پتاسیم برای فرایندهای مختلف سلولی و هوموتازیست ضروری است. در نتیجه سطح پایین این ماده معدنی مانع عملکرد کلیه و فعالیت‌های عصبی-عضلانی می‌شود. در مقاله حاضر بیشتر در مورد علائم و نشانه‌های کمبود پتاسیم در بدن توضیح داده شده است.
پتاسیم (K) به عنوان کلرید پتاسیم (KCl) و یون پتاسیم (K +) در سلول‌ها و مایعات بدن ما موجود است. مقدار کل پتاسیم یک فرد سالم 50 میلی اکی‌والان در هر کیلوگرم وزن بدن است. 98 درصد از این پتاسیم درون سلول‌ها وجود دارد، در حالیکه تنها 2٪ در مایع بینابینی و در خون در غلظت 3.5 تا 5.0 میلی‌اکی والان در لیتر وجود دارد.
کاهش میزان پتاسیم خون (هیپوکالمی) ممکن است به علت توزیع غلط پتاسیم در بدن رخ دهد. همچنین ممکن است منجر به افزایش دفع پتاسیم از طریق ادرار، کمبود پتاسیم، استفراغ و اسهال، یا حتی یک عارضه جانبی داروهای خاص، از جمله دیورتیک‌ها، داروهای شیمی درمانی و غیره باشد.
هیپوکالمی بر روی نسبت پتاسیم داخل سلولی و خارج سلولی تأثیر می‌گذارد که بر چندین فرآیند سلولی تأثیر گذار است.
سطح پایین پتاسیم بر انقباض عضلات اسکلتی تاثیر می‌گذارد. همچنین خون رسانی به عضلات را کاهش میدهد که ممکن است منجر به شکست عضلات شود. اثرات چنین عدم تعادلی از طریق ضعف عضلانی، مشکلات قلبی و همچنین توابع عصبی عضلانی غیر طبیعی دیده می‌شود. هیپوکالمی شدید با کاهش میزان پتاسیم کمتر از2.5میلی اکی والان بر لیتر مشخص می‌شود و نیازمند توجه فوری پزشکی است. با توجه به این موارد در زیر، یک گزارش دقیق از علائم و نشانه‌های پتاسیم پایین خون بیان شده است.
هیپوکالمی خفیف
نشانه‌ها و علائم ناشی از کاهش سطح پتاسیم (به طور کلی بین 2.5 تا 3.5میلی اکی والان بر لیتر به شرح زیر است:
• خستگی
• درد ماهیچه
• گرفتگی عضلات
• حالت تهوع
• یبوست
• سرماخوردگی
• افسردگی
• نوسانات خلقی
• رفلکسهای آهسته
• هیپوکالمی شدید
محتوای پتاسیم زیر 2.5 میلی اکی والان بر لیتر ناشی از نقص عملکرد عضلانی است که موجب اثرات فیزیولوژیکی زیر می‌شود.
عملکرد پایین عضلات اسکلتی
سطح پایین پتاسیم بر انقباض عضلات اسکلتی تاثیر می‌گذارد. همچنین خون رسانی به عضلات را کاهش میدهد که ممکن است منجر به شکست عضلات شود. علائم عبارتند از:
• خستگی
• درد شدید ماهیچه
• سفتی ماهیچه
• درد مشترک
• مشکلات گوارشی
تحرک روده یا برون دهگی روده کاهش می‌یابد که منجر به کند شدن حرکت روده می‌شود که از طریق انسداد کامل مشخص می‌شود. این اثرات به شرح زیر است:
• حالت تهوع
• بی اشتهایی
• پف کردن
• اسهال
• یبوست
• گرفتگی شکمی
• شکم درد
• تغییر عملکرد کلیه
تخلیه پتاسیم منجر به افزایش تشنگی همراه با مقاومت در برابر هورمون ضد دیورتیک (ADH)، که مسئول حفظ غلظت ادرار است می شود. افزایش تشنگی و عملکرد کلیه‌های تغییر یافته منجر به افزایش تولید ادرار رقیق می‌شود.
همچنین در شرایط عادی، جذب یون‌های سدیم در برابر یون‌های پتاسیم رخ میدهد. اما در پاسخ به سطوح پایین پتاسیم، چنین جذبی در عوض برای یون‌های هیدروژنی رخ میدهد. این عمل باعث افزایش خاصیت قلیایی بدن می‌شود. که با افزایش میزان بی‌کربنات سدیم خون همراه است. این اثرات را میتوان به صورت زیر مشاهده کرد:
افزایش تشنگی
• تکرر ادرار
• مشکلات تنفسی
• سایانوژن
• فشارخون بالا
• pH بالا
• افزایش میزان آمونیاک در ادرار
• افزایش سطح بی کربنات سدیم در خون
• عملکرد غیر طبیعی قلب
در شرایط هیپوکالمیک، سیستم هدایت الکتریکی قلب با مشکل روبرو می‌شود که منجر به انقباضات غیر طبیعی و زودرس می‌شود. این باعث می شود که ضربان قلب نامنظم باشد. نشانه‌ها و علائم موجود در این موارد عبارتند از:
• اضطراب
• ضعف
• درد قفسه سینه
• ECG غیر طبیعی
• ECG یک فرد هیپوکالمی معمولا نشان می دهد:
• امواج برجسته U
• موج T تنگ شده و یا معکوس شده است
• موج ST
• بازه طولانیتر PR
• آسیب کبدی
افزایش تولید آمونیاک (توسط کلیه‌ها) بر عملکرد طبیعی کبد و تبدیل آمونیاک به اوره تاثیر می‌گذارد. این باعث بیماری کبدی می‌شود که در آن مقدار بیش از حد آمونیاک در خون تجمع پیدا می‌کند. این باعث تغییر عملکرد مغز می شود:
• تمرکز ضعیف
• گیجی
• لکنت زبان
• تشنج
پتاسیم فعالیت عصبی عضلانی، عضلات اسکلتی، قلب و دیگر عضلات را تنظیم می‌کند. با این حال، مقدار مناسب این ماده معدنی درون سلولی و توزیع صحیح آن برای حفظ تعادل الکترولیتی بدن ضروری است.
منبع مقاله : برگرفته از: سایت بازل 