نادیا زکالوند؛ زیر نظردکتر مریم خادم، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
هورمون اچ سی جی (HCG)
اعلام بارداری
یکی از اولین هورمون‌هایی که به محض بارداری در بدن مادر ترشح می‌شود، گونادوتروپین جفتی انسان نام دارد که البته با نام هورمون بارداری نیز معروف است.
این هورمون فقط در دوران بارداری وجود دارد و برای آزمایش بارداری استفاده می‌شود. هورمون بارداری در خون و ادرار زن باردار مشاهده می‌شود.
بنابراین اگر در خانه یا درمانگاه آزمایش کردید که در خون یا ادرار شما هورمون گونادوتروپین جفتی انسان وجود دارد، مطمئناً شما باردار هستید! تخمک چند روز پس از بارور شدن در مخاط رحم قرار می‌گیرد و جفت تازه تولید شده شروع به ترشح هورمون می‌کند.
مقدار ترشح بسیار زیاد است و به سرعت در مدت زمان 70 روز به اوج خود می‌رسد. پس از آن، از ترشح این هورمون کاسته شده و تا پایان بارداری در سطح پایینی باقی می‌ماند.
مهم‌ترین عملکرد هورمون بارداری اطمینان از ادامه تولید هورمون استروژن و پروژسترون است. بدون وجود هورمون بارداری ممکن است دوباره از سطح هورمون پروژسترون کاسته شده و شما پریود شوید.
وقتی جفت به اندازه کافی رشد کرد و توانست خودش تولید استروژن و پروژسترون را به عهده بگیرد، از ترشح هورمون بارداری کاسته می‌شود.
در واقع وجود هورمون بارداری است که باعث می‌شود در اولین سه ماهه بارداری‌تان، دچار تهوع صبحگاهی و خستگی مفرط شوید.
همچنین همین هورمون است که شما را مجبور می‌کند، هر 5 دقیقه یکبار به دستشویی بروید.
در ضمن عملکرد سیستم ایمنی بدن‌تان را تاحدی سرکوب می‌کند که خطر پس زدن جنین از بدن را به حداقل برساند.
همین مساله هم باعث می‌شود که در این دوران، به بیماری مستعد شوید.
هورمون استروژن
گردش خون بهتر و البته سینه‌های دردناک
استروژن که همه آن را با نام هورمون زنانه می‌شناسند، در تمام دوران بارداری ترشح می‌شود. هرچه بیشتر از روزهای بارداری می‌گذرد، هورمون استروژن در کل بدن بیشتر و بیشتر تولید می‌شود.
این نوع هورمون‌ها معمولاً در تخمدان‌ها تولید می‌شوند اما در زمان بارداری از طریق جفت هم ترشح می‌شوند و نقش مهمی در یک بارداری سالم بازی می‌کنند.
استروژن به جریان خون و رشد رحم کمک می‌کند و مراقب مخاط رحم است و بدین ترتیب محیطی عالی برای رشد جنین‌تان فراهم می‌کند. استروژن گردش خون در بدن را نیز بهبود بخشیده و کمک می‌کند تا حجم خون تا هفته دهم، افزایش یابد.
علاوه برآن، موجب تولید و تنظیم هورمون‌های دیگر مانند پروژسترون می‌شود. جنین هم از وجود استروژن بهره می‌برد. این هورمون به رشد اندام‌های او کمک می‌کند. و البته تا حدی مسئول ایجاد ویژگی‌های جنس مؤنث است.
همچنین هنگام رشد دست و پاهای جنین، به تنظیم تراکم استخوان او کمک می‌کند. در ضمن وجود استروژن و هورمون‌های دیگر باعث می‌شود که در اوائل بارداری، سینه‌هایتان متورم و دردناک شوند.
البته سینه‌ها باز هم بزرگتر خواهند شد و برای شیردهی آماده می‌شوند. متاسفانه ترشح استروژن عوارضی هم دارد. به طور مثال باعث می‌شود که گاهی اوقات بینی‌تان، کیپ شود و یا حتی گرفتار سردرد و آبریزش بینی شوید.
وجود خون زیاد در بدن‌تان پوست را بسیار سرخ نشان می‌دهد و گاهی باعث خارش کف دست‌تان می‌شود.
نوک سینه بر اثر هورمون استروژن و چند هورمون دیگر، تیره‌تر شده و گاهی اوقات خطوط قهوه‌ای روی شکم و یا علائم تیره اطراف چشم پدیدار می‌شود.
پروژسترون
حفظ جنین در مکان خود
هنگام بارداری وجود پروژسترون بسیار مهم است. این هورمون با تشکیل یک غشاء درون رحم از جفت مراقبت کرده و در نتیجه جلوی سقط جنین را می‌گیرد.
وجود جفت برای رساندن غذا و اکسیژن به نوزاد بسیار مهم است. در ابتدای بارداری، تخمدان پروژسترون تولید می‌کند اما از سه ماهه دوم بارداری، جفت این وظیفه را به عهده می‌گیرد.
پیش از بارداری معمولاً رحم منقبض شده و به طور طبیعی حرکاتی دارد اما وقتی شما باردار می‌شوید، پروژسترون جلوی این حرکات را می‌گیرد.
همچنین به متورم شدن رحم کمک کرده و فضای بیشتری برای کودک در حال رشدتان باز می‌کند. هرقدر از زمان بارداری می‌گذرد، سطح ترشح هورمون پروژسترون هم افزایش می‌یابد.
روند تولید این هورمون درست قبل از تولد کاهش می‌یابد و به رحم فرصت منقبض شدن- برای تولد نوزاد- را می‌دهد. پروژسترون رشد بافت سینه را تحریک می‌کند و به همراه استروژن مسئول دردناک شدن سینه‌هایتان در اوائل بارداری است. این هورمون هم عوارضی دارد.
پروژسترون به همراه هورمون ریلاکسین، روی ماهیچه‌های صاف بدن‌تان اثر می‌گذارد و به این دلیل است که دریچه بین مری و معده همیشه به خوبی کار نمی‌کند و شما، به ویژه در سومین سه ماهه بارداری‌تان، دچار سوزش معده می‌شوید.
همچنین پروژسترون و ریلاکسین، غضروف‌ها را نرم می‌کنند و موجب شل شدن مفاصل و رباط‌ها می‌شوند و به همین دلیل است که به انواع مشکلات مفصل و لگن خاصره مبتلا می‌شوید.
در ضمن وجود این هورمون باعث تنبلی سیستم گوارش و ابتلا به یبوست و نفخ می‌شود. استروژن موجب خونریزی لثه و جوش‌های شبیه دوران نوجوانی‌تان می‌شود و همچنین باعث می‌شود که بیش از حد معمول عرق کنید.
هورمون پرولاکتین
تمرین شیردهی
پرولاکتین مسئول تکثیر سلول‌های تولید شیر در سینه‌هایتان است. هنگام بارداری، هورمون‌های استروژن و پروژسترون جلوی تولید شیر را می‌گیرند.
اما به محض تولد نوزاد، از سطح این دو هورمون به شدت کاسته شده و به لطف وجود پرولاکتین، شیر تولید می‌شود.
پرولاکتین در دوران بارداری به تدریج ترشح شده و به نظر می‌رسد که افزایش استروژن در بدن، تولید پرولاکتین را سرعت می‌دهد.
این هورمون کمک می‌کند زمان شیردهی، دوباره باردار نشوید اما مسلماً نمی‌تواند به اندازه روش‌های پیشگیری از بارداری مطمئن باشد. چرا که زنان بسیاری در دوران شیردهی، مجدداً باردار شده‌اند.
از عوارض پرولاکتین می‌توان به رشد موهای اضافی روی صورت، شکم و دیگر قسمت‌های بدن اشاره کرد. خوشبختانه این موها به تدریج پس از وضع حمل، ناپدید می‌شوند.
ریلاکسین
آرامش و لذت بردن از آن
ریلاکسین از همان اوائل بارداری ترشح می‌شود و حرکات رحم را کنترل می‌کند. همچنین گردنه رحم را برای زمان وضع حمل آماده می‌کند.
ریلاکسین به همراه پروژسترون، ماهیچه‌ها، مفاصل و رباط‌ها، به ویژه در قسمت لگن خاصره، را آرام می‌کند. بدین ترتیب هنگام وضع حمل، تولد نوزاد آسان می‌شود.
البته نرم شدن ماهیچه‌ها گاهی اوقات موجب کمردرد و دیگر ناراحتی‌ها می‌شود.
اکسی توسین
هورمون مراقب
این هورمون مسئول رفتارهای مراقبتی مادر و پدرهایی هست که تازه بچه‌دار شده‌اند.
البته هنگام زایمان مسئول انقباض‌های شدید برای تولد نوزاد نیز است و کمک می‌کند که رحم به اندازه اصلی خود بازگردد.
انقباض‌های موجود در سینه هنگام شیردهی نیز از وجود اکسی توسین نشأت می‌گیرد.
صبر کنید، چند تا هورمون دیگر هم وجود دارد ...
هورمون لاکتوژن جفتی انسان نیز به وسیله جفت تولید می‌شود و مراقب است که جنین به درستی رشد کند و سینه‌های شما را برای شیردهی آماده کرده و آغوز که برای اولین تغذیه نوزاد بسیار مهم است را تولید می‌کند.
تیروکسین، هورمون تیروئید در جذب اکسیژن مهم است و به همراه هورمون‌های رشد، رشد جنین را موجب می‌شوند و در تشکیل سیستم اعصاب مرکزی بدن نوزاد بسیار مهم هستند.
هورمون انسولین سوخت و ساز غذای مصرفی شما و جنین‌تان را تضمین می‌کند. هورمون کورتیزول هم موجب رشد ریه‌های جنین می‌شود.
