کیست تخمدان، معضلی جدید برای خانم ها (۲)

کیست‌های مرکب یا کمپلکس

با حضور تیغه یا سپتوم در داخل کیست از نظر سونوگرافیک مشخص می‌شوند که آن‌ها را به حفره‌های متعدد تقسیم می‌کند؛ به طوری که کیست چند حفره‌ای ایجاد می‌شود. داخل این حفره‌ها از نظر سونوگرافیک ممکن است جوانه یا توده‌هایی رویت شود.

ضخامت دیواره کیست‌های مرکب بیشتر است و این کیست‌ها ممکن است همراه با سرطان باشند؛ به خصوص اگر در سنین بعد از یائسگی دیده شوند. علاوه بر سونوگرافی معمولی، سونوگرافی داپلر در کیست‌های مرکب ممکن است عروق بیشتری نشان دهد که احتمال سرطان را بیشتر مطرح می‌کند.

روش‌های تشخیص

وضعیت کیست تخمدان که بر اساس بررسی‌های رادیولوژیک مثل سونوگرافی، MRI لگن تشخیص داده می‌شود و براساس آن کیست ساده یا کمپلکس نامیده می‌شود و شرایط بالینی بیمار مثل سن و علائم کیست، جراح زنان را مصمم به تحت نظر گرفتن بیمار یا جراحی و برداشتن کیست تخمدان می‌کند.

معمولاً کیست‌های ساده که خیلی بزرگ نباشند (کمتر از 8-10 سانتیمتر باشند) یا کیست‌های مرکبی که به دلیل خونریزی در تخمدان‌ها به دلیل تخمک گذاری ایجاد شده باشند تحت‌نظر گرفته می‌شوند. کیست‌های ساده بزرگ (بیشتر از 10 سانتیمتر) که ممکن است با علائم درد همراه باشند یا کیست‌های کمپلکس و مرکب که قبلاً‌ توضیح داده شد، نیاز به جراحی دارند.

جراحی

کیست‌های مرکب (چند حفره‌ای) با دیواره ضخیم یا جوانه‌های داخل کیست در هر سنی بعد از یائسگی باید جراحی شوند، چون در این سنین دیگر تخمک گذاری متوقف شده و این کیست‌ها نمی‌توانند ناشی از خونریزی داخل تخمدان و تخمک‌گذاری ایجاد شده باشند.

اندازه‌گیری بعضی از نشانه‌های شیمیایی به نام تومورمارکرها که از همه مهم‌تر CA125 می‌باشد، می‌تواند به تشخیص و احتمال سرطانی بودن کیست‌های مرکب کمک کند، اما این نشانه شیمیایی در شرایط دیگر، خصوصاً در زنان قبل از یائسگی و بعضی دیگر از بیماری‌های زنان مثل آندومتریوز یا فیبروم رحمی ممکن است افزایش یابد.

 توده‌های تخمدانی

توده‌های تخمدانی در اثر رشد سلول‌های غیر طبیعی ایجاد می‌شوند که همیشه مترادف سرطان نیستند.

 این توده‌ها ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند. فرق تومورهای خوش‌خیم با بدخیم آن است که تومورهای بدخیم انتشار می‌یابند، ولی تومورهای خوش‌خیم انتشار نمی‌یابند. حد وسط این تومورها می‌تواند تومورهای مرزی باشند که زیر میکروسکوپ توسط آسیب‌شناس تشخیص داده می‌شوند.

این تومورها رشد آهسته‌ای دارند و ممکن است خصوصیات انتشاری و عودکننده داشته و بیمار نیاز به جراحی‌های مکرر داشته باشد ولی در طول عمر بیمار تأثیری نمی‌گذارند.

شایع‌ترین توده‌های تخمدانی

توده‌های خوش‌خیم تخمدان ممکن است در خانم‌های جوان کیست درموئید باشد که از سلول‌های جنینی به وجود می‌آیند و شایع‌ترین توده تخمدانی در زنان جوان است. این توده‌ها از سلول‌هایی که قرار است به تخمک تبدیل شوند، به وجود می‌آیند و ممکن است داخل آنها بافت‌های مختلف نظیر دندان، مو، چربی و بافت‌های دیگر حتی بافت ریه دیده شود.

ایجاد سرطان در این توده نادر است؛ بخصوص در خانم‌های زیر 40 سال. این توده‌های تخمدان چون سنگین هستند و ممکن است باعث چرخش پایه تخمدان و علائم اورژانس به صورت پیچش تخمدان یا خونریزی یا پاره‌گی و عفونت شوند، باید تحت جراحی واقع شوند. معمولاً‌ بعد از جراحی بیمار درمان می‌شود و تأثیری در طول عمر او ندارد.

در سنین بالاتر توده‌های خوش خیم تخمدان ممکن است فیبروم تخمدان باشد که باز هم جراحی باید انجام شود. توده‌های تخمدان در سنین حوالی یائسگی ممکن است با خصوصیات رشد آهسته تومورهای گرانولوزاسل تظاهر کند و از نظر سونوگرافیک خصوصیات کیست کمپلکس داشته باشد.

که درمان آن نیز جراحی است. در سنین بالاتر از یائسگی، توده‌های تخمدان ممکن است دلیل سرطان اولیه تخمدانی یا سرطان انتشار یافته از محل دیگر مثل معده، روده، پستان و غیره باشد. در این موارد معمولاً‌ تخمدان‌های دو طرف بزرگ می‌شوند که به  آن تومور کروکنبرگ اطلاق می‌گردد.

به طور خلاصه با در نظر گرفتن خصوصیات سونوگرافیک توده‌های تخمدانی و میزان تومورمارکرها، خصوصاً CA125 و سن بیمار تشخیص و احتمال خوش خیمی یا بدخیمی توده‌های تخمدانی داده می‌شود، ولی برش منجمد شده در حین جراحی به تشخیص قطعی نوع تومور به جراح کمک می‌کند تا در مورد نوع عمل جراحی مناسب تصمیم‌گیری کند. به این ترتیب از جراحی بی‌مورد (عدم حفظ باروری در زنان جوان) یا جراحی ناکامل و نیاز به جراحی مجدد جهت تکمیل جراحی اول پیشگیری می‌شود.

برای خواندن بخش اول- کیست تخمدان، معضلی جدید برای خانم ها- اینجا کلیک کنید.