صدرالمتألهین

یکی از مهم ترین دغدغه های فکری و دینی بشر در طول تاریخ، مسأله «عقل و وحی» و سازگاری یا ناسازگاری این دو با هم بوده است. تا جایی که نوشته های تاریخی و فلسفی نشان می دهند، فیلون اسکندرانی (20 ق. م 50 م) اولین فیلسوفی است که در باب ارتباط آموزه های دینی یهود با تعالیم فلسفی اندیشید و در عقلانی کردن معارف یهودی کوشید.(1)

از زمانی که متون فلسفی به دست اولین مترجمان مسلمان وارد فرهنگ و تمدن با عظمت اسلامی گردید، محققان و فلاسفه با گذر از اندیشه های یونانی، خود به ابتکار و ابداع نظریه های تازه ای در مسائل فلسفی دست یازیده، موجبات باروری و رشد تفکر فلسفی در جهان اسلام را شتاب بخشیدند

در شماره چهل و نهم و پنجاه و یکم، از تقریرهای متعدد برهان صدیقین، تقریر محقق سبزواری، علاّمه طباطبائی و شیخ الرئیس ابوعلی سینا را بررسی کردیم. اینک در این شماره تقریر مرحوم صدرالمتألهین را مورد بحث قرار می دهیم:

آن چه در این نوشتار در پی پژوهش آن هستیم، بررسی آرای سه فیلسوف بزرگ اسلامی در باب ارزش ادراکات است. ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالمتألهین، هر کدام در این مورد صاحب آرا و نظریات خاصی هستند که توجه به آنها به منظور آشنایی با معرفت شناسی اسلامی ضروری است.

اصالت وجود یکی از مباحث مهم فلسفی است که از زمان صدرالمتألهین به جد در کتب فلسفی مطرح شده است. می توان گفت این اصل ستون فقرات حکمت متعالیه را تشکیل می دهد، و دیگر اصول حکمت متعالیه از آن نشئت می گیرند

«حکمت متعالیه»، از دو زبان برتر، حکایت می‎کند. در بادی امر، به نظر می‎رسد، «اصالت وجود» مهمترین اصل، در فلسفه صدرایی است و این فلسفه در سایة آن اصل، تکون یافته است. بر همین اساس، بسیاری از شارحان، به هنگام تبیین فلسفة او، با این اصل آغاز می‎کنند. حکیم سبزواری در آغاز پرداختن به امور عامة فلسفه، در کتاب «شرح منظومه» با این بیت آغاز می‎کند:

برای حکمت متعالیه صدرالمتألهین دو معنا می توان در نظر گرفت: یکی، «فلسفه اولی» و دیگری، مکتبی است که با روش ویژه ای، مسائل فلسفی را بررسی می کند

رساله ی کارشناسی ارشد رشته ی فلسفه