در بارداری هم چیز مهم است؛ تغذیه مهم‌تر

آذین صحابی

کمبود ریبوفلاوین (ویتامین B2) و نیاسین (ویتامین B3) 

نارسایی‌های قلبی: نبود مقادیر کافی از این ویتامین‌ها در بدن زن باردار ریسک تولد نوزاد مبتلا به نارسایی‌های قلبی مادرزادی را افزایش می‌دهد. اگر مادر غذاهایی حاوی روغن‌های اشباع زیاد بخورد نیز میزان این خطر بیشتر خواهد شد. ویتامین B2‌ در غذاهایی چون لبنیات کم‌چرب یا فاقد چربی، جگر و سبزی‌های با برگ‌های سبز به وفور یافت می‌شود. گوشت مرغ، ماهی، جگر، مغز‌ها و غلات کامل هم سرشار از ویتامین B3‌ هستند.

فتق دیافراگم مادرزادی (CDH): یکی دیگر از نقایص جنینی که می‌توان با رژیم غذایی درست مادر از بروز آن به خوبی پیشگیری کرد فتق دیافراگم است. در این حالت روده‌ها تا درون حفره قفسه سینه جلو می‌آیند و نوزادی را خواهید دید که روده‌هایش در معرض دید است. به محض تشخیص این عارضه با اقدامات تخصصی به موقع می‌توان چنین نوزادی را هم از مرگ نجات داد. کمبود ویتامین‌های B12، E و رتینول و مواد معدنی کلسیم و سلنیوم در بدن مادر ریسک بروز این نقص مادرزادی را بیشتر خواهد کرد. خوردن مکمل‌های ویتامینی به طور چشمگیری از خطر تولد نوزادی با CDH می‌کاهد.

شکاف کام: در این نقص جنینی که عموم آن را با واژه لب شکری می‌شناسند، سقف دهان به طور کامل بسته نمی‌شود. در زنانی که سوءتغذیه دارند یا رژیم غذایی آنها تنها به چند نوع غذا محدود است، میزان خطر به دنیا آوردن نوزادانی با این نقص مادرزادی بالا خواهد رفت. 

نقص در لوله عصبی

دکتر جنیفر نلسون، محقق و دانشیار تغذیه در دانشکده علوم سلامت در مینه سوتا درباره عوارض ناشی از ویتامین B9‌ در رژیم غذایی مادر می‌گوید: «کمبود ویتامین B9‌ که بیشتر آن را به نام فولات می‌شناسند و نوع سنتزی آن اسید فولیک نام دارد، می‌تواند به بروز ناهنجاری در لوله عصبی نوزاد منجر شود.

ناهنجاری‌های مادرزادی ناشی از کمبود اسید فولیک در زنان باردار از شایع‌ترین اختلالات مادرزادی هستند. به همین دلیل در منابع علمی بسیار تاکید می‌شود که مادر در بارداری و قبل از آن به مقدار کافی اسید فولیک دریافت دارد. همچنین توصیه می‌شود کلیه زنانی که 15 تا 45 سال دارند و به عبارتی در سنین باروری هستند مکمل اسید فولیک مصرف کنند. دقت کنید زنانی که به‌طور مرتب از ابزار‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند هم باید این مکمل‌ را بخورند».

کمبود ویتامین B12

ویتامین دیگری از خانواده ویتامین B‌ به نام B12‌ هم با بروز نقایص لوله عصبی ارتباط دارد. به گفته متخصصان زنی که قصد باردار شدن دارد باید پیش از حاملگی روزانه 4/2 میکروگرم ویتامین B12‌ دریافت کند و این مقدار حین بارداری به روزانه 6/2 میکروگرم خواهد رسید.

زنانی که 9 ماه حساس حاملگی را می‌گذرانند یا آنهایی که تصمیم دارند مادر شوند می‌‌توانند با خوردن مقادیر کافی از غذاهایی چون لبنیات، تخم مرغ، گوشت‌ قرمز و گوشت مرغ در کنار مکمل‌ها نیازشان به این ویتامین حیاتی را برآورده سازند.
زنانی که دچار اختلالات روده‌ای و اختلالاتی در هضم غذا هستند که از جذب ویتامین B12‌ موجود در غذاها جلوگیری می‌کند و آنهایی که به میزان کافی گوشت، تخم مرغ و لبنیات نمی‌خورند، بیشتر در معرض خطر به دنیا آوردن چنین نوزادانی هستند و تجویز مکمل برای آنها ضروری‌تر از بقیه است. 

دکتر نلسون می‌گوید: «نباید رژیم غذایی زن حامله محدود به چند نوع غذا باشد. میزان کالری دریافتی روزانه مادر باردار بسیار مهم است، چون جنین برای رشد به مواد گوناگونی نیاز دارد که باید برآورده شوند». 

برای پیشگیری از نقص لوله عصبی چه می‌توان کرد؟

برای پیشگیری از بروز چنین نقایصی و کاهش قابل توجه ریسک بروز آنها زنی که قصد بارداری دارد باید 3 ماه قبل از حامله شدن مصرف روزانه مکمل اسید فولیک را شروع کند و تا پایان سه ماهه نخست بارداری ادامه دهد. 

توصیه شده برای تاثیر کامل اسید فولیک و پیشگیری از این نقایص مادر باید در درجه اول به میزان کافی غذاهای حاوی فولات بخورد و در کنار آنها مکمل‌های حاوی اسید فولیک هم مصرف کند. برای درصد بسیار بالایی از زنانی که 9 ماه حساس بارداری را سپری می‌کنند انجام این دو کار حتما لازم است.

تجویز مکمل اسید فولیک در برخی زنان بیش از بقیه ضرورت دارد. مثلا برای زن بارداری که صرع دارد یا حتی مدت‌هاست که صرعش کنترل شده و دارو هم نمی‌خورد تجویز این مکمل لازم است. زنانی که دچار اختلالات متابولیکی و جذب مواد مغذی از روده‌ها هستند هم از این دسته هستند. اگر در رژیم غذایی زنی با این شرایط ویژه سبزی‌هایی با برگ‌های سبز، غلات غنی شده، آب پرتقال طبیعی، لوبیای خشک شده، نخود و میوه‌ها به میزان کافی گنجانده شده باشد، بدن این فرد می‌تواند به کمک مکمل‌ها ذخایر فولات خود را پر کند.

خوب دقت کنید ...

زن باردار یا زنی که می‌خواهد حامله شود نباید به هیچ وجه سر خود مکمل بخورد. چون تنها پزشک می‌داند که در این دوران حساس بدن مادر به چه مکمل‌هایی نیاز دارد و او باید با چه دوزی و به چه مدت مکمل بخورد. مصرف مکمل‌های آهن و کلسیم در حاملگی نیز به رشد کامل و تولد نوزاد سالم بسیار کمک می‌کند.

اگر مادر حین بارداری سوءتغذیه داشته باشد نه تنها ریسک به دنیا آوردن نوزادی با نقایص مادرزادی بالاتر خواهد رفت، بلکه شاید باعث تولد نوزاد نارس یا زایمان زودرس شود و امکان بروز خطرات احتمالی که همه زنان حامله را حین بارداری تهدید می‌کند افزایش دهد.