چرب شدن ادرار نشانه چیست؟ بررسی دلایل و راه های درمان

ادرار یکی از مهم ترین مایعات بدن است که اطلاعات زیادی در مورد وضعیت سلامت شخص در اختیار قرار می دهد. تغییر در رنگ، بو و شفافیت ادرار می تواند نشان دهنده یک اختلال ساده یا نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. در بین این تغییرات، چرب شدن ادرار یک پدیده کمتر شایع اما بسیار مهم است. بسیاری از افراد هنگامی که متوجه می شوند سطح ادرارشان حالت روغنی مانند دارد نگران می شوند. گاهی اوقات این تغییر ناشی از رژیم غذایی است اما در برخی شرایط نشان دهنده بیماری های کلیوی، عفونی و متابولیک است. در این مقاله شما را با مهم ترین نشانه های چرب شدن ادرار آشنا خواهیم کرد.

نشانه های چربی ادرار

ادرار از حدود نود و پنج درصد آب تشکیل شده و باقی آن شامل کراتین، اوره، نمک های معدنی، اسید اوریک، نمک های معدنی، مقدار کمی پروتئین و سایر متابولیت ها است. در شرایط عادی ادرار باید شفاف باشد، رنگ آن بین زرد روشن تا کهربایی و کف آن سریعا از بین برود. هر گونه چربی غیر طبیعی، پروتئین یا سلول های غیر عادی می تواند ظاهر طبیعی ادرار را تغییر دهد و آن را کدر، چرب یا کف آلود نشان دهد. برخی از شرایطی که موجب چرب شدن ادرار می شوند، می تواند نشان دهنده یک وضعیت شدید اورژانسی باشد. در صورت مشاهده نشانه های زیر حتماً با پزشک تماس بگیرید:

• خون در ادرار
• ادرار دردناک
• سردرد شدید
• حالت تهوع، استفراغ یا اسهال مداوم
• گیجی
• سرگیجه های دوره ای
• تشنگی شدید یا خشکی دهان
• درد شکم
• بی حالی و خواب آلودگی شدید
• دفع کم ادرار

دلایل چرب شدن ادرار

چرب شدن ادرار دلایل مختلفی دارد، از حمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. عفونت های دستگاه ادراری

عفونت های مجاری ادراری موجب ورود گلبول های سفید، باکتری ها و چرک به ادرار می شود. در نتیجه ادرار ظاهر روغنی و کدر مانند پیدا می کند و معمولا بوی زننده و بدی دارد. این حالت اغلب با نشانه های دیگری مثل سوزش ادرار، درد پهلو، تب و دفع سریع ادرار همراه است. عفونت ادراری در زنان شایع تر است اما در مردان نیز ممکن است رخ دهد و در صورت اینکه درمان نشود به کلیه ها نیز سرایت می کند.

2. رژیم غذایی پرچرب

مصرف زیاد غذاهای چرب، به خصوص چربی های اشباع شده و حیوانی می تواند چربی بیشتری به خون وارد کند. اگر دستگاه گوارش قادر به هضم کامل این چربی ها نباشد، قسمتی از آن ها از طریق کلیه دفع خواهند شد. این حالت بیشتر در کسانی دیده می شود که دچار مشکلات گوارشی نظیر بیماری سلیاک یا آنزیم های لوزالمعده هستند. در این شرایط شخص ممکن است علاوه بر ادرار چرب، مدفوع روغنی و حجیم نیز داشته باشد که به آن استناتوره می گویند.

3. کتونوری و کتداسیدوز

هنگامی که بدن قادر به استفاده از قند برای تولید انرژی نیست، چربی های بیشتری مصرف می کند. این پروسه باعث تولید ترکیباتی به نام کتون می شود. وجود کتون در ادرار موجب می شود که بوی آن میوه ای و ظاهر آن غیر طبیعی شود و گاهی اوقات حالت روغنی مانند پیدا کند. کتوز می تواند ناشی از عواملی همچون روزه داری طولانی، ورزش سنگین یا رژیم کتوژنیک باشد. در بیماران دیابتی، کتداسیدوز دیابتی یکی از شرایط اورژانسی است که با افزایش شدید کتون ها همراه است. در این شرایط بیمار علاوه بر ادرار چرب، نشانه هایی مثل تکرر ادرار، تشنگی زیاد، گیجی، تهوع و استفراغ و در موارد شدید کما را تجربه می کند.

4. پروتئینوری

در شرایط طبیعی کلیه ها اجازه عبور پروتئین ها را نمی دهند. اگر به دلیل بیماری یا آسیب گلومرول های کلیوی دچار نشت شوند، پروتئین ها به ادرار ورود پیدا می کنند. معمولا پروتئین ها خاصیت کف کنندگی دارند و موجب می شوند ادرار به شکل کف آلود و گاهی چرب مشاهده گردد. پروتئینوری می تواند نشانه ای از بیماری های جدی همانند سندرم نفروتیک، فشار خون بالا یا دیابت طولانی مدت باشد. در این شرایط بیمار ممکن است همراه با ادرار غیر طبیعی و خستگی، ورم دست و پا و کاهش سطح آلبومین خون را نیز تجربه کند.

5. چیلوریا

چیلوریا یکی از دلایل مهم و خاص چرب شدن ادرار است. در این شرایط، مایع لنفی که دارای پروتئین و چربی است به دستگاه ادراری وارد می شود. لازم است بدانید این حالت به دلیل ایجاد ارتباط غیر طبیعی بین دستگاه ادراری و مجاری لنفاوی ایجاد می شود. یکی از شایع ترین دلایل چیلوریا در مناطق گرمسیری، عفونت انگلی فیلاریازیس است. بیماران مبتلا به چیلوریا، در دراز مدت به دلیل از دست دادن چربی و پروتئین، دچار ضعف و کاهش وزن می شوند.

6. بیماری های کبد و مجاری صفراوی

اختلال در عملکرد کبد یا انسداد مجاری صفراوی می تواند موجب جمع شدن چربی ها در خون و دفع آن ها از طریق ادرار شود. در این بیماران علاوه بر چرب شدن ادرار، نشانه های دیگری همچون زردی چشم و پوست، خارش بدن، روشن شدن رنگ مدفوع و تیرگی ادرار مشاهده می شود.

7. کم آبی بدن

کم آبی موجب افزایش غلظت مواد زائد در ادرار می شود. در این حالت ممکن است ادرار سنگین و کدر به نظر برسد و در مواردی حالتی مشابه چربی پیدا کند. اگر شخص آب کافی مصرف کند، این شرایط سریع رفع خواهد شد.

8. مکمل ها و داروها

برخی از داروها مثل اورلیستات که پزشکان برای کاهش وزن تجویز می کنند با کنترل جذب چربی در روده موجب دفع چربی از راه ادرار و مدفوع می شوند. علاوه بر این برخی از مکمل های دارای ویتامین محلول در چربی می توانند تا حد قابل توجهی ظاهر ادرار را تغییر دهند.

درمان چربی ادرار از چه راه هایی امکان پذیر است؟

اگر دلیل چرب شدن ادرار مصرف زیاد غذاهای چرب باشد مهم ترین قدم اصلاح رژیم غذایی است. کاهش مصرف غذاهای سرخ کردنی، گوشت های چرب، شیرینی های صنعتی و فست فود با گذشت زمان ظاهر ادرار را تغییر می دهند. معمولا پزشکان توصیه می کنند که شخص چربی های اشباع و ترانس را محدود کند و در عوض از منابع سالم تر مثل روغن زیتون، روغن کلزا، ماهی های چرب و آجیل استفاده کند. همچنین، اضافه کردن فیبر غذایی مثل غلات کامل و سبزیجات به رژیم روزانه باعث هضم بهتر چربی ها شده و احتمال دفع آن ها از طریق ادرار را تا حد قابل توجهی کاهش می دهد.

در برخی موارد کتوز تغذیه ای یا کتواسیدوز دیابتی نیاز به اصلاح رژیم غذایی یا درمان فوری با انسولین و مایعات وجود دارد. پروتئینوری باید با درمان بیماری زمینه ای مثل فشار خون عصبی یا دیابت کنترل شود. عفونت ادراری با آنتی بیوتیک مناسب قابل درمان است. چیلوریا در مراحل اولیه با رژیم غذایی کم چرب و داروهای ضد انگلی درمان می شود، اما در موارد شدید ممکن است فرد به جراحی نیاز داشته باشد. بیماری های کبدی یا صفراوری باید توسط متخصص گوارش بررسی و درمان شوند.

راه های پیشگیری

پیشگیری از چرب شدن ادرار به یک رویکرد جامع نیازمند است که شامل سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، مراقبت های فردی و مدیریت بیماری های زمینه ای می شود. بنابراین لازم است برای پیشگیری به نکات زیر توجه داشته باشید:

داشتن یک رژیم غذایی متعادل

مصرف بیش از حد چربی های اشباع و ترانس باید محدود شود و در مقابل چربی های سالم مثل امگا 3 افزایش پیدا کند. مصرف سبزیجات تازه، غلات کامل، میوه ها و پروتئین های کم چرب مثل حبوبات، ماهی و مرغ سلامت کلی بدن را تقویت کرده و از جمع شدن غیر عادی چربی در ادرار جلوگیری می کند.

نوشیدن آب کافی

بدن برای دفع مواد زائد و سموم به آب نیاز دارد. کمبود آب موجب غلیظ شدن ادرار و تغییر ظاهر آن می شود. بنابراین هر شخص باید حداقل روزانه 6 تا 8 لیوان آب مصرف کند و در شرایطی مثل ورزش یا هوای گرم این مقدار بیشتر شود.

مدیریت استرس

استرس مزمن می تواند سیستم ایمنی و متابولیسم بدن را دچار اختلال کند و در بروز بیماری هایی که با چرب شدن ادرار مرتبط هستند نقش داشته باشد. از جمله تکنیک های مدیریت استرس می توان به مدیتیشن، یوگا، تمرین تنفس عمیق و خواب کافی اشاره کرد.