان بخاطر «خوب» بودن پاداش غذاهای شیرین و چرب داده میشود. و با این کار دوباره و دوباره مغز خود را آمادهی پذیرفتن آن میکنیم، تا جایی که بالاخره این مواد غذایی را به عنوان چیزی گرانبها و خواستنی میپذیریم. اغلب دیده میشود که این امر در بزرگسالان نیز اتفاق میافتد ـ هنگامی که تحت فشار روحی قرار داریم و یا دچار ناراحتی عاطفی شدهایم، بسیاری از افراد آرامش را در خوردن غذا مییابند و معمولاً غذاهایی که خوشمزه و ناسالم میباشند.
و چرا از سبزیجات تنفر داریم؟
بسیاری از سبزیجات همچون بروکلی، کلم پیچ، کلم بروکسل، و غیره، طعم تلخ و ناخوشایندی دارند. باز هم باید بگوییم که ناخوشایندی و بدمزگی این مواد غذایی بر اساس غذایی بود که در دسترس نیاکان ما قرار داشت. بیشتر گیاهان سمی مزهی تلخی دارند و از این رو، بر اساس قانون تکامل، مغز ما به گونهای در میآید که از این مواد غذایی تنفر پیدا میکند.
علاوه بر این مواردی که نام بردیم، غذاهای فرآوری شده نیز وجود دارند. که در حین فرآوری بیمزه میشوند و از این رو تولید کنندگان به این مواد غذایی انواع طعمها و مزهها را افزوده تا مجدداً آنها را خوشمزه سازند. اما این فرآوری موجب از دست رفتن مواد مغذی حیاتی شده و تمام آنچه از مواد غذایی فرآوری شده حاصل شما میشود چیزی جز کالری نخواهد بود. به همین دلیل بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده را نیز به عنوان خوراکیهای ناسالم در نظر میگیرند.
بسیاری از خوراکیهای «بد» احتمال دارد در واقع سرشار از مواد مغذی حیاتی باشند. به عنوان مثال نمک اینگونه است. اما چیزی که موجب میشود مواد غذایی حقیقتاً ناسالم باشند، مقدار و میزانی است که از آنها مصرف میکنیم. افراط در هر کاری برای ما ضرر دارد، اما با وجود امکانات پیشرفته، چیزهای گوناگون و خوشمزهی زیادی تهیه میشود که مقاومت در برابر آنها برای ما کار دشواری خواهد بود.