عوارض مواد دخانی علاوه بر اینکه مصرف کنندگان این مواد را تهدید می کند، سایر افرادی که در جوار استنشاق دود مواد دخانی قرار دارند را نیز تهدید می کند که واژه «سیگاری تحمیلی» تلقی می شود.
به گزارش به نقل از مهر، هر کسی که دود تحمیلی مواد دخانی (دود ناشی از سوختن ته سیگار، قلیان و دود حاصل بازدم مصرف کننده) را استنشاق کند یا به عبارت دیگر هر فرد غیرسیگاری که به صورت غیرداوطلبانه در معرض دود مواد دخانی (سیگار، قلیان) قرار گیرد« سیگاری تحمیلی» نامیده می شود.
انواع دود تحمیلی سیگار
دود اولیه؛ بخشی از دود است که از درون سیگار و توتون عبور می کند و سپس وارد دهان و ریه فرد سیگاری می شود و موجب بروز بیماری در فرد سیگاری می شود.
دود ثانویه؛ مستقیما از نوک روشن و در حال اشتعال سیگار و همچنین دود حاصل از بازدم فرد سیگاری به دنبال پک زدن به سیگار از ریه فرد سیگاری خارج و وارد محیط می شود و توسط اطرافیان فرد سیگاری استنشاق می شود و زیان بارتر از دود اولیه است.
دود ثالثیه؛ ذرات و سموم دود سیگار، قلیان در هوا منتشر شده و روی اشیا و لباس و موی فرد سیگاری می نشیند و اگر کودک در تماس با این اشیا یا در آغوش فرد سیگاری قرار بگیرد آلاینده ها وارد بدن کودک می شود.
دود سیگار مضرتر است یا قلیان
بسیاری از مردم بر این باورند که استعمال قلیان خطر کمتری نسبت به سیگار دارد، در صورتی که قلیان نه تنها به اندازه سیگار اعتیادآور است بلکه به دلیل شیوع استفاده از آن بسیار مضرتر از سیگار است، افراد در هر دم و بازدم دود زیادتری را با نفس های عمیق تر نسبت به پک سیگار فرو می دهند و این روند ممکن است تا یک ساعت به طول انجامد.
استفاده مشترک از لوله های قلیان و افزودن اسانس های معطر و میوه ای، بیماری های عفونی مثل تبخال، سل، هپاتیت و حساسیت و آلرژی ایجاد می شود.
هر نخ سیگار، برابر با 12 پک و هر پک 30 میلی لیتر دود وارد ریه می شود. با هر پک قلیان 400 میلی لیتر دود وارد ریه می شود.
بیماری های مرگبار دخانیات
بیماری های قلبی و عروقی یکی از مهم ترین علت های مرگ و میر افراد در تمام کشورهای جهان است. اکنون از هر سه مورد مرگ و میری که در جهان ثبت می شود، یک مورد آن از بیماری های قلبی و یا سکته های مغزی ناشی می شود. امروزه 80 درصد مرگ های ناشی از بیماری های قلبی و عروقی، در کشورهای با درآمد کم یا متوسط رخ می دهد.
دخانیات یکی از علت های عمده مرگ های ناشی از بیماری های قلبی و عروقی است به گونه ای که حدود 20 درصد این گونه مرگ ها از مصرف دخانیات سرچشمه می گیرد.
پیامدهای بیماری های قلبی و عروقی از جمله مرگ های ناگهانی، بیماری های مغزی-عروقی و بیماری های عروق پیرامونی به تدریج در حال گسترش است.
مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی در میان افراد سیگاری دو برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری است.
مطالعات متعدد نشان داده است که بین مصرف دخانیات و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی، ارتباط مستقیمی وجود دارد.
به گفته محققان، این ارتباط در میان جوانان سیگاری بیش از دو برابر قوی تر از بزرگسالان است.
دکتر محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: مصرف دخانیات، خطر سکته قلبی را در افرادی که در معرض دود سیگار قرار دارند، افزایش می دهد. طبق تحقیقات انجام شده، این خطر در زنان بیشتر از مردان است و به سن نیز ارتباطی ندارد، به عبارت دیگر، می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد.
به گفته وی، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی در آن گروه از زنان سیگاری که از قرص های ضدبارداری نیز استفاده می کنند، 20 تا 40 درصد بیشتر از زنان سیگاری است که از این قرص ها استفاده نمی کنند.
مسجدی ادامه داد: احتمال وقوع سکته مغزی در افراد سیگاری 4 برابر افرادی است که هرگز دخانیات مصرف نکرده اند. ضمن اینکه احتمال سکته مغزی در زنان سیگاری، تا حد محسوسی بیشتر از زنان غیرسیگاری است و مصرف همزمان سیگار و داروهای ضدبارداری می تواند احتمال سکته مغزی را تا چند برابر افزایش دهد.
مصرف سیگار باعث می شود تا عواض ناشی از فشار خون بالا به ویژه اختلال در عملکرد کلیه ها (نفرواسکلروز) تشدید شود و این می تواند زمینه ساز فشار خون بدخیم باشد.
خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی حتی در صورت مصرف کم دخانیات نیز بروز پیدا می کند. به عبارت دیگر، حتی مصرف یک یا دو نخ سیگار در روز می تواند خطر بیماری های قلبی و عروقی را افزایش دهد.
استنشاق دود محیطی سیگار
مطالعات جدید نشان داده که دود محیطی دخانیات، یکی از عوامل زمینه ساز بیماری انسداد عروق قلبی است. استنشاق دود محیطی سیگار می تواند خطر مرگ ناشی از انسداد عروق قلبی را در افراد غیرسیگاری به میزان 20 تا 70 درصد افزایش دهد.
احتمال وقوع بیماری انسداد عروق قلبی در آن دسته از افراد غیرسیگاری که در معرض دود محیطی سیگار قرار دارند، 1.25 برابر سایر افراد غیرسیگاری است. طبق مطالعه ای در چین، زنانی که همسرانشان دخانیات مصرف می کردند، 24 درصد بیشتر از سایر زنان به بیماری انسداد عروق قلبی دچار شده بودند. همچنین زنانی که در محل کار خود در معرض دود محیطی سیگار قرار داشتند 85 درصد بیشتر از سایر زنان به این بیماری مبتلا می شدند.
افراد غیرسیگاری که در معرض دود محیطی سیگار هستند، ممکن است دچار اختلال عملکرد دستگاه گردش خون شوند و به این علت، احتمال وقوع سکته مغزی در آنها افزایش می یابد.
آثار ترک دخانیات
بلافاصله پس از ترک دخانیات، وضعیت کلی سلامتی افراد بهتر می شود و در مدت یک تا دو سال پس از ترک، خطر حملات قلبی به تدریج و به طور چشمگیری کاهش می یابد.
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، یک سال پس از ترک دخانیات، خطر وقوع بیماری عروق قلبی تا 50 درصد و در مدت 15 سال بعد، خطر نسبی مرگ ناشی از این بیماری ها در فرد سیگاری به اندازه افراد غیرسیگاری کاهش می یابد.
مطالعات متعدد نشان داده اند که پنج سال پس از ترک دخانیات توسط افراد سیگاری، احتمال سکته مغزی در آنان تا حد افراد غیرسیگاری کاهش می یابد.
