حجیت-ذاتی

چکیده:   اغلب امارات اصولی و قواعد فقهی از بناهای عقلایی به شمار می روند، بنای عقلا بنابر قول مشهور، رفتار جمعی عقلای عالم است و بدون تقریر معصوم واقعیتی را ثابت نمی کند

اقسام بنای عقلا   1.بنای عقلا از آن جهت که معاصر با معصوم (ع) باشد و از تقریر یا اذعان امام (ع) موافقت و یا مخالفتش معلوم شود، و یا پس از معصوم (ع) به وجود آید و تقریر امام (ع) نسبت به آن روشن نباشد، به سیره ی معاصر و مستحدثه تقسیم می شود

بیان حضرت امام و برخی دیگر از اصولیان در بداهت سیره عقلایی   همان طور که علامه از سیره های عقلایی با تعبیر «فلا یخالفه انسان بالفطرة»(1) یاد می کند، حضرت امام خمینی نیز در بیانی مشابه می نویسد: «فانه من فطریات العقول»

دلیل غفلت از عقلانی بودن بناهای عقلایی   چنانچه بیان شد، بازگشت بناهای عقلایی به بداهت های عقلی است، ولی جای این سؤال باقی است که چرا این نکته مورد غفلت قرار گرفته و مشهور علما به عدم الردع قائل شده اند!؟ در پاسخ باید گفت: بر خلاف تصور ابتدایی، بداهت گاه موجب غفلت می شود؛ مانند نعمت امنیت و سلامت که در عین بداهت مورد غفلت قرار می گیرند و ...

حجیت ذاتی سیره ی عقلا   بر اساس آنچه گذشت، سیره ی عقلا مبسوق به حکم اضطراری و بدیهی عقل است و چون این حکم بدیهی است، از شدت روشنی مخفی مانده و تنها سیره ی عملی نمود یافته است

علم اصول، علم عقلایی   این جمله که «اصول، دانشی عقلایی است»، در میان علما اصولی معروف و شناخته شده است