نیمه اردیبهشت ماه 1393 که طرح تحول سلامت آغاز شد، کمتر کسی گمان می‌کرد راه به اینجایی برسد که ایستاده ایم؛ از آن وحدت به این حدت و از آن وفاق به این نفاق. شاید این مهم‌ترین پرسش سیاست‌گذاری اجتماعی ایران باشد: چرا طرح تحول سلامت به این حال و روز افتاد و ادامه‌اش، سر به کدام فلک خواهد گذاشت؟
به گزارش ، روزنامه تعادل در ادامه نوشت: طرح تحول سلامت، بیش از آنکه شبیه طرحی برخاسته از دولت تدبیر و امید باشد، به طرح‌های دو دولت احمدی‌نژاد مانند بود؛ آنجا که هر طرح بزرگی، خواه هدفمندی یارانه‌ها باشد و خواه مسکن مهر، به پول و منابع نیاز دارد، زمانی که به بی‌پولی بیفتد دچار گسست در دولت می‌شود. وزارت بهداشت این روزها در تقلای جبران کمبود منابع طرح تحول است و چون هر غریقی، به هر وسیله‌یی چنگ می‌اندازد؛ آخرین‌شان، منابع بخش درمان تامین‌اجتماعی است. سهیلا جلودارزاده، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره تلاش وزارت بهداشت برای دستیابی به منابع بخش درمان تامین‌اجتماعی گفت: «این اموال عمومی است و نباید وزارت بهداشت کمبود منابع خود را با دست‌اندازی به اندوخته کارگران جبران کند.»
او ادامه داد: «آزمایشگاه‌های طرف قرارداد به سازمان تامین‌اجتماعی اعلام کرده‌اند که در صورت عدم پرداخت معوقات این سازمان دیگر دفترچه‌های تامین‌اجتماعی را نخواهیم پذیرفت.» او افزود: «این رویکرد مناسب نیست و نباید در دولت ایجاد شود، بلکه باید دو وزارتخانه کار و بهداشت با هم هماهنگ بوده و به نحوی عمل کنند که در انجام وظایف قانونی هیچ‌یک خللی ایجاد نشود.»جلودارزاده با اشاره به افزایش تعرفه‌های درمانی گفت: «هزینه درمان یک کارگر در بخش دولتی نباید بیش از هزینه درمان او در مراکز ملکی تامین‌اجتماعی باشد و اگر چنین حالتی ایجاد شود از عدالت به دور است. به دو وزارتخانه پیشنهاد می‌دهم که مشکلاتشان را در حضور رییس‌جمهور حل کرده و در این خصوص برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند.»
او ادامه داد: «منابع سازمان تامین‌اجتماعی بخشی از دارایی‌های کارگران است و در حال حاضر بدهی‌های دولت به این سازمان رو به افزایش است. برای اینکه سازمان تامین‌اجتماعی بتواند به عنوان حافظ منافع کارگران سرمایه‌گذاری‌های لازم را انجام داده و حقوق بازنشستگان را پرداخت کند، بهتر است؛ مطالبات این سازمان هر چه سریع‌تر پرداخت شود. واگذاری مراکز اقتصادی از طرف دولت به سازمان تامین‌اجتماعی به عنوان بدهی بعضا زیان‌ده بوده و نه تنها به منابع این سازمان اضافه نمی‌کند، بلکه ضررهای آن بخش‌ها را به تامین‌اجتماعی منتقل می‌کند. پس بهتر است به جای این واگذاری‌ها، مطالبات را به حساب سازمان واریز کنند و به این شکل تسیوه حساب انجام شود.»
پیش از بحران
بهرام پارسایی سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه گفت: «هزینه‌های سنگین طرح تحول سلامت در حال تبدیل شدن به یک بحران است.» به گزارش ایلنا، او با اشاره به بحث‌های مطرح شده در خصوص اختصاص 9 بیست و هفتم از حق درمان بیمه‌شدگان سازمان تامین‌اجتماعی به وزارت بهداشت، افزود: «رییس‌جمهوری می‌تواند درخصوص رسانه‌یی کردن این بحث به وزارت بهداشت به این وزارتخانه تذکر بدهد چراکه این بحث‌ها موجب شده است تا افکار عمومی خصوصا بیمه‌شدگان سازمان تامین‌اجتماعی دچار دغدغه‌های فکری شوند و مدام به این فکر باشند که قرار است چه بلایی بر سر بیمه آنها بیاید.» پارسایی با تاکید بر ضرورت گفت‌وگو بین وزارت بهداشت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص، ادامه داد: «این مشکل را می‌توان با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست‌جمهوری با گفت‌وگو حل کرد چرا که حفظ آرامش جمعیت وسیع تحت پوشش سازمان تامین با اهمیت است و باید حق و حقوق و منافع بیمه‌شدگان حفظ شود.»
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی که مخالف سیستم ارجاع اجباری طرح تحول سلامت در استان شیراز است، گفت: «دیوان محاسبات در این خصوص گزارشی ارائه داده و البته به نحوه اجرای سیستم ارجاع در شیراز ایرادات متعددی وارد است که برای رفع این ایرادات اقدام خاصی از سوی وزارت بهداشت صورت نگرفته است.»
چاه ویلی که پر نمی‌شود
یکی از اقشاری که همواره انتقادی تندی به عملکرد وزارت بهداشت داشته‌اند، پرستاران هستند. پرستارانی که عضو نظام سلامتند اما همیشه با تبعیض روبرو بوده‌اند. محمد شریفی‌مقدم قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری کشور ضمن انتقاد از تلاش وزارت بهداشت برای دستیابی به منابع بخش درمان تامین‌اجتماعی، گفت: «مشکل اصلی وزارت بهداشت، ضعف مدیریت منابع است و در جایی که مدیریت مناسب برای منابع وجود نداشته باشد، اگر چاه نفت کشور را هم به آنها بدهید، مشکلاتشان حل نخواهد شد. خیلی جاها با منابع کم، خروجی مناسبی دارند و در مقابل خیلی جاها هر چه هم اعتبار تزریق شود، زمانی که مدیریت و برنامه‌ریزی مناسبی برای هزینه کرد وجود نداشته باشد، همیشه دچار مشکل خواهند شد.»
او با اشاره به اینکه کسانی که در حال حاضر سکان مدیریت وزارت بهداشت را در دست دارند، توان و علم و دانش مدیریتی ندارند، گفت: در دنیا مدیریت، یک علم است و نیاز به دانش، تجربه و مهارت و تخصص لازم دارد. در کشور ما کسانی که حوزه بهداشت و درمان را مدیریت می‌کنند، فاقد موارد فوق الذکر هستند و حتی وقت و انگیزه کافی هم ندارند. به‌طور مثال رییس یک بیمارستان وقتی پزشک فوق تخصص باشد، هم باید به بخش خصوصی‌اش برود و از طرف دیگر به مسوولیتش در دانشگاه برسد.» شریفی‌مقدم با اشاره به اینکه وزارت بهداشت به این خاطر که منابع را به دست بگیرند، ساختار را به نفع خودش عوض کرد، گفت: «به‌طور مثال روسای بیمارستان، دانشگاه، معاونان و مدیران کل وزارتخانه باید پزشک هیات علمی باشند که البته اینها هیچ کدام هم مدیر نیستند.»
او با بیان این مطلب که در دنیا پست‌های حساس مدیریتی را به افراد صاحب‌نظر، مدیر و متخصص واگذار می‌کنند، افزود: «در شعار وزارت بهداشت، تامین سلامت مردم به عنوان اولویت است، اما در حال حاضر ما در عمل می‌بینیم که این مدیریت را به دست کسانی دادند که دانش و تجربه ندارند. هرچقدر پول به وزارت بهداشت تزریق کنیم، آن را به بخشی خاص می‌برند. به‌طور مثال 50درصد 10هزار میلیارد تومان در بحث هدفمندسازی یارانه یعنی (50هزار میلیارد تومان) برای کارانه پزشکان رفت و این باعث شد که رقم‌های چند 100میلیون تومانی به افراد خاص برسد.» شریفی‌مقدم ادامه داد: «در حال حاضر مردم و جامعه حساس شدند و مقام معظم رهبری هم از مسوولان گله کردند که مردم از تبعیض ناراحت هستند. این تبعیض در حوزه بهداشت بیداد می‌کند. البته در حال حاضر سقفی مشخص کردند و رقم‌های چندصد میلیون تومانی به چند 10 میلیون تومانی تبدیل شده است و سعی دارند؛ برای تامین اعتبار، مصوبه بگیرند؛ خب تامین این اعتبار نیاز به منابع دارند و در حال حاضر شاهد هستیم که به تامین‌اجتماعی فشار می‌آورند و چشم‌شان به منابع درمانی این سازمان است. وزارت بهداشت نه تنها منابع تامین‌اجتماعی بلکه منابع کشور را به شکلی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد که اگر به همین سمت پیش برود؛ آینده خوبی برای نظام سلامت متصور نیست.»
یک وظیفه حاکمیتی
اکبر قربانی عضو کارگروه‌های درمان هیات امنای سازمان تامین‌اجتماعی نیز در این باره گفت: «درمان وظیفه حاکمیتی دولت است و سازمان تامین‌اجتماعی 30درصد از کل درمان کشور را بر عهده گرفته است.»
او با اشاره به نظر وزارت بهداشت در خصوص نحوه هزینه کرد 9 بیست و هفتم از حق درمان بیمه‌شدگان سازمان تامین‌اجتماعی، ادامه داد: «وزارت خیال خامی نکند زیرا در اصل سهم هزینه درمان بیمه‌شدگان سازمان تامین‌اجتماعی 7 بیست و هفتم است و 2درصد دیگر باید بابت درمان بازنشستگی پس‌انداز شود و ثانیا سازمان تامین‌اجتماعی همین مبلغ آن را به صورت کامل در بخش درمان هزینه کرده است. از این رو این ادعا که سازمان تامین‌اجتماعی منابع درمان را در جای دیگری هزینه کرده است واهی است و کاربرد آن صرفا در جهت انحراف افکار عمومی است.»
عضو کمیته بیمه و درمان اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری افزود: «وزارت بهداشت می‌خواهد از این نمد برای خود کلاهی بدوزد اما حالا وقت آن است که پاسخگوی این باشد که پس از اجرای طرح تحول سلامت چرا عدالت در درمان محقق نشد یا چرا بسته خدمات سلامت تا 300درصد افزایش یافت؟ طرح تحول سلامت که می‌توانست انقلابی در حوزه درمان ایجاد کند حالا به مسیری افتاده که بازگشتی از آن در کار نیست و باید آرزو کنیم که بیش از این با طناب وزارت بهداشت به عنوان متولی بهداشت و درمان کشور در چاه نرویم.»دبیر اجرایی خانه کارگر غرب تهران ادامه داد: «طرح تحول سلامت قرار بود نظام ارجاع و الکترونیکی شدن پرونده‌های درمان را محقق کند اما هیچ کدام از آنها به جایی نرسید و موجب شد که تنها ویزیت پزشکان افزایش یابد و تعرفه‌های درمان به صورت سرسام‌آوری بالا برود.»
