به محض اینکه با خبر شدم در ساختمان وزارت نیرو آتش‌سوزی شده خودم را به محل رساندم، بوی دود به آلودگی هوای تهران اضافه کرده و نفس کشیدن در آن حوالی بسیار سخت بود، برخلاف حادثه «پلاسکو» که خبرنگاران در تکاپو بودند و سعی داشتند با ارسال اخبار از شایعه و خبرهای جعلی فضای مجازی جلوگیری کنند، دیدم که ابتدای کوچه را محصور کردند و خبرنگاران را محدود!
به گزارش به نقل از فرهیختگان، مانند سایر خبرنگاران به انتظار مسئولان ماندم تا از آخرین اخبار با خبر شوم؛ در ساعت 10:06 دوشنبه گزارش اولیه حریق در ساختمان وزارت نیرو به آتش‌نشانی اعلام می‌شود و آتش‌نشانان کمتر از دو دقیقه به محل حادثه می‌رسند.
در ابتدا اعلام شد حریق در کابین آسانسور است و آتش‌نشانان به طبقه منفی چهار اعزام شدند و بعد از بررسی اعلام شد که حریق در داخل کابین نبوده و در قسمت بایگانی وزارت نیرو بوده است. یکی از آتش‌نشانان می‌گفت: «به ساختمان آشنایی نداشتیم و کسی هم توضیح نمی‌داد که باید به کدام طبقه برویم و همه سردرگم بودیم. به‌عنوان مثال ورقه‌های فلزی روی دیوار بود که ما فکر کردیم دیوار است اما راهی به قسمت دیگر بوده است. البته افرادی که بر موقعیت جغرافیایی ساختمان تسلط داشتند از ساختمان خارج شده بودند.»همچنین آتش‌نشانی پنج ساختمان اطراف محل حریق را تخلیه کرده و با همکاری شهرداری ساکنین را اسکان داده بودند. به دلیل حرارت زیاد و احتمال حوادث جانبی به آتش‌نشانان اجازه داده نمی‌شد که مدت زمان زیادی در داخل ساختمان بمانند و هر نیم‌ساعت یک بار آتش‌نشانان حریق را کنترل و جای خود را با نیروی بعدی عوض می‌کردند.
تبعیض در صدور مجوز ورود رسانه
در حالی که برخی رسانه‌ها چندین بار امکان و اجازه نزدیک شدن به محل حادثه را داشتند و قرار بود به نوبت در فاصله‌های زمانی مشخص شده، سه رسانه به محل حادثه رفته و این حادثه را گزارش کنند و برگردند و جای خود را با سه رسانه بعدی عوض کنند اما مشاهده می‌شد روابط‌عمومی شهرداری نظم خاصی برای این ترتیب قرار نداده بود. در حالی که برخی رسانه‌ها چندین بار با مجوز روابط‌عمومی شهرداری به نزدیکی محل حادثه رفته بودند اما بودند بسیاری از خبرنگاران و عکاسانی که با گذشت ساعت‌ها از این ماجرا همچنان اجازه حضور در نزدیکی ساختمان را نداشتند. من و تعدادی دیگر از خبرنگاران سعی کردیم از کوچه پشتی این ساختمان به نزدیکی ساختمان غرق در دود برویم، با اینکه از بازرسی نیروی انتظامی رد شدیم اما یکی از پرسنل روابط‌عمومی شهرداری ما را از محل حادثه به ابتدای کوچه هدایت کرد و گفت که باید جای خود را با رسانه‌های دیگر عوض کنی!
از رفتار مسئولان با خبرنگاران می‌توان به توزیع ناهار در ساختمان کناری (شرکت ملی فولاد ایران)، ساختمانی که دچار آتش‌سوزی شده بود اشاره کرد که در ابتدا با عنوان مصاحبه، خبرنگاران را به داخل بردند و بعد در همان صندلی‌هایی که قرار بود مثلا جلسه برگزار شود، ظرف‌های غذا را دادند و بعد هم در برگه‌ای اسم همه را نوشتند وگفتند که می‌خواهیم برایتان کارت صادر کنیم؛ اما هر چقدر منتظر ماندیم کارتی که صادر نشد هیچ، مصاحبه‌ای هم انجام نشد! بعد که به بیرون ساختمان آمدیم دیدیم که تعدادی از افراد کارت خبرنگاری به گردن دارند و وقتی از آنان سوال کردیم شما خبرنگار کجا هستید؟ پاسخ دادند که ما نیروهای روابط‌عمومی هستیم و خبرنگار نیستیم!
کپسول اطفای حریق علت حادثه بود
علیرضا ساوالان‌پور، مسئول تاسیسات شرکت برق حرارتی وزارت نیرو که در محل حادثه آتش‌سوزی حضور داشت حادثه را این‌گونه تعریف می‌کند: «نفتی درون ساختمان نبوده و فقط یک مخزن سه هزار لیتری گازوئیل در حیاط این شرکت هنوز باقی مانده است که از این مخزن قرار بود برای مواقع ضروری استفاده کنیم. کپسول اطفای حریق در طبقه منفی چهار این ساختمان خودبه‌خود فعال شده و با پرتاب پودر اطفای حریق که با حرارت همراه بوده روی اسناد و کاغذها پاشیده شده و موجب مشتعل شدن این کاغذها شده است. چون فضا بسته و پر دود است آتش‌نشان‌ها نمی‌توانند به طبقه منفی چهار بروند البته تا این لحظه بیش از چهار بار تلاش کردند. تاکنون سه اخطاریه داده شده که آخرین اخطاریه مربوط به 6 ماه پیش است که ما در همین راستا ساختمان را بهینه کردیم، اگر بهینه نکرده بودیم که ساختمان تاکنون ریزش کرده بود.»
علت حادثه هنوز مشخص نیست
جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی که از ساعات ابتدایی در حادثه حضور داشت، حادثه را به این‌گونه شرح می‌دهد: «در طول 30 ساعت گذشته عملیات ما متوقف نشده است و عملیات ما به نسبت واکنش آتش‌بستگی دارد و امیدوارم وضعیت از این شرایط بدتر نشود، البته تا حد زیادی از میزان دود کاسته شده است و نیروها از طبقه منفی سه به منفی چهار نفوذ کرده‌اند اما حرارت همچنان بالاست. امید است با پایین آمدن دما ماموران آتش‌نشانی بتوانند بیشتر به محل حریق نفوذ کنند، این را به یاد داشته باشید که همکاران ما مانند همیشه ایثارگری کرده‌اند و اینکه می‌گویند آتش‌نشانان گذاشته‌اند تا ساختمان بسوزد و تخریب شود را کاملا تکذیب می‌کنم، آنها همچنان دارند برای مهار این حادثه تلاش می‌کنند. تا زمانی که عملیات اطفای حریق ادامه دارد نمی‌توان نظر کارشناسی داد که علت حادثه چیست و هرگونه اظهارنظر در این باره را تکذیب می‌کنم، همچنین اصلا نمی‌شود احتمال داد که ساختمان ریزش می‌کند یا نه، در حال حاضر برای ما اولویت جان آتش‌نشانان است و بعد خاموش کردن هرچه سریع‌تر این آتش. شب گذشته مسئول تاسیسات ساختمان به ما اعلام کرد که تعدادی گالن آب در طبقه منفی پنج وجود دارد و ما هم آنها را پیدا کردیم اما درخصوص مخزن گازوئیل هیچ اطلاعی نداریم؛ پاشیدن آب به ساختمان با احتیاط انجام می‌شود و چاله‌ای هم که در ابتدای کوچه حفر شده است قرار است به انشعاب‌های آب آتش‌نشانی کمک کند ولی به هیچ عنوان ساختمان غرقاب نشده است و خطر ریزش از این جهت را تکذیب می‌کنم.»
محدودیت ترافیکی نداریم
سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران بزرگ در جمع خبرنگاران گفت: «اولین مجموعه‌ای که در محل حادثه حاضر شد، نیروهای انتظامی و راهنمایی و رانندگی بودند و تاکنون هم حضور داشته‌اند.»
وی افزود: «فرماندهان مسئول از دقایق اولیه حضور داشتند. در تلاش هستیم فضا را به‌گونه‌ای برای آتش‌نشان‌ها فراهم کنیم که در رفت‌وآمدشان مشکلی نداشته باشند.»
رحیمی ادامه داد: «با توجه به اینکه تاکنون در منطقه مشکلی وجود نداشته و مردم همکاری بهتری با ما داشته‌اند، محدودیت ترافیکی نداریم.» وی در پایان تاکید کرد: «انتظار داریم مردم به محل مراجعه نکنند تا دستگاه‌های مسئول بتوانند به وظایف خود عمل کنند.»
شهردار هم به قافله پیوست
محمدعلی نجفی، شهردار تهران هم صبح حادثه و هم عصر در محل حاضر شد و روند کار را از نزدیک ملاحظه کرد.
وی در بازدید از آتش‌سوزی ساختمان هشت طبقه خیابان ولیعصر اظهار کرد: «این ساختمان از ساعت 10 صبح روز دوشنبه در حال سوختن است و براساس سخنانی که نیروهای آتش‌نشانی داشتند، محل آتش‌سوزی در محل بایگانی است و حجم زیادی از اسناد، مدارک و کاغذ در آن وجود داشته و دسترسی به طبقه منفی چهار بسیار دشوار بوده است و نمی‌توان در ابتدا به کانون آتش‌سوزی دسترسی پیدا کنند و از طریق حفره‌هایی که از طبقات دیگر ایجاد کردند، کنترل آتش را در دست گرفتند.»
وی افزود: «هنوز آتش به صورت صد‌درصد کنترل نشده و به نظر می‌رسد بخش غربی ساختمان فروکش کرده است، تَرک‌هایی هم در ورودی‌های پارکینگ مشاهده می‌شود و احتمال اینکه ساختمان نشست کامل کند، وجود دارد.»
شهردار تهران با اشاره به تخلیه ساختمان‌های اطراف ساختمان دچار حادثه شده گفت: «ساختمان‌های اطراف محل حادثه در بخش جنوبی، شرقی و غربی تخلیه شده‌اند و ساکنی نیز به هتل‌ها و مکان‌های امن منتقل شده‌اند.»
نجفی درخصوص ایمنی ساختمان توضیح داد: «تاکنون سه بار درخصوص ایمنی به این ساختمان تذکر داده شده و به دلیل دولتی بودن ساختمان، مشکلاتی درخصوص اجرای کامل این اخطارها وجود داشته است.»
شهردار تهران تاکید کرد: «در اطراف همین خیابان، ساختمان‌های مشابه این ساختمان دولتی بسیار وجود دارد که اسناد و مدارک کاغذی در آنجا نگهداری می‌شود و باید ساختمان‌های دولتی و خصوصی که اسناد و مدارک نگهداری می‌کنند، به هشدارهای آتش‌نشانی توجه ویژه داشته باشند.»
نجفی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود این ساختمان مقاوم‌سازی شده و اگر مقاوم‌سازی نمی‌شد، پس از 20 ساعت عملیات، حتما ریزش می‌کرد، توضیح داد: «مقاوم‌سازی شده است، این ساختمان یک عمر 51 ساله دارد و اگر مقاوم‌سازی نمی‌شد، نمی‌توانست این حجم از بار را تحمل کند. اخطارهایی که داده شده، درخصوص مسائل آتش‌نشانی است که اخطارهای ویژه‌ای است که به آن مسائل توجه نشده و مجموعه اقداماتی که باید، انجام نشده است.»
بازدید دیرهنگام رئیس شورای شهر
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در بازدید دیرهنگامی که عصر دیروز از محل حادثه آتش‌سوزی ساختمان برق حرارتی وزارت نیرو داشت، با بیان اینکه ساختمان پیش از این از سوی شهرداری تذکر گرفته بود، اظهار کرد: «در طبقه منفی چهار ساختمان بایگانی اسناد کاغذی است و حجم زیادی کاغذ در آن وجود دارد و به علت آن که قفسه‌های بایگانی در این طبقه چیده شده بودند ماموران آتش‌نشانی نتوانستند به منبع آتش دست پیدا کنند بر همین اساس فشار آتش و حرارت کماکان ادامه دارد.»
وی افزود: «در زمان ساخت این سازه از مواد آتش‌زا برای ضدحریق کردن آن استفاده نمی‌شده و همین امر باعث گرم شدن اسکلت آهنی شده و می‌تواند خطرناک باشد لذا خود ساختمان و ساختمان‌های اطراف به‌طور کامل تخلیه شده است.» رئیس شورای شهر با اشاره به نحوه خاموش کردن آتش که از سوی آتش‌نشانان در نظر گرفته شده است، گفت: «آتش‌نشانان با تزریق شدید آب در تلاشند طبقات منفی چهار و پنج را با آب پرکرده و با همین روش آتش را خاموش کنند.»
البته محسن هاشمی بازدیدی دیرهنگام از این حادثه داشت و وقتی که در صحن شورا حضور داشته است به خبرنگارانی که از او در مورد این حادثه سوال می‌کنند، می‌گوید: «از حادثه با خبر نیستم و فعلا تصویب بودجه شهرداری در اولویت است.»
تکلیف دانشجویان چه می‌شود؟
دانشجویانی که خوابگاه‌شان روبه‌روی ساختمان وزارت نیرو بود در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به نحوه اطلاع‌رسانی به آنها و خروج‌شان از خوابگاه گفتند شب گذشته ابتدا آژیر زدند و ما به لابی آمدیم و هرچه گفتیم که اجازه دهید تا وسایل‌هایمان را بیاوریم گفتند، نه موضوع جدی نیست و به اتاق‌هایتان برمی‌گردید ولی بعد از چند ساعت از طرف قوه قضائیه آمدند و نامه‌ای را نشان دادند و همه ما را بیرون کردند و گفتند اگر بیشتر از این در این محل بمانید جان‌تان در خطر است.
همه ما را به خوابگاه‌های اطراف هدایت کردند و هیچ وسیله‌ای با خود نیاوردیم، کارت بانکی و لباس‌هایمان در خوابگاه است، کتاب‌هایمان در خوابگاه مانده است، چه کسی باید پاسخگوی ما باشد؟ همه ما اینجا منتظر هستم تا حداقل یک نفر از ما را به داخل خوابگاه هدایت کنند تا بتوانیم وسایل‌مان را بیرون بیاوریم.
واکنش و رفتار مسئولان مربوطه در مقایسه با حادثه «پلاسکو» بهتر شده بود، تا جایی که به جای نشست خبری و اعلام تصمیم‌گیری‌های گرفته شده در جلسه ستاد بحران به خبرنگاران ناهار دادند!
اما همچنان اقدام براساس تصمیمات لحظه‌ای بود و هر مسئولی حرف مسئول دیگر را تکذیب می‌کرد.
یکی از آنها می‌گفت ساختمان تا عصر فرو می‌ریزد و دیگری می‌گفت مختصات ساختمان تغییر نکرده و ساختمان فرو نمی‌ریزد.
در نهایت این سوال به میان می‌آید که چرا با اینکه نامه بازسازی یا تخریب این ساختمان‌هایی که هر لحظه قابلیت «پلاسکو» شدن را دارند، اقدام جدی با آنها نمی‌شود و فقط به ارسال اخطاریه کفایت می‌کنند؟
