شناسه : ۵۵۸۴۸۹ - شنبه ۲۲ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۱۸:۳۷
منظور از اینکه خدا نمی خواهد بر شما سخت بگیردچیست؟.(مائده /۶)
ما یُرِیدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ .
این بخش از آیه گوشزد می کند که هیچ گونه سخت گیری در دستوراتی که مربوط به عبادات الهی است در کار نبوده، بلکه همه آن ها به خاطر مصالح قابل توجهی تشریع شده ، مربوط به مشکلات و سختی های دیگر زندگی مثل از دست دادن دوست نیست . از این رو میفرماید: خداوند نمیخواهد شما را به زحمت بیفکند، بلکه میخواهد شما را پاکیزه سازد . نعمت خود را بر شما تمام کند تا سپاس نعمت های او را بگوئید.
جملههای فوق به دو مطلب اشاره دارد:
یک: تمام دستورهای الهی و برنامههای اسلامی به خاطر مردم و برای حفظ منافع آن ها قرار داده شده و به هیچ وجه هدف دیگری در کار نبوده است. خداوند میخواهد با این دستورها هم طهارت معنوی و هم جسمانی برای مردم فراهم شود.
دوم : خداوند نمیخواهد دستورها تکلیف طاقتفرسایی بر دوش شما بگذارد. گرچه احکام مربوط به غسل و وضو و تیمم ذکر شده، اما یک قانون کلی را بیان میکند که احکام الهی در هیچ موردی به صورت تکلیف شاق و طاقتفرسا نیست. بنا بر این اگر مشاهده کنیم پارهای از تکالیف در مورد بعضی از اشخاص صورت مشقت باری به خود می گیرد و غیر قابل تحمل می‌شود، حکم در مورد آن ها به دلیل این آیه استثنا میخورد و ساقط می‌شود، مثلا اگر روزه برای افرادی همچون پیرمردان و پیرزنان ناتوان مشقت بار گردد، به دلیل این آیه روزه بر آن ها واجب نیست.
البته نباید فراموش کرد که پارهای از دستورات که ذاتا مشکل است، و باید به خاطر مصالح مهمی که در کار است، مشکلات را تحمل کرد ،همانند حکم جهاد با دشمنان حق.
این قانون کلی در فقه اسلامی تحت عنوان قاعده" لا حرج" به عنوان یک اصل اساسی در ابواب مختلف مورد استناد فقها میباشد . احکام زیادی را از آن استنباط کردهاند. به هر حال این بخش از آیه فوق مربوط به سختی های عبادات و دستور های الهی برای بشر است و نه مسائل دیگر از قبیل از دست دادن دوست . برای اطلاع بیش تر به ترجمه تفسیر المیزان ذیل آیه مراجعه نمایید.
پی نوشت :
1. ناصر مکارم ، تفسیر نمونه، تهران ، انتشارات دارالکتب ،1361، ج4، ص 296
