خواص ماهی؛ ۱۰ خاصیت اثبات شده ماهی برای سلامتی

ماهی یکی از سالم‌ترین مواد غذاییِ روی کره‌ی زمین است. این ماده‌ی غذایی سرشار از مواد مغذی مهم، مانند پروتئین و ویتامین D بوده و از بهترین منابع اسیدهای چرب امگا 3 هم هست، که برای سلامت بدن و تقویت مغز فوق‌العاده مهم هستند. همراه ما باشید، در این مقاله یازده مورد از خواص ماهی برای سلامتی را برایتان گردآوری کرده‌ایم.

حتما بخوانید:

• خواص میگو و مضرات احتمالی آن
• خواص بادمجان برای سلامتی چیست؟
• علائم کمبود پروتئین در بدن و منابع تأمین آن

1. ماهی سرشار از مواد غذایی مهم است

همه‌ی انواع ماهی برای سلامت انسان مفید هستند. ماهی‌ها سرشار از مواد مغذی فراوانی هستند که بیشتر مردم به مقدار کافی از آنها استفاده نمی‌کنند. مواد مغذی‌ای همچون پروتئین با کیفیت بالا، یُد، انواع ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن در ماهی وجود دارند.

با این حال، برخی از ماهی‌ها از بقیه بهتر هستند؛ انواع ماهی‌های چرب، به‌عنوان سالم‌ترین نوع ماهی مطرح شده‌اند. به همین دلیل ماهی‌های چرب، مانند سالمون، قزل‌آلا، ساردین، تُن و خالی مخالی حاوی چربی فراوانی هستند. ویتامین D محلول در چربی ماده‌ای مغذی است که بیشتر مردم در معرض کمبود آن هستند. این ویتامین مانند هورمون استروئیدی در بدن عمل می‌کند.

ماهی چرب مقدار زیادی اسیدهای چرب امگا 3 دارد. این اسیدهای چرب برای عملکرد مطلوب بدن و مغز بسیار حیاتی هستند و ریسک ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. برای تأمین امگا 3، خوردن ماهی حداقل یک یا دو بار در هفته توصیه می‌شود.

خلاصه اینکه، ماهی حاوی بسیاری از مواد مغذی مهم، از جمله پروتئین با کیفیت بالا، یُد، انواع ویتامین و مواد معدنی است. انواع ماهی‌های چرب مقدار زیادی اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین D دارند.

2. ماهی خطر ابتلا به حمله‌ی‌ قلبی و سکته‌های مغزی را کاهش می‌دهد

حمله قلبی و سکته مغزی شایع‌ترین علت مرگ زودرس در دنیا هستند. اما نگران نباشید! یکی از بهترین غذاهایی که می‌توانید برای سلامت قلب بخورید، ماهی است.

جای تعجب نیست که مطالعات فراوانی نشان می‌دهند افرادی که به‌طور مرتب ماهی می‌خورند، کمتر در معرض خطر حمله‌های قلبی، سکته‌های مغزی و مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی هستند.

مطالعه‌ای درباره‌ی بیش از 40 هزار نفر از مردان فعال در حوزه‌ی سلامت در ایالات متحده‌ی آمریکا نشان داد، احتمال ابتلا به بیماری قلبی میان کسانی که به‌طور مرتب یک بار یا بیشتر در هفته ماهی مصرف می‌کنند، تا 15 درصد کاهش می‌یابد.

محققان بر این باورند که انواع ماهی‌های چرب به‌دلیل میزان بالای اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامت قلب مفیدتر هستند.

خلاصه اینکه، خوردن حداقل یک بار ماهی در هفته خطر ابتلا به حمله‌‌های قلبی و سکته‌های مغزی، دو عامل بزرگ مرگ در دنیا را کاهش می‌دهد.

3. ماهی حاوی مواد مغذی است که برای رشد بدن حیاتی است

اسیدهای چرب امگا 3 برای رشد و نمو بدن بسیار ضروری هستند. اسید دوکوزاهگزائنوئیک (DHA) یکی از انواع اسید چرب امگا 3 است که بسیار اهمیت دارد، چون در سلول‌های در حال رشد مغز و چشم جمع می‌شود. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود مادران باردار و شیرده به مقدار کافی اسیدهای چرب امگا 3 مصرف کنند.

اما در مورد بعضی ماهی‌هایی که مقدار زیادی جیوه دارند باید احتیاط شود، زیرا به‌طرز عجیبی با مشکلات رشد مغز در ارتباط هستند. برای همین به زنانی که در دوره‌ی بارداری هستند توصیه می‌شود ماهی‌های که کمتر در چرخه‌ی غذایی هستند، مثل سالمون، ساردین و قزل‌آلا را، آن هم تا 340 گرم در هفته مصرف کنند.

زنان باردار نیز باید از ماهی‌های خام و نپخته مثل سوشی اجتناب کنند، زیرا ممکن است حاوی میکروارگانیسم‌هایی باشند که به جنین آسیب وارد کنند.

خلاصه اینکه، ماهی دارای اسیدهای چرب امگا 3 است که برای رشد مغز و چشم ضروری است. توصیه می‌شود مادران باردار و شیرده به مقدار کافی امگا 3 مصرف کنند.

4. ماهی می‌تواند ماده خاکستری در مغز را افزایش دهد و از زوال عقل در اثر کهولت سن جلوگیری کند

یکی از عواقب پیری، فرسوده شدن عملکرد مغز است که به‌صورت کاهش عقل در رابطه با سن معرفی شده است. این موضوع در بسیاری موارد طبیعی است، اما پس از آن نیز بیماری‌های جدی عصبی مانند بیماری آلزایمر به وجود می‌آیند.

جالب توجه اینکه بسیاری از مطالعات حاکی از آن هستند، افرادی که بیشتر ماهی می‌خورند، میزان کمتری زوال عقل دارند. این مکانیسم ممکن است با ماده‌ی خاکستری در مغز مرتبط باشد. ماده‌ی خاکستری بافت عملکردیِ مهم در مغز، شامل نورون‌هایی است که اطلاعات را پردازش، خاطرات را ذخیره و در کل انسان را تبدیل به این چیزی می‌کنند که هست!

مطالعات نشان می‌دهند افرادی که هر هفته ماهی مصرف می‌کنند، ماده‌ی خاکستری بیشتری در مراکز مغزی دارند که احساسات و خاطرات را تنظیم می‌کنند.

خلاصه اینکه، مصرف ماهی با کاهش زوال عقل و عملکرد مغز در سالمندان در ارتباط است. افرادی که به‌صورت منظم ماهی می‌خورند، ماده‌ی خاکستری بیشتری در مراکز مغز دارند. ماده‌ی خاکستری مسئول کنترل احساسات و حافظه است.

5. ماهی به پیشگیری و درمان افسردگی کمک و شما را شادتر می‌کند

افسردگی اختلال روانی جدی و بسیار شایعی است. افسردگی با احساس ناخوشی، غم، کاهش انرژی، از دست دادن علاقه به زندگی و فعالیت‌های روزمره توصیف می‌شود. اگرچه به اندازه‌ی بیماری قلبی یا چاقی از آن صحبت نشده، اما در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات حوزه‌ی سلامتی در دنیاست.

مطالعات نشان داده‌اند احتمال افسردگی در افرادی که به‌طور مرتب ماهی می‌خورند، کمتر است. آزمایش‌های کنترل‌شده‌ی متعددی نیز نشان داده‌اند که اسیدهای چرب امگا 3 برای افسردگی مفید هستند، و به‌میزان چشمگیری اثر داروهای ضدافسردگی را افزایش می‌دهند.

ماهی به‌معنای واقعی کلمه در افزایش شادی و نیز افزایش کیفیت زندگی مؤثر است. ماهی و اسیدهای چرب امگا 3 به پیشگیری از دیگر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی هم کمک می‌کنند.

خلاصه اینکه، اسیدهای چرب امگا 3 چه به‌صورت تنها و چه همراه داروهای ضدافسردگی مصرف شوند، می‌توانند برای بهبود افسردگی مفید باشند.

6. ماهی تنها منبع خوب ویتامین D است

در سال‌های اخیر به ویتامین D توجه زیادی شده است. این ویتامین مهم در واقع عملکردی شبیه هورمون استروئید در بدن دارد. بیش از 41/6 درصد جمعیت مردم ایالات متحده کمبود ویتامین D دارند. این عدد در ایران حدود 80 درصد برآورد شده است.

ماهی و فرآورده‌های آن بهترین منابع غذایی ویتامین D هستند. ماهی‌های چرب مانند سالمون و شاه‌ماهی دارای بیشترین مقدار ویتامین D هستند. یک وعده‌ی غذایی شامل 113 گرم ماهی سالمون پخته حدود 100 واحد نیاز به این ویتامین را تأمین می‌کند.

برخی روغن‌های ماهی مانند روغن کبد ماهی ویتامین D فراوانی دارند و یک قاشق غذاخوری از آن بیش از 200 درصد نیاز بدن را تأمین می‌کند. اگر هم کمتر آفتاب می‌گیرید و به‌طور منظم ماهی چرب نمی‌خورید، باید از مکمل های غذایی ویتامین D استفاده کنید.

خلاصه اینکه، ماهی چرب منبع عالی ویتامین D، ماده‌ی غذایی مهمی است که بسیاری مردم با کمبود آن مواجه هستند.

7. مصرف ماهی با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی، از جمله دیابت نوع یک ارتباط دارد

بیماری های خودایمنی زمانی اتفاق می‌افتند که سیستم ایمنی بدن اشتباها به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. مثال مهم آن، دیابت نوع 1 است که سیستم ایمنی بدن به سلول‌‌های تولیدکننده‌ی انسولین در پانکراس حمله می‌کند.

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مصرف امگا 3 یا روغن ماهی با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع یک در کودکان و همین‌طور نوعی دیابت خودایمنی در بزرگسالان مرتبط است. نتایج ابتدایی است، اما محققان بر این باورند که این امر می‌تواند به‌علت وجود اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین D در ماهی و روغن ماهی باشد.

برخی معتقدند که مصرف ماهی می‌تواند خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید (رماتیسم مفصلی) و ام‌ اس را هم کاهش دهد، اما شواهد چندانی در این زمینه وجود ندارند.

خلاصه اینکه، خوردن ماهی با کاهش خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع یک و چندین بیماری خودایمنی در ارتباط است.

8. ماهی به پیشگیری از آسم در کودکان کمک می‌کند

آسم بیماری شایعی است که با التهاب شدید در مجرای تنفسی مشخص می‌شود. متأسفانه میزان ابتلا به آسم طی چند دهه‌ی اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است.

مطالعات نشان می‌دهند پیشگیری از آسم در کودکان، یکی از خواص ماهی است. مصرف منظم ماهی 24 درصد خطر ابتلا به آسم را در کودکان کاهش می‌دهد، اما تأثیر چندانی در بزرگسالان دیده نشده است.

خلاصه اینکه، برخی مطالعات نشان داده‌اند خطر ابتلا به آسم در کودکانی که بیشتر ماهی می‌خورند، کمتر است.

9. مصرف ماهی می‌تواند از بینایی‌تان در دوران پیری محافظت کند

بیماری‌ای به نام تباهی لکه‌ی زرد وجود دارد که منجر به اختلال بینایی و نابینایی می‌شود، و اکثرا افراد سالمند را تهدید می‌کند. اما شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند ماهی و اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند از این بیمای پیشگیری کنند.

در مطالعه‌ای نشان داده شد مصرف منظم ماهی خطر ابتلا به تباهی لکه‌ی زرد را در زنان تا 42 درصد کاهش می‌دهد.
مطالعه‌ی دیگری نشان داد که خوردن ماهی‌های چرب یک بار در هفته خطر ابتلا به نوعی تباهی لکه زرد را تا 53 درصد کاهش می‌دهد.

خلاصه اینکه، خطر ابتلا به تباهی لکه‌ی زرد که علت اصلیِ اختلال بینایی و نابینایی است، در افرادی که بیشتر ماهی می‌خورند، بسیار کاهش می‌یابد.

10. ماهی می‌تواند کیفیت خواب را بهبود ببخشد

بهبود کیفیت خواب، یکی دیگر از خواص ماهی است. اختلالات خواب به‌طور چشمگیری در سراسر دنیا شایع شده است. دلایل مختلفی مانند افزایش انتشار نور آبی برای این اختلال وجود دارند، اما برخی محققان معتقدند کمبود ویتامین D هم ممکن است در این زمینه نقش داشته باشد.

مطالعه‌ای شش‌ماهه که روی 95 مرد میان‌سال انجام شد، نشان داد مصرف ماهی سالمون به‌میزان 3 بار در هفته باعث بهبود خواب و عملکرد روزانه می‌شود. محققان بر این باور بودند که این امر به‌دلیل وجود ویتامین D در ماهی سالمون است.

خلاصه اینکه، شواهد اولیه‌ نشان می‌دهند که خوردن ماهی چرب مانند سالمون باعث بهبود خواب می‌شود.

ماهی غذایی خوشمزه با پخت آسان است

نکته‌ی آخر در مورد خواص ماهی برای سلامتی نیست، اما بسیار مهم است. واقعیت این است که ماهی غذایی خوشمزه است و پخت و آماده‌سازی آن آسان است. به همین دلیل باید ماهی را در رژیم غذایی قرار داد. به‌نظر می‌رسد خوردن یک تا دو بار ماهی در هفته برای رسیدن به فواید بی‌شمار آن کافی است.

در صورت امکان، به‌جای ماهی پرورشی از ماهی آزاد استفاده کنید. ماهی‌های آزاد اسید چرب امگا 3 بیشتری دارند و احتمال آلوده بودن آنها کمتر است. البته گفته می‌شود حتی مصرف ماهی‌های پرورشی هم فواید بیشتری نسبت به خطرات آن دارد. پس همه‌ی انواع ماهی برای شما مناسب هستند و نباید از خواص ماهی غافل شوید.