رهبری اقتصاد دیجیتال خاورمیانه در انتظار پادشاهی سعودی

رسول سلیمی: کارشناسان اقتصادی تغییری کیفی در اقتصاد دیجیتالی پادشاهی سعودی در سال 2024 پیش‌بینی می‌ کنند. پادشاهی سعودی شاهد شتاب استثنایی در توسعه در سطوح مختلف است و آن را در آستانه یک تحول بزرگ در سال‌های آینده قرار داده است. از برنامه‌های این کشور برای میزبانی نمایشگاه جهانی اکسپو 2030 و جام جهانی فوتبال 2034 گرفته تا اجرای مجموعه ای از راه حل‌ها در مقیاس بزرگ برای مهار بحران آب و هوا. واضح است که سعودی مصمم است از نظر رفاه اقتصادی و اجتماعی نسبت به سایر کشورهای دارای حکمرانی پیر و ضعیف، به جایگاه رهبری کشورهای خاورمیانه برسد. چشم اندازی که ناظران سیاسی معتقدند در مقایسه با تاریخ اروپا، متاثر از تغییر اراده حکمران سیاسی از توهمات ایدئولوژیک به واقع گرایی سیاسی به دست آمده است.

در میان این دگرگونی که توجه همه جهان را به خود جلب کرده، اقتصاد دیجیتال به عنوان یکی از مولفه‌ها و قابلیت‌های اصلی برجسته می‌شود که پادشاهی سعودی سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی را در زمینه‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، امنیت سایبری و تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ منطبق با آگاهی عمیق دولت از اهمیت این حوزه‌ها و اعتقاد به اینکه آنها ستون‌های اصلی اقتصاد در دنیای مدرن هستند پیش می برد.

این در حالی است که ریاض درصدد آن است که سهم اقتصاد دیجیتال را از تولید ناخالص داخلی تا سال 2025 به 19٫2 درصد برساند. این سیاستگذاری، طیف وسیعی از فرصت‌های ارزشمند را برای برجسته‌ترین بازیگران بخش فناوری دیجیتال و حامیان حوزه فناوری در سطوح داخلی و بین‌المللی آزاد خواهد کرد.

ناظران سیاسی پیشبینی می کنند سال 2024 نقطه عطف مهمی برای اقتصاد دیجیتال و حامیان آن خواهد بود، زیرا انتظار می‌رود حجم هزینه‌های مربوط به فناوری داده و ارتباطات در سال جاری از 34٫5 میلیارد دلار فراتر رود. در این میان، پادشاهی سعودی در حال آماده شدن برای میزبانی مجدد کنفرانس فنی بزرگ (LEAP) با شعار «به سوی جهان‌های جدید» است و شرکت‌های فناوری را تشویق می‌کند تا پروژه‌های نوآورانه و ایده‌های سازنده بیشتری ارائه دهند. اما این پرسش مهم است که در سال 2024 به‌طور خاص، پادشاهی سعودی در انتظار چه چیزی خواهد بود؟

دولت ابتکار عمل را به دست می‌گیرد

قرار گرفتن عربستان در در رتبه دوم کشورهای G20 و کسب رتبه چهارم جهانی آمادگی سیستم‌های دیجیتال، این کشور را نسبت به سایر کشورهای خاورمیانه پیشتاز کرده است. برای دستیابی به اهداف برنامه تحول ملی تعیین شده برای سال 2025، پروژه‌های اقتصاد دیجیتالی از جمله پلتفرم‌های الکترونیکی دولتی در این سالها سرآمد بوده از جمله پلتفرم «ابشر» وزارت کشور برای ارائه خدمات دیجیتالی به شهروندان و ساکنان عربستان از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی و اپلیکیشن «توکلنا» نمونه بارز این موضوع است.

تحولی بنیادین در عربستان در چشم انداز2030

از زاویه ای دیگر 52 درصد از مؤسسات سعودی در حال کار بر روی تغییر مدل‌های کسب‌وکار سنتی خود به سمت شکلی هستند که همگام با روش کار دیجیتالی حرکت کند. با توجه به این تلاش‌ها، انتظار می‌رود بخش‌های مراقبت‌های بهداشتی، خدمات مالی، خرده‌فروشی، خدمات تخصصی و آموزش در پنج سال آینده شاهد رشد سریعی باشند. کارشناسان معتقدند که چشم‌انداز شرکت‌هایی که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند این است که برنامه‌های خود را برای بهره‌برداری از پتانسیل فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و ... به بهترین شکل ممکن تنظیم کنند.

ورود عربستان به گردشگری سلامت و تجهیز بیمارستان های پیشرفته که خدمات سلامت را در قالب پلتفرم های دیجیتال در دستور کار قرار می دهد، موجب خواهد شد تا روند مهاجرت به عربستان از کشورهای توسعه نیافته اما دارای نیروی انسانی مستعد با سرعت بیشتری انجام شود.

با این حال، توجه به این نکته مهم است که پذیرش فناوری در جامعه عربستان به مثابه یک وظیفه تلقی نشده در عوض، این شرکت‌ها هستند که روند جدید را از منظری صرفاً استراتژیک می ببینند تا اطمینان حاصل کنند که پایه دیجیتال مناسبی برای فعال کردن رشد فناوری و اجرای تحول دیجیتال را دارند.

اصلاح مهارت‌ها و قابلیت‌ها در مسیر اصلاح حکمرانی

این واقعیت که نسل جوان و آگاه به فناوری سعودی، اکثریت قریب به اتفاق جمعیت عربستان را تشکیل می‌دهند، موضوع جدیدی نیست و هم اکنون نیز بحث‌های زیادی در مورد نیاز به تقویت مهارت‌ جوانان سعودی و دادن فرصت‌ یادگیری به آنها وجود دارد تا بتوانند نقش فعالی در آینده اقتصاد دیجیتال داشته باشند. نتایج نظرسنجی موسسه KPMG نشان داد که جذب و توسعه استعدادهای مورد نیاز برای پاسخگویی به نیازهای تحول دیجیتال در عربستان، کانون توجه 41 درصد از شرکت‌هایی است که در نظرسنجی شرکت کردند.

این نرخ به‌طور کلی با میانگین جهانی در این موضوع مطابقت دارد؛ بنابراین، متوجه می‌ توان دریافت که دولت سعودی، قبلاً روی توسعه برنامه‌هایی برای پر کردن این شکاف با آموزش و توسعه 20 هزار متخصص در هوش مصنوعی و داده‌ها کار کرده‌است.

چه آنکه یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های همکاری عربستان با شرکت های پیشرو، همکاری اپل با «دانشگاه شاهزاده نوره» و «آکادمی طویق» برای راه‌اندازی آکادمی توسعه‌دهنده اپل، به عنوان اولین مورد در نوع خود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به منظور توانمندسازی زنان جوان آینده‌دار سعودی در زمینه‌های فناوری و توسعه برنامه‌های کاربردی بود.

این در شرایطی است که پادشاهی سعودی از نظر سیستم‌های استارت آپی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا رتبه چهارم را به دست آورده و این امر یکی از تأثیرات مثبت تلاش‌های آموزشی بخش‌های دولتی و خصوصی در پادشاهی است. از این منظر، کارشناسان انتظار دارند تا عربستان در سال آینده شاهد تعدادی پروژه جدید کارآفرینی مبتنی بر فناوری باشد.

شکی نیست که فرصت‌های موجود در پادشاهی عربی سعودی در حال افزایش است، اما روندهایی که سال 2024 و پس از آن را رقم خواهند زد، فراتر از فناوری‌ها و راه حل‌های جدید خواهند بود و بیشتر به افراد، شرکت‌ها و بازیگران کلیدی وابسته خواهد بود که ابتکار عمل را از امروز بر عهده گیرند بنابراین، کارشناسان معتقدند بیشترین تأثیر کارآفرینان در سال آینده با ابداع بهترین راه‌ها برای همکاری با مشتریان، شرکا و همتایان در راستای پشتیبانی از «چشم‌انداز سعودی 2030» و در تلاش برای جذب متخصصان قادر به شکوفایی عربستان حاصل خواهد شد. مسیری که آغاز راه آن با اصلاح نگاه حکمران سیاسی به اقتصاد آغاز شد.

311213